Logo DBNL
Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren (1919)

Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren

(1919)–Anoniem Hier beginnen sommige stichtige punten van onsen oelden zusteren–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

(24) Hoe dat die zusteren verdreven worden. (1426)

Ende want onse lieve Here Ihesus Cristus, als sancte Gregorius secht, den wech Sijnre uutvercorenre hier op eertrijcke betuynt5) mit mennygerhande verdriete) ende wederspoede deser werlt, opdat si overmids tijtliken gelucke ende walvaeren des lantschapps niet en vergeten inden wege, daer si toe tijden6) sullen - hieromme inden jaer ons Heren MCCCC ende XXVI verhengedet onse lieve Here, dat hier ene groete tribulacief) opstont inden Stichte van Uutricht, als dat op Uutricht, op Amersfoert, ende voert opt Overstichte van Uutricht intterdict gelecht waertg). Ende die zusteren worden [32a] van noede gedwongen tegen horsomheit des pawes toe kercken te gaen, of si solden uuter stat moeten treckenh). Doe weren si wonderlike seer belastet7), want enich van desen twien8) was hem onverdrachlick an te gaen. Want wat wasset enen geesteliken staet ende guet geselschop over te geven, of te doen tegen dat gebod der heili-

ger kerken? Hieromme dan, hopende dat si te bed heneduyckena) solden, als men vermoede dat si bijnnen huys giene mysse en hadden, soe gengen uuter stat onse weerdige vader her Iohan Hoef ende her Goedert ten Toerneb), pater van her Floerens huysc). Ende als si dan aldus uutgetagen weren, soe leden hem die zusteren guedertierlick dicwile sonder mysse. Ende sonderlinge van Paesschen hent tot sancte Johans myssed), [32b] soedat die zusteren op den Paesschedach, noch op Pinxsterdach, noch op ons Heren Hemelvaertsdach giene mysse en hoerden. Ende hier leden si hem guedetierlick in ende pijnden oer zielen in lijdsomheit te besittene), ende nement altemaele vander hant Gods, die gien verdriet noch ongenuechte en latet comen op Sijn uutvercorne dan op oer alrebeste1).

Ende bijnnen deser tijt voerscreven quemen dicwile die schepenen ende raetslude tot hem ende legeden hem aen2) mit mennigerhande smeykeliken3) woerden. Ende laveden hem veel dijnge, die si hem doen4) wolden, veel vordels, dat si hem bewisen wolden, weert dat si der stat gehorsom wolden wesen, ende doen als ander guede luyde, ende gaen te kerckenf). Sij loveden hem oeck, dat si doer die vijnger wolden [32c] sien ende gonnen hem, dat si huysinge an mosten copen ende ander dijnge, die hem noetdruftich wereng). Ende weert dat si5) dese dijnge doen wolden ende wesen aldus der stat onderdaenich, soe wolden si noch hierenboven enen wielbisschoph) laten comen, ende daer solden si tegen bijchten, ende die solde si absol-

vieren van al dien sunden, die si hieran deden. Dit ende desergelick segeden si hem veel. Mer die waerachtige dienreschen Cristi, die inder waerheit wanderden, dachten datmen meer schuldich is Gode gehorsom te wesen dan den menschena). Hieromme als eenre moder kinder uuten buyke der heiliger kercken, ende als die van enen geeste geregiert ende gedreven worden, antwoerden si stantachtelike1) weder als uut enen monde ende segeden: ‘Omme [32d] gien tijtlick genot of vordel, dat ons beschien mach in deser tijt, en wille wi doen tegen dat gebod Gods ende onser zielen zaelicheit. Ende wi willen liever aengaen alle armoede ende onsoelde, dan dat wi2) uwer begeerten genoech solden wesen’3). Doe dat die schepenen hoerden, dat si alsoe stantachtich ende eendrachtich van willen weren, worden si uutermaete toernich. Want si hadden gehoept dat si al oeren willen van hem vercregen solden hebben, nu si gien hoeft noch onderstant en hadden aen oeren oversten. Want doe si vernemen, dat her Goedert ende her Iohan Hoef, onse vaders, uuter stat getoegen weren, worden si blijde onder malcanderen ende segeden: ‘Nu wi der haenen quyt sijn, nu sulle wi mitten hennen wal raeken’4); mer hem gevyel al contrary. [33a] Want al en werent giene hanen van Gode gheschapen, het weren nochtan hanen overmids geesteliker starcheit. Ende want si sie dan mit gienre smeykinge noch beloften tot oeren wille getrecken en conden, soe legeden si hem aen mit scharpen, dreygenden woerden ende segeden: ‘Want gi onsen raet5) noch begeerte niet volgen en willen, soe wille wi u in desen huyse bepaelen6), soedat gi niet uuten huyse en sult moegen gaen, noch nyement en sal oeck tot u comen. Oeck en sal u nyement niet vercopen, noch nyement en sal u oeck wat te wircken of te doene brengen’b). Doe si dit hoerden, weren si wonderlike druckich ende quelke te vreden. Want die uutwendige arbeit was hem noetdruftich, ommedat si oer lijflike noetdrufte daer [33b] van nemen mosten7). Doe worven si ende coften8) vlas ende wolle, opdat si bijnnen huys wat te doene9) hadden. Ende want si oec bedrucket weren, want hem nyement niet vercopen en solde, soe was daer ene guede zuster ende heit Alijt ten

