Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren

[p. 133]

(38) Van zuster Trude ter Hoeve. († 1438)

Dese guede zuster Trude plach ierst inden werckhuys te wesen; ende dat werck dede si devotelike ende goddienstelick, ende gaf oer vuerichlike tot onsen lieven Heren. Het was van natueren alte lieven, zueten, vrendeliken mensche, ende altoes stont oer ansichte soe zuetelick, alsof sij gelachet hadde. Sij [70a] plach voer ene gewoente te hebben dat si altoes ‘geerne’ plach te seggen, als oer yement wat bad. Ende nummermeer en hoerde men sie croenen, of ‘ic en kans niet gedoen’, of diergelike seggen. Het gevyel op een tijt, dat twie zusteren bi malcanderen stonden, ende doe segede die ene totter ander: ‘En hebdi niet gemercket, hoe vele dat men zuster Truden bid, dat si altoes geerne pleget te seggen?’ Ende ommedat si sie prueven wolde, daer die ander zuster bijstont, soe heyt si oer drie of vier punten bijnae teffensche¹⁾ doen, dat ene nae den anderen. Ende dese guede zuster Trude segede nae oere gueder, older gewoenten tot elcken punte: ‘Geerne, lieve zuster.’ Ende doe dat die ander zuster mercte, dat si soe doegentlick ende [70b] guetlick bleef, ende en scheen niet medalle stuerich noch en segede niet straclike²⁾ weder: ‘kan ic vier wercke teffensche gedoen’ - wert si alsoe merckelike hierin gestichtet, dat si segede: ‘Nu voertaen moegedi wal zuster Geerne heyten.’ Ende voertaen, wanneer³⁾ dat si sie nuemen solde, soe plach si sie zuster Geerne te heyten^a).

Hiernae waert oer bevolen, dat si in die koekene solde wesen, ende dese gehorsomheit⁴⁾ was oer bavenmate swaer. Niet omdat oer dat oetmodige werck verdroet, want si was recht mijnlick ende guedertieren, als si den zusteren wat dienstes dede; mer si hadde liever buten der onlede gebleven, daer si oer alsoe niet en conde geven tot oeren gebede ende anderen goddienstigen oefnynge, als si in den werck[70c]huys gewoenlick was. Mer nochtan hoe swaer dattet oer was, si was nochtan sympelike gehorsom. Ende doe si in der koekene was, dede si oer werck, als si gewoenlick was, goddienstelic ende mit weynich woerden. Ende want si daer vaste inder onlede moste wesen ende niet veel tijts des gebedes en hadde, soe plach si alsoe vele te neerenstliker waer te nemen, dat si oer tot oerselven geven

1) tegelijk.

2) scherp, norsch.

3) voor wanneer is wa geschrapt.

a) Ook zuster Wibbe van Graes zegt steeds ‘geerne’ zonder dien bijnaam te krijgen, 118c. Te Windesheim werd Johannes Vos van Heusden door de broeders ‘Johannes Nescio’ genoemd, omdat hij op vragen gewoonlijk ‘nescio’ ten antwoord gaf, Chron. Wind. 34.

4) verg. de aant. bij 8c.

[p. 134]

mochte, als si oer dijnck inder koekene gedaen hadde. Ende alsoe plach si oeck oer werck te schicken, datmen sie toe achte uren gemyenlike voer oer bedde vant^a). Ende want oer die koekene soe rechte contrary was, soe en plach sijs nummermeer te versumen, si en offerde^b) oer onsen lieven Heren alle margen [70d] over, ende dat si dat werck¹⁾ alsoe lange tot Sijnre eeren wolde doen, alst oer oversten van oer begeerden. Sij was den gemyenen zusteren seer guedertieren alsoe vele alst in oere macht was, ende sonderlinge die wat zieclick weren ende gebreck inder natueren hadden. Want daer plach si vake een guet woert voer te spreken, opdat si te bed mochten crigen dat hem noet was; want het was al mijnne ende guedertierenheit, dat in oer was. Op een tijt stont si in der koekenen ende solde wasschen; doe quam een zuster ende clopte voer²⁾ die koekene, ende bad dat si oer om Gods willen ene bile wolde lienen. Ende doe antwoerde zuster Trude ende segede: ‘Yae, geerne, lieve zuster.’ Ende doe si dat gesecht hadde, bleef si noch all³⁾ [71a] staen wasschen. Doe segede die zuster: ‘Gi segget geerne, mer gi blijvet allike wal⁴⁾ staen wasschen.’ Doe antwoerde si mijnlike weder, ende segede: ‘Lieve zuster, ic gae alrewegen ende zueke sie mitten herten.’⁵⁾ Op een tijt solde si om een sonderlinge zaeke voer die schepenen gaen. Ende daer quam si alsoe oetmodich ende verworpen, dat nae-

