Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren

(65) Van suster [141a] Heylewich van Grolle. († 1454)

Dese guede zuster Heylewich was sonderlinge bederve oers werckes ende seer bereit tottien, dat oetmodich, swaer ende verworpen was. Si woende hier³⁾ al vroe in den huys, als doe dat cloester ten Diepen-veen ierst begonnen waert^a). Want daer plach si in den begynne seer swaeren arbeit te doen als graven, sant te dragen ende ander swaeren arbeide, die bed enen man betaemden dan oer. Ende desgelikes dede si oec hier; want soewat swaer ende onreynlick was, daer was si altoes die ierste ende die leste van. Sij sat eens op enen somer wal viertijn weke achtereen ende keymde, dat si nye versat⁴⁾ en wert. Ende alsoe nouwe plach si oers werckes waer te nemen, ende arbeiden alsoe trouwelick, dat si bi oeren wercke wiste, wat tijde [141b] vanden dage dattet was. Ende al was si aldus vlijtich op oer werck, soe datmen sie nummermeer ledich en sach, nochtan was si alsoe medelidende ende bevoelick op enen anderen, die sijn werck niet soe wal en vermochte, dattet scheen recht of si oeck geerne wat voer hem gedaen hadde, daer si in verlichtet mochten werden. Ende alsoe guet voelende was si van enen anderen, dat sijs niet anders nemen noch ordelen en conde, dan dat een ander altoes sijn beste dede. Ende alsoe neder ende oetmodich weren oer manieren van buten, recht of oer duchte, datter⁵⁾ oer toebehoerde, dat si overal dat swaerste bi den eynde solde hebben⁶⁾. Ende daertoe was si vlitich oer swijgen te hoelden over oeren wercke. Vragede oer yement, dien berichte si guetlick, ende en was des niet⁷⁾, soe sweech si al stille. Over oeren [141c] wercke was si vlitich ende begeerich oer gebed te spreken; want enter si las, of dachte wat guets van onsen lieven Heren of van der Hiliger Scrift. Ende hier was si alsoe vlitich in, dat si oec den zusteren, die bij oer te wercke weren, daer een guet exempel in was. Sij was seer oetmodich ende verworpen in oeren clederen, ende liet oer mit sobere noetdruften genuegen; want al

3) hs. hi met bovengeschreven er.

a) Diepenveen is in 1400 gesticht; verg. over de stichting en den zwaren arbeid, dien de zusters daarbij verrichtten, Diepenveen 50-54, 354.

4) verplaatst.

5) lees dattet?

6) bi den eynde hebben, onder handen hebben, zich bezig houden met; verg. Friesch: by de ein ha, aan bezig zijn en Molema i.v. ende.

7) lett. en was niets daarvan, en gebeurde dat niet.

[p. 248]

dat si hadde, dat was der rechter doechden gelijck, soedat al oer manyeren van buten toenden, dat oer rijcke van deser werlt niet en was^a). Sij was schemel ende oetmodich in oeren zeden, ende alsoe vermydende¹⁾ in dijnge, die oer noet weren, alsoft ene jonge zuster hadde geweest.

Het was van natueren alten guedertiernen, barmhertigen mensche, ende en condes niet wal licmodelike verdragen, als si yement ongevoech²⁾ of ghe[141d]breck sach lijden, want alsoe veel alst in oer was, soe solde sijt ondertijden liever selver beleden³⁾ hebben, opdat een ander sijne gadijnge ende sijn gerack⁴⁾ gecregen hadde. Ende alsoe barmhertich ende medelidende was si over die armen, dat si die zusteren in sonderlinger weerdicheit hadde, die den armen gunstich ende guedertieren weren. Ende dese barmherticheit ende bevoelicheit en hadde si niet allene totten menschen, mer oec totten onreedeliken biesten. Want des wijnters als die snee lach ende die voegelkens oer noetdrufte niet en conden gecrigen, dat conde si van rechter barmherticheit soe quelke verdragen, dat sijt in oerselven nouwe verbarghen en conde. Ende hierom als sijt doen dorste, of als si myende dattet nyement en sach, soe plach si den voegelkens wat te [142a] eten te brengen op die plaetse^b). Ende want si hem alsoe guedertieren was, soe kanden si die voegelkens, alsoft menschen hadden gheweest. Ende als si dan over die plaetse of argent anders daerbuten genck, soe quemen die voegele tot oer vliegen ende schenen also onverveert voer oer te wesen, alsoft een ander Fransiscus^c) hadde gheweest. Ende alst oer dan

a) Verg. Joh. 18:36.

1) schroomvallig bescheiden (nam. in het vragen van dingen, die enz.).

2) nood.

3) beliden, er gebrek om lijden, er onder lijden; verg. Friesch: nim 'k it hjoed, ik moat it moarn bilije, neem ik het vandaag, morgen moet ik er onder lijden, heb ik er het te slechter om; voor beleden is belden geschrapt.

4) wat men noodig heeft, behoefte.

b) Zoo wordt van Johannes Ruusbroec verhaald, dat hij 's winters de vogels liet voederen; zie Henricus Pomerius, De origine Viridisvallis, Pars II, c. 21, in An. Bollandiana 4, p. 298-299.

c) Verg. over S. Franciscus' liefde tot de vogels S. Bonaventura, Vita S. Francisci, in Vitae Sanctorum, ed. L. Surius, Oct. IV, c. 8, 12; deze biographie van S. Bonaventura is de officieele, samengesteld in opdracht van de orde en door het algemeen kapittel te Parijs in 1266 als de alleen authentieke aanvaard. In de Middeleeuwsche literatuur vinden wij tal van bewijzen, dat deze eigenaardigheid van S. Franciscus algemeen bekend was; verg. Jacobus a Voragine, Legenda aurea, 2. ed. Th. Graesse, c. 149 (144); Jacob van Maerlant, Leven van S. Franciscus, ed. J. Tideman, vs. 4496, 4583; Van Vloten 237-239. - Zie over de liefde der mystieken tot de natuur in het algemeen: A. Biese, Die Entwicklung des Naturgefühls im M.A. u. in der Neuzeit. 2. Aufl. Leipzig 1892, p. 196-208.

[p. 249]

ondertijden gesecht waert, dat sijs niet doen en solde, soe plach si druckelick weder te seggen:¹⁾ ‘Wanne, here God, weest hem doch guedertieren, want dit is²⁾ oer hemelrijcke, ende en sullen anders niet hebben.’ Recht of sij seggen wolde: want si vanden guedertiernen Heren gelijc ons geschapen sijn, ende niet meer hebben en sullen dan oer dagelixe noetdrufte, soe is hem ommer al soe veel te gunnen, daer si oer ontholt ende dat leven van heb[142b]ben moegen. Want het en is yoe³⁾ niet dan die guetheit des Scheppers, die ons sonder onse voergaende verdienste reedelike creatueren geschapen heeft; in Wes wille ende guetheit het was enen yegeliken te scheppen ende te formyeren nae dien dattet Sijnre guetheit geliefde.

1) voor seggen is ant geschrapt.

2) bovengeschreven.

3) voorzeker, ongetwijfeld.