Veenea). Dese was den zusteren seer troestelic, ende maecte moder Beerten ende moder Elizebeth enen moet1) ende segede: ‘Eerdat die zusteren verderven solden, ic wolde noch liever werlick habijt aentrecken ende gaen daermede te marcte, ende copen hem oer noetdrufte ende des sij behoefden’2). Ende dese dijnge geschieden inder vasten ommetrijnt Palmenb); ende desselven Paesschens en hadden die zusteren giene mysse noch Sacrament. Mer al mosten si hem3) onthoelden van die ontfangenisse des heiligen Sacramentes, nochtan die guedertierne Here, daer si [33c] desen druck ende dit lijden omme leden, en liet si van bijnnen niet ongetroest noch onbegavet in oeren gebede. Want si weren biwilen van bijnnen alsoe begavet mitter graciën Gods ende overgestort mit tranenc), dat sijs bi hemselven niet behemmelen4) en conden, mer si mosten ergent allene gaen, hent dat onse Here dat5) vuer weder gelesscet6) hadde, dat van Hem ontsteken was.

Hiernae, op sancte Vitus ende Modestesaventd), quemen hier twie schepenen, die gesant weren uuten raede, die den zusteren seggen solden, dat si een van twien solden kiesen: enter si solden te karcken gaen ende wesen der stat gehorsom ende onderdanich, of si solden daer allegaeder7) uutgaen, als si gengen ende stonden. Ende opdat si8) yement te bedt [33d] tot oeren willen trecken mochten, soe belaveden si, soe wie dat hier wolde blijven ende doen nae oeren raede9), die solde alder zuster guet beholden, ende soe wes10) dat hier weer, dat solde tot oeren besten11) wesen. ‘Hierop moegedi u beraet nemen’12), spreken si, ‘hente margen, want soe wil die raet hier weder comen, opdat gi dan weten moeget wat gi hem antwoerden sult.’ Doe hem dese dijnghe aldus gesecht weren, worden si wonderlike seer bedrucket, alst gien wonder en was. Want si weren alse schape sonder hierdee) int myddel der wolve, ende weren allene gewapent mit eenre gueder consciënciën. Want si en hadden gienen troest van

buten vanden menscen, mer allene mochten si oeren troest ende vermakinge1) [34a] zueken in onsen lieven Heren, die altoes enen bedructen herten alrenaest ende alre ynnerste isa), als Hi doer den prophete spreket: ‘Ick bijn mit hem in tribulaciën, Ic sal hem verloesen ende glorificieren’b).

