Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren
(1919)–Anoniem Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren–
Auteursrecht onbekend(62) Van zuster Lutgert van Buderick, ende heeft van oer ghescreven onse eerweerdige vader her Roelof van Muden. († 1453)[133c] Onse zuster Lutgert geboren van BuderickGa naar voetnoota), doe si ierst quam om Gode te dienen totten zusteren toe meister Gerijts huys, soe sette si op in oeren herten oer cuyscheit te hoelden, in gehorsomheit te leven, sonder eygen guet te leven. Ende dese drie punten hevet si trouwelike gehoelden hent totten eynde oers levens. Sij was openhertich tot oeren overstenGa naar voetnootb) endeGa naar voetnoot4) dede nae oeren raede, ende al wasset dat si vuerich was ende begeerich vaeke orlof te bidden tot oetmodigen oefningen ende tot dissiplyne te nemen, nochtan en was si daer niet driftichGa naar voetnoot5) in, of men oer daer niet in en volgede, noch tonvreden. Die gewoenten des huyses hielt si totten mynnesten punte toe. Als oer yet wart heyten doen, dat oer contrary of swaer was, [133d] dat dede si nochtan soe willichlike, datmen niet gemercken en conde, dattet oer tegen was, op datmen oer vrylick voertan solde heyten doen, wat men wolde. Die vermaninge oere oversten hielt si sorchvoldelike, ende opdat sijt te bed onthoelden mochte, soe schreef si sieGa naar voetnootc). Nummermeer en dede si achtersprake van oeren oversten, noch en sprac op oer reyment of op oer satyngeGa naar voetnoot6). Tegen die meisterschen en sprac sij giene mormeryerende of ontschuldegende | |
[pagina 236]
| |
woerde, noch straeke, noch harde woerde. Mer wanneer dat si van hem vermaent waert, soe viel si op oer knyën ende gaf oerselven schuldich. Nummermeer en clagede si daerover, dat oer dat geweygert waert, dat enen anderen georloft waert. Inden arbeyde, daer die meisterschen niet bi en weren, was si gehorsom [134a] den zusteren, die daer weren, recht oft die meisterschen hadden geweest. Sij plach raet te vragen vanden zusteren, ende oec van den jongen zusteren, ende te hantesGa naar voetnoot1) volgedeGa naar voetnoot2) si den raet. Wanneer die schelle geludet was, soe liet si sonder marren, dat si in handen hadde, ende dede dat si doen soldeGa naar voetnoota). Desgelikes was si bereyt mitten ierstenGa naar voetnoot3) te bijchten. Hoer oversten hadde si in groter weerdicheit ende was hem gehorsom sonder marrynghe. Sij was sorchvoldich oer cuyscheit te bewaeren ende huede oer voer ongelike personen. Sij castijde oer vaeke mit dissiplyne te nemen. Sij en was niet zueclick inden eten, mer si pijnde oer dat alresnoetste te nemen, soedat die zusteren, die de spijse aendroegen, mit oer niet begaenGa naar voetnoot4) en weren. Over maeltijt sat si mit [134b] nedergeslagenen ogen ende hoerde totter lexen. Wanneer si niet wal toeghehoert en hadde totter lexen, soe clagede si dat den zusteren oetmodelick. Mitten luden van buten at si seldelGa naar voetnoot5) of dranck. Si en hadde gien geselschop mit wijven van buten of megeden, dan allene die tot Gode scheenen gekiert te wesen. Die lude van buten worden merckelike gestichtet in oeren zeden ende woerden. Her Iohan Brynckerinck gaf een getuych van oer, dat de Hilige Geest sach uut oeren ogenGa naar voetnootb). Den armen megeden was sij sonderlinge behulpelick, dat si comen mochten Gode te dienen in vergaderinge. Nummermeer en bad si uut synlicheit of om vermakinge willen, dat si buten der weer moste gaen. Nummermeer en | |
[pagina 237]
| |
