Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren

(55) Van zuster Gertrut Wijnkens. († 1449)

Dese guede zuster Gertrut hadde die gracie van onsen lieven Heren ontfangen, dat si sonderlinge aebel⁵⁾ ende verstandel was in der Hiliger Scrijft. Ende dese gracie en hadde si niet al te vergeves⁶⁾, want si plach oer soe merckelike in der Schrijft⁷⁾ te oefnen, [117c] datmen nouwe een guet punte gesecht en solde hebben, si en solde wal geweten hebben, in wat boecke dattet gescreven stont, alst gemyene scriften weren, die wi onder ons gebrucken^b). Seer nouwe

5) bekwaam, kundig.

6) om niet, zonder nut.

7) voor schrijft is si geschrapt.

b) De zusters bezitten dus niet alle Bijbelboeken in Ned. vertaling. Men zou hier kunnen denken aan het verzet, dat bestond tegen het gebruik van godsdienstige boeken in het Dietsch. In de inl. § 8 is reeds gewezen op de moeilijkheden, welke de devoten ondervonden bij het gebruik van vertaalde, stichtelijke lectuur; meer in het algemeen wordt daarover gehandeld door C.H. Ebbinge Wubben, Over Mnl. vert. van het O.T. Den Haag 1903, p. 127-139. Aannemelijker lijkt het echter, dat de hooge prijs, welken dergelijke boeken in de M.E. golden (verg. Moll, Kerkgesch. II 2, p. 319-320), een beletsel vormde voor het aanleggen eener volledige bibliotheek; immers de devoten zelf waren groote voorstanders van stichtelijke lectuur. Geert Groote was niet alleen zeer belezen in de H. Schrift, maar spoorde ook anderen tot deze lectuur aan. In zijn tractaat ‘De sacris libris studendis,’ dat een onderdeel vormt van zijn ‘Proposita’ (gepubliceerd door Thomas a Kempis achter de ‘Vita Gerardi Magni,’ c. 18, § 11, Opera p. 785), stelt Groote de studie der Evangeliën voorop.

[p. 207]

plach si des hiligendages oer tijt waer te nemen; want dan gaf si oer mit alre vlijticheit totter Hiliger Schrijft of tot anderen gueden oefnyngen, naedat oer onse lieve Here dan ingaf. Ende als si dan ondertijden al moede bi oeren bedde geseten hadde, soe¹⁾ hadde si bijwilen becoringe, dat si geerne of gegaen hadde inden hof of anders, daert oer dan genueget hadde. Mer dat plach si dan vroemelike weder te staen, ende street dan tegen oerselven ende tegen den duvel, ende plach totten duvel aldus te seggen: ‘Du [117d] duvel, al en kan ic anders niet veel guets gedoen, soe wil ic hier nochtan om Gods willen sitten ende verwaeren dese stede, ende en wil oeck niet van hier gaen, voerdattet die gehorsomheit eyschet.’^a) Als oer wat beyegende, dat oer²⁾ tonwillen was, of als si veroetmodicht of berispet waert, als si oer dan onlijdsom voelde, soe plach si oerselven te verspreken³⁾ ende veroetmodichde oer, dat si om alsoe cleynen dijnck, daer een ander lichte niet eens op dencken en solde, oer alsoe verstuert of onlijdsom voelde. Ende dan plach si tot oerselven te seggen: ‘Wat verhoverdichste di, eerde ende assche’, ende noch veel ander punten, daer si oerselven mede strafde ende onderhielt^b). Dit woert des poëten plach si dicwile te seggen: ‘Hi heeft wal geleeft, die wal gheschuylt heeft.’^c) Als si bij [118a] yement quam, die bedrucket was, dien plach si mynlike te troesten, ende segede hem veel gueder punten uuter Hiliger Schrift ende wat die hiligen geleden hadden, ende anders veel guedes, nae dien dattet hem dienen mochte.

1) voor soe is ende geschrapt.

a) Men vergelijke hiermede Hist. Lausiaca, ed. C. Butler, c. 16, waar verteld wordt, hoe Nathanaël eenige malen door den duivel bezocht en uit zijn cel verjaagd werd; en hoe hij daarna 36 jaar lang in zijn cel bleef, zonder een enkele maal over den dorpel te komen.

2) aan den kant bijgeschreven.

3) berispen.

b) Verg. Gen. 18:27. De asceet Macarius Alexandrinus, Hist. Lausiaca, ed. C. Butler, c. 18, scheldt zichzelf ellendige oude, veelvraat; een dergelijk verhaal bij Jac. de Voecht 188. Een zuster te Diepenveen voegt zich toe: ‘Ey, quade dierne,’ D 167.

c) Ovidius, Tristia III, 4, vs. 25. Johannes Hoetwelcker, de derde rector van het Fraterhuis te Groningen, voert de spreuk: ‘Bene qui latuit, bene vixit.’ (Jac. de Voecht 103) Men denke ook aan het ‘Ama nesciri’ van Thomas a Kempis, Chron. Mont. S. Agn. 13, De Imitatione l. I, c. 2.