Des anderen dages quemen die gemyene schepenen2) mitter stat boede3). Ende als die zusteren dat vernemen, gengen si te samen int bedehuys, ende kierden hem mit alre herten tot onsen lieven Heren - want dat allene oer troest ende toeverlaet was4), ende die toern oere5) starcheitc) - ende beden Hem, dat Hi oer hulper wolde wesen, want si niet en wisten, wat sentencie dat over hem gegeven solde worden. Ende als hem die zusteren aldus tot Gode kierden, soe gengen die schepenen herwert ende derwert doer die weer6), ende besaegent alrewegen; want tot allen hoeken moste men hem die doeren ontdoen, dat si gaen [34b] mochten waer dat si wolden. Ende cort daer te voeren was onse koehuys getymmert van enen man, ende heyte Hermen van Delden, daer7) hiervoer8) van gescreven is in zuster Stijnen van Kalkers doechdend). Dese guede Hermen hadde hier twie dochterene), ende, want hi rijcke was ende oec den zusteren gonstich, soe hadde hi dat huys laten9) tymmeren op synen scherm10) - mer die gront hoerde den zusteren toe - ende oeck hadde hi daer den zusteren enen gueden vullest11) toe gegeven. Ende als dit huys aldus getymmert was, soe en mochtens die zusteren apenbaerlick12) niet gebruken, want die schepenen en woldens hem niet gonnenf). Ende als dan die schepenen aldus overal gengen ende besegent, soe quemen si oeck int werckhuys, ende daer vonden si een deel van den jonxsten zusteren op [34c] den stelle13) sitten wierken. Ende si sagen daer oec een cleyne14) altaer mit hiligen, daer hem die zusteren tegen plegen te beden, als si toe wercke gengen. Ende als

si dan desen zusteren toegesproken hadden, soe vrageden si hem, of si op dat altaer oeck mysse plegen te doen. Sie antwoerden: ‘neen’. Doe was daer een vanden schepenen, die segede hem, dat si oec int bedehuys solden gaen. ‘Want’, sprack hi, ‘soe wat den anderen overgaet1), dat sal u mede overgaen.’ Doe was daer ene vanden zusteren, wi meynen dattet zuster Altijt Cremersa) was, dese sprac onverveert totten schepenen ende segede: ‘Wat sulle wi inden bedehuys doen, myendi dat gi ons daertoe brengen sult, dat wi te kercken sullen gaen; daer en dorve2) gi niet op hoepen.’ Doe3) worden si al wat [34d] stuerich4), ende segeden tot malcanderen: ‘Hoerdi wal hoe verkiert5) dat dese jonge duvels sin, wat sullen dan die oelden6) wesen.’ Ende alsoft schapekens geweest hadden, soe leyden si desen zusteren voer hem in. Ende als sie dan totten zusteren ingegaen waeren, soe legeden si hem noch mit mennigerhande reeden aen, nu mit smeyken, nu mit dreygen. Ende soe wat si bedencken conden, daer si oeren wille mede bugen mochten, dat legeden si hem voer, opdat si oeren wille van hem crygen mochten. Si segeden oeck mede: ‘Isset dat gi ons nu hoert ende doet nae onsen raede, soe wille wi aldus doen,’ ende spreyden oer vijnger voer oer7) ogenb), ende spraken: ‘Wi willen u gonnen, dat gi dat nye huys dat gi daer achter getymmert hebbet, behoelden sult, ende gebruc[35a]ken dat tot uwen besten.’ Ten lesten vrageden si hem ende segeden: ‘Hoe hebdi u beraeden op die dijnge, die wi u gisteren ontboeden8), want die raet wil daer nu ene antwoerde van weten.’ Doe antwoerden die waerachtige dissipele Ihesu, die dat fondement van oeren geesteliken tymmer niet op dat sant gesat en haddenc), want9) het solde lichte anders van desen storme nedergevallen hebben, ende segeden eendrachtelick uut enen monde: ‘Wi willen liever alle gebreck ende tribulacie aengaen om Gods willen, dan dat wi doen solden tegen onse consciëncie. Hieromme moegedi10) mit ons doen wat gi willen, want wi en willen niet toe kercken gaen, noch u meer gehorsom wesen dan Goded), want wi en ontsien gien ongemack11)