was si versumende, noch ledich, ende wanneer si niet sonderlinges te [134c] doene en hadde, soe nam si een guet punte voer, daer si oerselven in oeffende. Si en sochte oerselven niet, noch in gemack des lichaems, noch in eer of gonste der menscen, noch in gienen dijngen. Si was sorchvoldichGa naar voetnoot1), wanneer si tijt hadde, die Hilige Schryft te lezen ende te schryven. Sij was sorchvoldich ende willich in den arbeide ende oec in swaeren ende versmadeliken wercken, daer sij oec om te bidden plach, ende waert bedrueft oeck in oeren lesten jaer oers levens, wanneert oer niet gehenget en waert die swaerste wercke te doen. Ende si en genck van gienen wercke, het en was volbracht. In den arbeide en toende si nummermeer, dat si moede was. In den arbeide ende overal was si onzuekelickGa naar voetnoot2) oersselves ende zochte in den [134d] arbeide die ongadelixsteGa naar voetnoot3) rietschapGa naar voetnoota). Si en vermynrede oerGa naar voetnoot4) gebede oec niet in swaeren arbeide, si volherde in den arbeide totten doode toe. Onder oeren wercke richte sij oer herte vaeke op mit gueden begeerten tot onsen lieven Heren. Dit plach si vake te seggen: ‘Glore, lof, eer ende weerdicheit moet Dij wesen altoes, o Cristo, conynck, onse Verloeser, Dien die hebreusche kynder dat mynlike osanna songen’Ga naar voetnootb). Ende dit oec: ‘Ihesus, Ihesus, mynlike Ihesus, ic begeer altoes Dijn eygen toe sijn.’ Ende als die clocke sloechGa naar voetnootc), plach si dit te seggen: ‘Mijnlike here Ihesu Criste, al dat ic bijn, ende al dat ick vermach van Dijnre graciën, dat offer ic Dynen mynliken herten, ende bidde dat Dijn walbehagende wille in my ende van my vollenbrachtGa naar voetnoot5) moet worden in tijt ende in ewicheit, ende dat Dijn weerde lijden an my nummermeer verloren en moet [135a] worden.’ Alse den jonferen toebehoert, pijnde si dat swijgen te hoelden, ende sette op sommyge dage niet te spreken, daer si dat hoelden conde behoeldelickGa naar voetnoot6) der mynnen ende vrede der zusteren. Wat si sprac of dede, daer hadde si ene | |
[pagina 238]
| |
goddienstige myeninge in. Si was seer behoedich in oeren woerden, dat si oer huede voer schadelike woerde, van werliken, ydelen ende ordeligenGa naar voetnoot1) woerden, van toenachtigenGa naar voetnoot2) ende vermetelen woerden. Sij was sonderlinge schemel ende vermydelick in oeren woerden tot in dat leste oers levens, recht of sij van dien dage ierst totten zusteren gecomen weer. Nummermeer en dede si achtersprake van yemende, ende wanneer si wat quades van enen anderen hoerde vertellen, soe ontschuldichde si dengenen, daer ment van segede, ende dan plach si te seggen: ‘God ontfarme Di over [135b] my, sondersche,’Ga naar voetnoot3) ende waert in der herten beswaert, als si enych gebreck van enen anderen sach of hoerde. Ende als sijt nietGa naar voetnoot4) verbeteren en conde, soe pijnde sijt in enen ander te ontschuldigen. Nummermeer en sprack si schoetscheGa naar voetnoot5) woerde, of bytachtigeGa naar voetnoot6) of verwytachtige woerde, of bespotachtige woerde, noch smelike woerde, noch harde of straeke woerde, noch uut haesticheitGa naar voetnoot7) en sprac si nyet. Nyement en belachde si noch en bespotte, mer oer woerde weren oetmodich, schemel, cuysch, sachte ende stille, rijpe, eersom, sachtmodich; desgelikes weren oeck oer zeden. Nummermeer en mochte men mercken verstuertheit in oeren woerden of gelate. Armoede mynde si tot oeren doode toe, niet besittende enych dijnck mit ongeordynierder mynnen, mer altoes was si bereit dat over te geven. Sij en warfGa naar voetnoot8) [135c] giene suverlike ende curyose dijnge, mer in oeren clederen, in oeren