Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren

(36) Van zuster Stijne ten Wiele. († 1435)

Dese guede zuster Stijne hadde oer inden iersten al wat te lijden, want het was een levendich, luchtich⁸⁾ mensche van natueren, soedat dit leven ende oer natuer niet overeen en droegen, ende daertoe en was die mynne niet alte groet, die si toe desen leven hadde, soedat oer mitten iersten⁹⁾ al merckelike bange wert. Mer doe sijt overgetreden¹⁰⁾ [66d] hadde, gaf oer onse lieve Here gracie ende visi-

8) opgewekt; de beteekenis nadert hier tot luchthartig; verg. 67d.

9) later aan den kant bijgeschreven.

10) overwonnen, te boven gekomen.

[p. 128]

tierde si alsoe van bijnnen, dat si oer alte maele overgaf in Sijnen dienste. Ende daertoe begavede Hi sie oeck, dat si oer alte wijslike conde regieren in oere bangicheit. Want si was recht open tegen oer spreeczuster ende segedet oer al ongevenstlike uut, soe wat fantesiën of becoringe dat oer overquamen. Ende dan plach si sympelike raets te volgen ende dede altemaele nae guetduncken oere spreeckzuster. Ende oeck plach sij sonderlinge oeren vlijt¹⁾ daertoe te geven, dat sij der zusteren doechden mochte mercken. Ende vanden enen leerde si gehorsomheit, vanden anderen lijdsomheit ende van enen anderen mercte si, hoe oetmodelick ende hoe scheemelic dat hi hem²⁾ hadde, ende hoe seer si hem³⁾ tot ster[67a]ven gaven, die nochtan alsoe grote dijnge nae der werlt ghehad mochten hebben, ende die oeck alte veel weecliker ende clenliker van natueren waeren dan si. Ende hier voelde si merckelike baete in. Ende als oer inquam⁴⁾, dat sijs hier niet maken en solde koenen hoer aldus tot gehorsomheit te geven ende aldus altoes onder eens anders wille gebuyget te staen, ende dat oer dat werck alte zuer solde worden, ende anders mennigerhande fantesiën ende cleymoedicheiden, die oer die duvel inbrachte, mit welken dat hi sie geerne weder totter werlt gebracht hadde - omme dese fantesiën^a) ende gedachten te verwijnnen gaf si sonderlinge oeren vlijt eens anders doechden te mercken, die si wiste, dat oeck ondertijden in ban[67b]gicheiden weren, ende hem nochtan soe doegentlick ende wijslick in oeren strijde ende becoringen hadden. Ende maecte aldus van eens anders doechden een panser der gerechticheit^b), mit welken dat si oer weeren mochte ende uutdoen die schutten⁵⁾ des alreschallixsten⁶⁾ viandes^c). Ende aldus nae sancte Pauwels woerde, soe wrachten oer alle dijnge mede int guede, want si nae den opsatte hilich geroepen was^d).

Dese guede zuster⁷⁾ Stijne hadde in beveel, dat si dat wullen verwaerde. Ende want sijt in oere yoeget geleert hadde raets te volgen, soe was si sonderlinge mit deser oefficiën onderworpen onder⁸⁾ oeren oversten, ende dede altemaele nae oeren guetduncken. Ende pijnden alsoe veel alst in oer was, dat sit⁹⁾ altemaele [67c] liet in

1) voor vlijt is vij geschrapt.

2) een latere hand heeft si hoer boven den regel geschreven zonder te schrappen.

3) hs. hem hem.

4) in de gedachte kwam.

a) Fantesie, hinderlijke gedachte, waarbij de geest op het wereldsche gebied komt; verg. 18d, 66a, 74a, waar voorbeelden worden gegeven.

b) Verg. voor deze beeldspraak de noot bij 46a.

5) pijlen.

6) schallic, arglistig.

c) Verg. Eph. 6:16.

d) Rom. 8:28.

7) in margine bijgeschreven.

8) na onder is ond geschrapt.

9) hs. si met bovengeschr. t.