om Sinen willen [35b] te lijden.’ Recht of si seggen wolden: ‘Al wort onse uutwendge mensche nu gedrucket, nochtan betruwe wi dat onse inwendige mensche van dagen te dagen vernyet sal wordena), soedat wi alle dinge vermoegen sullen in Dengenen, die ons stercketb). Wi weten oeck dat Hi waerachtich is1), die gesproken heeft: Sueket ten iersten dat rijck der hemelen ende sijne gerechticheit; ende al dat u noetdruftich is, sal u toegeworpen worden.’c) Doe die schepene dese antwoerde hoerden, ende dat si aldus stijf ende onverwijnlick bleven bi oeren opsette, ende nae gienen smeyken noch dreygen en schenen te vragen, worden si uutermaten tornich. Ende vermoedende dat licht wal yement van den zusteren wesen solde, die hier geerne blijven solde, weert dat sijt2) seggen of uutspre[35c]ken dorsten, ende3) hieromme soe wolden si datmen hem alder zusteren naeme bescreven solde geven. Ende als hem die gebracht weren, soe gengen si op dat sitten4) sitten, ende riepen ene yegelike zuster tot hem, ende vrageden oer bisonderlinge5), weer si der stat ghehorsom wolden wesen of niet. Ende als sijt dan aldoer ondersocht hadden ende nyement en vonden, die6) hem consentierde, soe worden si bovenmate verbolgen. Want ommedat dit huys onder die schepenen stont7), soedat si daer wat machtes over schenen te hebben, ende hem nochtan die zusteren meer ongehorsom weren dan in die ander vergaderinge, soe wasset hem onverdrachlick te liden. Ende hieromme uut groter tornicheit spreken si ende segeden: ‘Want gi aldus rechte rebel ende wederspannich sijt ende gien reeden, noch be[35d]scheyt toelaten en wilt8), soe gebiede wi u van der stat wegen, dat gi allegader uuter9) stat sult trecken bi der sonnen.10) Ende gi en dorft daer oec giene hoepe toe hebben, dat gi hier ommer weder sullen comen noch dat uwe mit eygenheiden besitten. Ende hieromme soe wat eertvast ende negelvast11) is, dat suldi hier laeten, mer soe wat gi anders bi der sonnen uutbrengen coent, dat moegedi medenemen.’ Ende hiermede scheiden si van hier.

Ende als die zusteren dese dijnge12) hoerden, soe weren si beide

droevich ende blijde: droevich, want sij aldus veronrechtet worden ende sonder zaeke uuten oeren gestoeten, ende nouwe en wisten waer dat si bliven solden. Si weren oec blide, want die schepenen hadden hem hier te voeren gedruwet1), dat si hem moder [36a] Beerten ende moder Lizebeth nemen wolden, opdat die zusteren gien hoevet noch onderstant2) hebben en solden; waeromme dat die zusteren soe droevich weeren, datmen sie nouwe troesten en conde. Ende als die schepenen daer nu niet van en segeden, soe en duchtet hem gien last wesen, wat dat si hem anders geboeden.

Hiernae soe bereide hem een yegelick totten arbeide. Ende die doe gesien hadde die vliticheit inden uutdragen, die mynlike eendrachticheit ende die eenheit der willen, die onder den gemyenen zusteren gevonden waert, hi solde vorwaer3) gesecht hebben: ‘Dit is die gebuerte4) dergeenre, die den Heren zueken, die daer zueken dat aensichte Gods, dien Iacop aenbede.’a) Niement en waert daer traech noch versumende gevon[36b]den. Vanden mynnesten totten meesten waeren si alle willich ende bereit; ende een yegelick pijnde den anderen voer te comen inden uutdragen; yae veel meer dan oft hemselven angegaen hadde. Ende dat en was gien wonder, want Diegene, die ons, ende niet Hemselven, gesocht en heeft, was die regiere5) oers herten. Daer was ene guede zuster mede ende heyte Mette Haverortsb); dese was alsoe sonderlinge vlitich in den arbeide des uutdragens, dat si op enen naemyddach een paer nyer schoen ontwie6) liep. Ende als dit aldus gedaen was, soe gengen moder Beerte ende moder Lizebeth ende wonnen7) kaeren ende wagene, daer si dat guet mede uut mochten vueren, dat si uutgevluchtet8) ende uutgedragen hadden; want die tijt was seer cort, die hem gegeven was. Ende als [36c] si dan hier aldus over doende weren, soe genck dat geruchte overal; waerbi dat9) die luyde hier quemen, die hier oer kinder hadden, ende wolden si10) niet mede laten trecken, want si meynden voerwaer, dat11) die zusteren arme, bijster12) menschen solden werden. Doe was hier een zuster ende heyte Barte Luykensc); dese leet temaele veel vervolginge van oeren oelders ende vrenden13). Ende hieromme soe nam si een suster mit oer ende heyt