boecken ende in allen anderen dijngen, die si ghebruycte, mochte men mercken sympelheit, armoede ende snoetheit. Sij pijnnichde in allen die zijnlicheit te verwijnnen ende weder te staen. Sij was seer oetmodich van bijnnen ende van buten. Si hadde van oerselven geschreven: ‘ick bijn een afgront der quaeheit,’Ga naar voetnoot9) ende sij voelde, dat si die snoetste weer van al den zusteren, die in desen huyse woenen. Vake plach si den zusteren oer eygene gebreke te clagen, biddende oetmodelike oer gebed. Altoes als si vermaent waert, soe pijnnichde si oer te bekennen oer schult, ende geloefde enen anderen bed dan oerselven. Al en wasset gien gebrec in oer, nochtan om der vermanynge willen toech sijt tot gebreclicheitGa naar voetnoot10) ende plach die punten te schry[135d]ven ende te bichtenGa naar voetnoota). Ende plach | |
[pagina 239]
| |
sonderlinge te bidden voer diegene, die sij vermaenden. Vaeke plach si oetmodelike te bidden, datmen oer oer gebreke seggen wolde. Wanneer dat si yement vertuerende, soe bad si vergiffenisse sonder marren. Vaeke plach si te bidden, datmen orleven solde, dat si oetmodige oeffenynge moste doen. Wanneer dat yement sprac thegen oer woerde, soe weeck si ende segede: ‘Soe ist mijn schult.’ Hoer zeden ende woerde weren oetmodich ende schemel. Sij en onderwant oer niet van des huyses regment, noch van den dijngen, die de zusteren onder handen hadden, die amten hebben inden huyse. Sij vercoes altoes die nederste stede. Mijnlick ende stichtelick ende oetmodelic genck si mitten zusteren omme; niet lichtelick en weygerde si enych dinck, datmen van [136a] oer begeerde. Sij vermaende die zusteren, die de ghewoenten nietGa naar voetnoot1) wal en hielden, mit corten, oetmodigen, mynliken ende biddenden woerden. Sij was oec vuerich ende begeerich totten dijngen, die Gode toebehoerden, ende tot die eer Gods voert te setten. Gode was sij ynnich, ende ynnichlike bereide si oer totten hiligen Sacramente, soedat sijt nummermeer achter en liet totten Sacramente te gaen, wanneer die zusteren daer gengen. Nummermeer en was si slaperich inden gebede, noch oeck, als si datGa naar voetnoot2) woert Gods hoerde, noch si en loende dan nergent an, soe dattet scheen, dat si den slaep verwonnen haddeGa naar voetnoota). Selden hoerde si mysse sonder trane. Wanneer datter brant wasGa naar voetnootb) ende die zusteren verveert weren, soe viel si op oer knyën ende bedede. Sorchvoldich was si die tijt wal toe te brengen, ende plach te seggen: [136b] ‘Die tijt is seer costelick.’ Hoer ansichte ende oer zeden ende oer woerde toenden guedertierne ynnicheit, goddiensticheit ende schemelheit tot oeren doode. In oeren ansichte mochte men mercken, dat si becummert was mit ynnigen gedachten. Vake schreide si van ynnicheit. Ynnichlike plach si oer te oeffenen inder kyndesheit, leven ende passiën Ihesu. Sonderlinge was sij ynnich tot Mariën, der moder Gods. Die heilige engele ende die ander hiligen ende oec der hiligen relicqiën hadde si in groter weerdicheit. Vake offerde si oerselven Gode op ende maecte een guet opset die guede gewoenten des huyses te hoelden, ende dat si die mynneste wolde wesen onder die zusteren. Ende vaeke wolde sijt begynnen wal te doen ende plach te seggen: | |
[pagina 240]
| |