[p. 129]

derselver¹⁾ oetmodicheit van verwen, daer sijt in gevonden hadde, ende sonderlinge dat want, dat die zusteren droegen. Sij was seer treckende²⁾ ende toeherdende, hoe dat si die menschen mochte trecken, dat si onsen lieven Heren dienden. Ende als si enen anderen wat gueds seggen of leeren mochte, daer hi uut gebetert mochte worden, des en scheen oer gien verdriet aen te gaen³⁾. Ende daer hadde si oeck sonderlinge gracie toe wat guedes te seggen; want si was recht bevellich ende bijweselick van woerden. Ende hierom hadden si die werlike megede, die wille hadden onsen lieven Heren te dienen, ende ander guetwilighe vrouwen sonderlinge lief. Want doe si op oeren dootbedde lach, quemen twie werlike [67d] megede tot oer, ende dien segede si soeveel guets, ende hoeseer dattet oer nu beliefde⁴⁾, dat si onsen lieven Heren van oere yoeget gedient hadde, dat si daer beide alsulken inslach^a) van cregen, dat sijt voert opsatten Gode⁵⁾ te dienen ende vervuldent oeck mitten wercken.

Doe die zusteren omme des bans willen verdreven worden, als voerscreven is, hadde si alte veel aftreckens van oere moder, die si alte geerne bi oer beholden hadde. Want het was een suverlick mensce ende daer was si luchtich ende levendich bi, soedat die moder anxt hadde, dat si op die bijsterheit⁶⁾ comen mochte. Ende oec soe wasset oer enighe kint, ende hadde oec wal, daer si sie mede voeden mochte⁷⁾. Mer si en wolde gienssijns oere mo[68a]der begeerte consentieren. Mer si pijnde oer si⁸⁾ tevreden te setten mit zueten guedertiernen woerden ende segede: ‘Lieve moder, laet u nu lief wesen dat ic mitten zusteren trecke, want isset dattet hem niet wal en gaet, soe vijnde ic u alden dach wal weder te comen⁹⁾, ende weert dattet hem wal genge ende gi my dan bi u behoelden hadden, ende haddet my daer henegenamen¹⁰⁾, dat solde u dan altoes yameren.’ Mit aldusdanigen zueten woerden satte si oer moder tevreden, ende vercoes, dat si liever armoede ende gebreck mitten zusteren wolde lijden, dan dat si bi oere moder gebleven hadde, daer si nochtan ongelike¹¹⁾ beter dage nae den vleische gehad mochte hebben. Seer

1) der is boven den regel bijgeschreven.

2) toeherden en trecken zijn hier synoniem: opwekken, aansporen (zij was er op uit).

3) daarvoor was haar geen moeite te veel; verg. 16d.

4) genoegen deed.

a) Inslach, plotselinge goddelijke inwerking op het gemoed, welke tot de wedergeboorte voert; t.d.d., D 175, 278, mhd. inschlag. Verg. de noot bij 50b. - Zie over het wedergeboren worden in het algemeen: W. James, Varieties of religious experience, c. 7.

5) hs. godde met geschrapte d.

6) verg. de aant. bij 55b.

7) en zij was ook bemiddeld genoeg om haar te onderhouden.

8) hs. si oer.

9) dan kan ik steeds nog bij u terugkomen; wal is boven den regel geschreven.

10) weggenomen.

11) bijwoord = veel.

[p. 130]

trouwe was si totten zusteren, want doe si toe Arnhem woenden ende [68b] die tijt quam, datmen der zusteren arve¹⁾ dorsschen solde, soe waert zuster Stijne daer gesant om te dorsschen ende te huys te vueren, dat hem onse lieve Here verlient hadde. Ende als si dan hierover doende weeren, soe quemen daer die zusteren, die hier^a) in den banne gebleven weren, ende dien die schepenen der zusteren guet beloevet hadden, ende brachten der stad boeden mit hem, ende nement doe altesamen, soe wat den zusteren gewassen was. Doe dat zuster Stijne sach, wert si alsoe uuterlike²⁾ druckich ende weemodich, dat si van groter persen oers herten³⁾ bloet brack. Want sij becande⁴⁾ de uuterlike noetdrufte, die de zusteren in vreemtheiden hadden, ende daeromme genget oer bovenmaten nae⁵⁾, dat diegene, die Gode niet [68c] en ontsagen, oeren sweet ende arbeit alsoe onnuttelike solden verdoen.

1) grondbezit (erf).

a) In het Meester-Geertshuis.

2) uitermate.

3) hartzeer, verdriet.

4) kende uit ondervinding.

5) aan het hart.