Alijt Pelsersa), ende gengen toesaemen al heymelick tot Sutphen. Ende als dat guet dan op die Welleb) gebracht was, ende men schepe gewonnen haddec) omme enwech te vueren, soe vernement zuster Barten vrende, dat si aldus voer enwech ghevloen was, ende quemen daer mit groeten toerne [36d] mitter stat boede, ende lieten daer al dat guet beslaen1), dat daer was. Ende aldus van noede dwongen mosten si zuster Barten weder laeten haelen; want si en wolden dat2) guet gienssijns ontsetten3) laten, si en hadden zuster Barten weder. Ende hieromme mosten si die zusteren weder laten haelen ende leveren aldus van noede gedwongen dat schaep Cristi den wolven over. Mer nochtan mit wat vuericheit4) ende volstandicheit5) dat si drie jaer lanck in oers vaders huys volherde ende daernae weder totten zusteren quam, dat machmen op een ander stede hoeren, daer een deel van oeren doechden geschreven isd).

Ende als dat guet dan aldus beslagen was, soe dats die zusteren in noch uut6) en mochten vueren, soe weren si wonderlike seer bedrucket7). Want [37a] si en mochten hier niet blyven, het8) en weer dat si doen wolden tegen gehorsomheit ende gaen te kercken. Ende si en mochten niet enwech trecken, want oer guet beslagen was, soedat si mit Susannen wal spreken mochten: ‘Bangicheit ende seericheit sin my an allen sijden.’e) Doe was daer ene guede vrouwe, die mit barmherticheit ende medeliden beweget wert; ende hadde een9) huys staende tusschen die twie Santpoertenf). Ende dat liende si hem, opdat si oer dijnc daerin mochten leggen, hent dat si segen, waer dat si daer mede bleven. Ende in desen huyse lachet van sancte Vitus ende Modestesdach hent totter tijndusent Mertelers dageg). Ende dierwile mosten die zusteren daer nachtes ende dages bi wesen, ende waeren dat [37b] guet. Ende dan quemen dicwile die werlike

gesellen als soldeners ende wachters ende ander vule boevena) voer dat huys ende bespotten die zusteren ende heyten sie Culenberchb), ende geven hem anders veel spitiger1) woerde, daer si sie mede moyen2) ende drucken mochten. Sij segeden3) oick4), dat si ongeloevych weren, ende dat men si daeromme van rechte barnen soldec). Mer want si den menscheliken dach5) niet gesocht en hadden, soe wasset hem voer dat alremynneste, dat si van hem geordelt worden.

Hierenbijnnen6) als her Iohan Hoef, onse vader, dese dijnge hoerde, soe was sijn ziele in bitterheiden; waeromme dat hi toe Arnhemd) toech an7) enen man, die Gijsbert van Mekeren8) heyt, ende was des hertigen van Gelre sijn rentmeistere). [37c] Dese Gijsbert voerscreven hadde hier twie dochteren, als zuster Hermen van Mekeren ende Ysentrut oer zuster, dat beide uutgelesene peerlen der doechden waeren, als oeck en ander wegen9) van hem gescreven isf). Ende als hi hem dan sinen druck ende lidelicheit10) geclaget hadden, soe waert dese guede man mit medeliden op hem beweget; ende oec mede omme die mynne van sijnen kinderen soe liende hi hem een huys, daer die zusteren wonen mochten, ende verwerf oeck, dat die hertich van Gelreg) schreef an di stat van Deventer ende begeerde, dat si ons guedertieren wolden weren ende en doen ons gien overlast. Mer en weer des niet11), dat si12) ons dan gonnen solden, dat wij toe Arnhem mochten comen, want wi weren hem willecome. Ende [37d] mit

desen breve sande hi oeck een schip. Ende als1) die schepenen desen breef ontfangen hadden, soe en segeden2) si ons niet, mer si sanden dat schip al ydel3) wederomme. Ende want die zusteren alle dijnck soe deger uutgedragen ende uutgevluchtet hadden, soedat si binae niet en hadden, des hem noet was, hieromme als sij wat eten solden, soe mosten ondertijden wal4) acht of tijn zusteren mit énen lepel eten, want si en hadden selven niet an te tasten5), ende die naebers6) en wolden hem niet lienen. Ende daerenboven, was daer yement die hem geerne wat guets gegont hadde, die en dorste dat int apenbaer niet becant wesen7).