a) Wie in een klooster zich niet in zijn cel kon afzonderen gelijk Gerlach Peters, Chron. Wind. 160, wanneer de goddelijke liefde hem trok, moest zich in de slaapzaal bij zijn bed neerzetten, maar kon zich daar dan ook ongestoorder overgeven aan zijn devotie dan zelfs in de kerk te midden der kerkgangers. ‘Al daer om soe es die goede mensche geerne alleen, om dat hij gheheelijken Gode mach minnen met al sijnre begheerten. Ende daer omme soe es die saleghe minnende siele godliker op haer bedde dan in die kerc’, leest men in den Dialoog van Eggaert en den onbekenden leek, ed. C.G.N. de Vooys, A K G, N S7, p. 179. In vele devote geschriften vindt men voorbeelden van dit godsdienstig mediteeren bij het bed. De mystieken zoeken de eenzaamheid; hun wensch door verdrijving van alle fantasiebeelden plaats te maken voor godsdienstige gedachten, welke het bewuste zieleleven geheel zullen innemen, gaat samen met het verlangen alleen te zijn, een werkzaam middel tot het concentreeren der gedachten. Dit verlangen naar eenzaamheid wordt door hen nadrukkelijk uitgesproken; zie b.v. Plotinus, ed. H.F. Müller, 1. Enn. II, c. 7; Eckehart p. 91, 277; Tauler p. 387; Suso p. 59, 288; Angelus Silesius II, 117. Hoezeer S. Franciscus een retraite wenschelijk achtte voor zijn broeders, bewijst zijn voorschrift: ‘De religiosa habitatione in eremo’, zie An. zur Gesch. des Franziscus von Assisi, ed. H. Boehmer. Tübingen usw. 1904, p. 67-68.

b) Hem overofferen, d.i. offeren, t.d.d., zie de noot bij 2a.

1) nam. het keukenwerk.

2) op de keukendeur.

3) steeds door.

4) niettemin (verg. gleichwohl).

5) ik ga met mijn gedachten overal rond om haar te zoeken; ik bedenk waar zij kan zijn.

[p. 135]

maels die luyde van oer segeden, dat die zuster al smeerich in oer aensichte was, doe si voer die schepenen stont^a).

Ende want si aldus rechte doegentlick was in den wercken ende vuerich ende stichtich in oere wanderinge, soe wert si uutgesant toe Essen^b) inden lande van der Marck omme daer een nye vergaderinghe te helpen begijnnen. Ende dit hadde si soe wonder[71b]like noede gedaen, dat si plach te seggen: hoe noede dat si in die koekene was, nochtan wolde si verkiesen al oer leven lanck in die koekene te wesen, voer¹⁾ dat si vanden zusteren scheyden solde. Nochtan hadde oer die onlede in der koekenen alsoe swaer geweest, dat si plach te seggen, dat si myende datmen oer gien dijnck en solde heyten doen van gemeynen wercke, dat oer swaere solde wesen; ende dat om oere vueriger goddiensticheit willen, die si inder koekene alsoe niet en mochte gebrucken als inden werckhuyse. Want sij plach wal ondertijden guethertelike te seggen, dat oer die tijt des gebedes altoes te cort worde, ende dan segede si mede: ‘Mer, lieve zuster, dat en comet my van gienre [71c] vuericheit, alsoe en dorve gijs nyet nemen.’ Ende als si dan aldus uutgesant was, soe plach si ondertijden²⁾ weder toe marcte³⁾ te comen, ende dan was si alsoe rechte mynlike blijde onder die zusteren, alsof si oerselven gevonden hadde. Mer als si dan wederomme solde trecken, soe screyde si soe bitterlike seer, alsof si doe ierst vanden zusteren getoegen hadde. Want oer druck wert oer altoes vernyet, als si van dengenen⁴⁾ weder scheyden solde, die si in onsen lieven Heren alsoe hertelike mynde ende liefhadde.

a) Zie de aant. bij 21b.

b) Zie over dit huis de Annalen und Akten der Brüder des gemeinsamen Lebens im Lüchtenhofe zu Hildesheim, ed. R. Doebner. Hannover usw. 1903, p. 257, 259, waar het onder de protocollen van het Munstersche Colloquium uit de jaren 1437 en '40 voorkomt. Over deze unie van broeder- en zusterhuizen vergelijke men nog: G. Boerner, Die Brüder des gemeinsamen Lebens in Deutschland. Deutsche Geschichtsblätter 6, p. 241-246.

1) boven.

2) tijden in margine; ondertij in margine weggekrabd.

3) nam. te Deventer om inkoopen te doen, welke gelegenheid zij te baat nam om de zusters op te zoeken.

4) voor nen is w (begin regel) geschrapt.