‘Och, of ict nu mochte begynnen onsen lieven [136c] Heren hertelike te dienenGa naar voetnoota). Oec soe segede si: ‘Die passie ons lieven Heren is een schat, daer wi al onse schult mede betaelen moeghen. Daer sulle wi in setten al onse hape ende toeverlaet ende niets niet van onsselven te betrouwen. Sij was oec seer lydsom in wederspoede, ende oec in harden ende smeliken woerden, die oer toegesecht worden. Wanneer oer wederstoet toequam, soe lavede sij ende dancte onsen lieven Heren, ende dan mochte men die sachtmodicheit mercken in oeren aensichte. Wanneer oer wat moylixGa naar voetnootb) gemoete, soe gaf si oer tot gebede, eer si sprac, ende alsoe verwan si oerselven, dat si niet quelke en antwoerde. Sij en plach oerselven niet te wreken, oec wat onrecht datmen oer dede. Wanneer si beswaert was mit enygen verdriete, het quam van Gode of van den men[136d]schen, dan plach si te seggen: ‘Lof, danck, glore, eer, benedictie, claerheitGa naar voetnoot1), weerdicheit moet sijn der heiliger DrievoldicheitGa naar voetnootc) van ewen tot ewen, amen!’Ga naar voetnootd) Sij pynnichde oer oersselves pyne ende lijden te verhuden, opdat gien mensche weten en solde, dat sij weuteGa naar voetnoot2) ende pyne hadde; ende dit dede si oeck in oere lester ziecten. Geheelike hadde si oerselven Gode overgegeven, alsoe dat sijs tevreden was, soe wat tribulaciën of bangicheit God op oer verhengede. Doe si zieck was geworden voer oeren doode, begeerde si te sterven, mer, want sij anxt hadde, dattet was om dervynge der pijnenGa naar voetnoot3), soe beval si oerselven onsen lieven Heren. In deser lester ziecten scheen oer aensichte vol godliker graciën ende inwendiges vreden, ende scheen zueter, mynliker, levendiger ende blijder te wesen, dan doe si noch gancachtichGa naar voetnoot4) was. [137a] Sij hadde grote hape in Gode, dat die duvel gienen macht over oer hebben en solde, want si in oeren leven nae al oere macht gehorsom hadde geweest, ende doe voelde si groten troest vander gehorsomheit, ende segede: ‘Ick en weer niet wijs genoech reeden te geven voer een cleyne punte, hoe solde ic dan voer all reeden geven.’Ga naar voetnoote) In oere lester ziecte was si genuechsomGa naar voetnoot5) | |
[pagina 241]
| |
ende danckbaer van datmen oer gaf of dede. Oeck was si doe seer gehorsom alremalck ende oeck den jongen zusteren, oec in cleynen puntekens. Het was oer swaer, dat si veel gevandet waert, want si daer mede gehyndert waert in oeren gebede. Want al was si in groter pijnen, nochtan gaf si oer tot gebede. Ende wanneer oer die vlaegen van sonderlinger groter pijnen aenquamen, soe voelde si oer hande ende segede: ‘Lof, danck, [137b] glore’, als voerscreven is; ende dit dede si, ende segedet binae tot oeren dode toe. Die zusteren, die bi oer weren, vermaende si, dat sie gien ydele woerde spreken en solden, mer dat si beden solden. Ende die zusteren, die si vanden, die vermaende sie, enen yegeliken nae datt hem dienen mochte. Ende int gemyene vermaende si sie, of begeerde van hem, dat sij mynlike mit malcanderen solden ommegaen, ende dat si hemselven solden geven tot oetmodiger, sympelre gehorsomheit, ende oer eygene wijsheit uutgaen soldenGa naar voetnoota). Sie starf waltevreden mit groten gelove ende mit gueder conscienciën, ende mit starcken betruwen op die barmherticheit Gods, in den jaer ons HerGa naar voetnoot1) MCCCCLIII, des iersten dages nae der hoechtijt der hiliger marteleren sancte Ieroens ende Victoers ende oeren gesellenGa naar voetnootb). Sij was oelt, doe si starf, LXX jaer, [137c] ende hadde mitten zusteren in meister GerijtsGa naar voetnoot2) des Groten huys gewoent vijftich jaer. Ende in alle dien jaeren en conde men niet gemercken, dat si yet verlawet was van oere ierster vuericheit ende schemelre, oetmodiger gehorsomheit. Onsen lieven Heren si lof ende eer, dat Hi ons aldusdanigen exempel der doechden ghetoent heeft in onsen dagen, ende moet ons geven gracie ende barmherticheit dat wi oer voetstappen moeten naevolgen. Amen. Hier eynden onses weerdigen vaders woerdeGa naar voetnootc). Doe dese hilige ziele, die aldus vol doechden was, in oere lester ziecten lach, en hadde sij niet, dat si drijncken mochte. Doe vragede oer een zuster, of si giene begeerte en hadde lancwelleGa naar voetnoot3) te drijncken, want men hadde nu ghebrouwen, soedat si sie wal crygen solde. Doe antwoerde si weder, ende segede: ‘Lieve [137d] zuster, ic en weet niet, hoe dat | |