Ende wanttet dan aldus vertagen8) waert, soedat die zusteren in noch uut en mochten trec[38a]ken, soe weren daer sommege guede luyde, die rieden hem, dat si weder in solden vaeren, want si myenden, dattet die schepenen nergent omme gedaen en hadde, dat si hem dese dijnge geboeden hadden, dan dat si sie op dat uuterste wolden besueken9). Ende dit selve vermoeden die zusteren oeck. Ende hierommme soe lieten si dat guet weder ontsetten, ende wonnen doe weder wagene ende kaeren, ende vuerdent altesamen weder in. Ende wat bespottinge ende beschenpinge dat si doe leden, die wile dat si weder invueren, dat en solde men niet lichtelick geloven. Want, ‘siet’, spreken se, ‘dese ongelovyge duvels sin nu bekiert,’ ende: ‘Culenberch weest willecome, want gi hebbet ene guede reyse gehat.’ Dit ende deser gelike woerde sege[38b]den si veel, die niet al te bescryven en sin. Mer in allen desen gengen si boven10) om Dengenen, die si ierst gemynnet heeft. Ende ghelijck dat een aenbelt, yoe datmen daer meer opslaet, yoe dattet harder wort, desgelikes wasset oeck mit hem. Want yoe dat si meer vervolget, verdrucket ende veroetmodicht worden, yoe dat si vueriger weren ende stantachtiger bleven in oeren opsette; soedat die schepenen van hem segeden: ‘Dese duvels staen alsoe vaste op oer voernemen, dat si nyement van oenen begrijp11) ofte sin gebrengen en can. Want waer hier yement, die onsen raet volgen wolde, dien blasen si soeveel ynt oer, dat hi yoe soe verkiert12) wort als die ander; ende dit sin die jongen alsoe wal als die oelden.’

Des anderen dages quemen die schepenen ende segeden hem, [38c] al bespottende: ‘Susteren, dese achte dage hebdi in den stroe geslaepen, mer dese nacht hebbe gi wal gerustet. Mer nu gebiede wi u vander stat wegen, dat gi bi der sonnen uutvaert; want gi en sijt niet allene der stat van Deventer ongehorsom ende rebel, mer gi hebt oec enen vreemden heren op die stat gebracht, daer gi naeden rechte XL pont aen gebroken hadden1); mer wi en willen uwes geldes nieta). Mer gi sult uuter stat trecken, ende soe wat ghi bi der sonnen coent uutgebrengen, dat moegedi medenemen.’ Ende die2) vreemde here, daer si van segeden, den die-zusteren op die stat gebracht hadden, was die hertich van Gelre, als voerscreven is. Ende als onse oversten dit ghebot ontfangen hadden, soe mosten si den schepenen die3) sloetele [38d] vander weer doen, soedat sijt doe voertaen mitten huyse mochten maken, hoedat si wolden. Doe wonnen die zusteren noch derde werve kaeren ende vuer4), ende brachten daer alle dijnck mede op die Welle. Ende daer wonnen si doe scheppe ende vuerdent doe voert hent te Arnhem. Ende dierwile dat si dat guet doe anderwerve uutdroegen ende toe schepe brachten, geven hem die luyde alte veel smeeliker5) woerde. ‘Och’, spreken sie, ‘die dat holt daertoe geven mochte, datmen u allegaeder verbrande, ghi Culenberchschen ende ongelovege duvels, die aldus verhardet sijt in uwen begripe, dat u nyement beweyken6) of bevroeden7) en kan. Of wi nu allegaeder ten duvel sullen vaeren, want wi u niet en volgen.’ Dit ende desergelike woerde weren men [39a] nichvoldich8). Mer si swegen hier al stille toe, ende bewesen hem van buten, alsoft hem temaele niet aengegaen en hadde. Eenre zuster wert toegeseget: ‘Och, die u, duvel, in dat water mochte werpen ende verdrencken u!’b) Doe antwoerde si eenvoldelike weder ende segede: ‘Here God, wolde gi dat doch doen. Ick sorge dat my nummermeer9) soe

veel guets geschien en sal, dat ic om Gods willen gedoedet werde.’