[pagina 242]
| |
langwelle smaeket;’Ga naar voetnoot1) ende doe si dit segede, hadde si viftich jaer mitten zusteren gewoent, ende hadde oeck dick ende vaeke helpen brouwen. Want soedanige oetmodige wercke als backen, brouwen, keymen, caerden ende anders soe wat verworpen was, dat was oer dagelixsche oeffeninge hent totten eynde oers levens. Sij haddet voer ene gewoente, wanneer dat si ander taeflen sat ende eten solde, soe plach si oer ogen, alsoe vroe als si sat was, al dichte toe te luycken ende hoerde nae der lexsen. Doe gevielt op een tijt, dat sij an der taeflen sat, ende als si oer bequaemheit haddeGa naar voetnoot2), soe loeck si oer ogen toe, als si gewoenlick was. Ende doe quemen daer noch peeren op die taefle, die de zusteren eten solden. Ende doe was si alsoe van bijnnen mitter hiliger lexsen becummert, dat sijs niet en [138a] wiste, dat die zusteren peeren gegeten hadden, eerdat sijt nae hoerde seggen. Sij was sorchvoldich onse guede gewoenten te hoelden totten mynnesten punte toe. Ende daerin gescreven staet, datmen van den enen stoele totten anderen inden bedehuys niet callen en sal. Als si dan yement ene baetschop of anders yet, dat noet was, seggen solde, soe plach si oer vanden stoele een weynich neder te neygen, ende segede dan, dat oer noetdruftich was. Het is oec onse gewoente, als yement om sijnre slapericheit willen onder myssen angestoeten wort, die sal rechtevoert op syne voete gaen staen. Doe gevyelt op een tijt, dat een suster achter oer lach onder myssen ende sach, dat oer ene vloe croep op der hoyken, ende die nam si oer alsoe behendelickGa naar voetnoot3) of, als si conde. Mer ten iersten dat si voelde, dat si angeruert [138b] waert, stont si rechtevoert op oer voete. Het gheviel op een tijt, dat si omme noetsaekenGa naar voetnoot4) willen toe huys solde trecken onder oer vrende. Ende dat hadde si alsoe uutermate noede gedaen, dat si moder Lizebeth mit eenre roedenGa naar voetnoot5) sloech als een kynt, ende daertoe moste si over die roede sprijngen. Ende dit dede si altesaemen oetmodelike, ende was doe voertan sympelike gehorsom. Het geviel op een tijt, dat si genc ende keerde een huys. Ende doe quam een ander zuster tot oer ende bad oer, dat si oer den bessem, daer siselven mede keerde, een weynich lienen wolde. Doe antwoerde si weder ende segede: ‘Lieve zuster, dat wolde ick geerne doen, hadde ic dit huys gekeert’. Doe segede die zuster al lachen- | |
[pagina 243]
| |
de weder: ‘Dat weer die meeste volcomenheit, dat ghi en my [138c] deden, ende haddens selven gebreck’Ga naar voetnoot1). Doe si dat hoerde, genck si rechtevoert toe ende dede oer den bessem, ende liet oersselves werck onvolcomen, opdat si eens anders wille vervullen mochte. Onse weerdige moder Beerte plach van oer te seggen: ‘Gelick dat een wit cleet schone ende suverlick schijnt te wesen, mer hoelt ment bi den snee, bevlecket ende onreyne schijnt, alsoe schijnt al onse doechde ende gude wercke bevlecket ende onpuer teGa naar voetnoot2) wesen, als wi sie bi zuster Lutgert willen geliken’. |
|