Ende al was dese moynisse groet ende binae onverdrachlick, nochtan en duchte hem, dattet niet en was bi die vervolginge ende oftreckinge1), die sommyge zusteren van oeren oelders ende vrenden hadden, soedat hem al die armoede ende ellendicheit niet en duchte wesen2), hadden si mit vreden3) moegen medetrecken. Want nu4) schulden [39b] si hier, ende nu5) schulden si daer. Nu clummen si op dat hemmelte6) van den oelden bedehuys, nu besloeten si hem op een ander heymelike stede, daer si hem verbergen mochten, soedat die oelders ende vrende hier omme liepen als briesschende7) lewena) omme die schape Cristi te verslijnden, ende als si sie dan nyet8) vijnden en conden, soe bewesen sij hem als bisinnege9) menschenb). Op een tijt seten die zusteren10) ende eten, ende doe las een zuster te reventerc), die Gertrut Coemansd) heyt, ende deseselve zuster wolden oer vrende tegen oeren wille bi hem behoelden, mer si wederstondet mit alder macht, dat sij mochte. Ende als si dan aldus te reventer las ende en hoeden oer nergent voer11); soe quemen oer vrende hier als onsinnege luyde, ende brachten ene voethelde12) mede ende enen smyt, opdat si sie [39c] in die voethelde spannen mochten; ende aldus mit groter onweerdecheit13) toeghen si sie hene, alsoft een biest hadde geweest. Ende dese 14) zuster bleef aldus bi oeren vrenden ende en quam nye weder tot enen geesteliken staete.

Noch was een ander zuster ende heyte Barte Luykens. Dese leet oec temale groete overlast15), als hiervoer wat geruert ise). Op een

tijt quam oer zuster man ende wolde si oec mit gewelde henenemen. Ende als hij temaele doende ende uutwerpende van woerden was1), soe stont een ander man bi moder Beerten ende sommich anderen zusteren ende heyt Wilm Boegemaker, zuster Gertrut Boegemakersa) brueder. Ende want oere twier voelen contrari was, soe began hem Wilm voerscreven wat te straffen2). Ende oere beider woerde wiesen soe lange, dat si oer messen [39d] begonden te trecken ende wolden malcanderen doot slaen, soedat die zusteren genoech te doene hadden, dat si sie scheyden conden. Dit ende desergelike dijnge weren alsoe mennichvoldich, dattet niet te seggen en is, soedattet inder waerheit scheen dat, hadde onse lieve Here oer myeninge ende fondement niet geweest, si en soldens niet hebben staende moegen hoeldenb). Mer si weren alsoe mit malcanderen verbonden inder mynnen Gods, dat si liever alle gebreck ende armoede mitten zusteren wolden aengaen, dan dat si bi oeren oelders solden blijvenc). Want si becanden dattet hem beter was mitten vreemden ten ewigen leven te vaeren3), dan bi oeren oelders blijvende4) quelke te vaeren, als die apostel van Moyses betuycht5), sprekende van hem dat, doe hi groeter, dat is oelder geworden [40a] was, versaekede6) hi hem Pharaoens dochter soene te wesen, meer verkiesende mitten volcke Gods gemoyt te worden, dan te hebben genuechte tijtliker sunden; grote7) rijcdoeme reekenende die laster Cristi boven die schatte der egiptschen, dat is der werliker menschen in duysternisse der sunden wanderende, want hi ansach in die wedergevynged).

Ende als si doe toe Arnhem quemen ende alle dijnc noch niet en hadden dat hem noetdruftich was, soe hadden si hem merclike veel te lijden. Want sij weren in vreemtheiden, soedat si mitten iersten

niet te1) doene noch te wierken en conden crigen. Ende doe si uut Deventer toegen, wasset die tijt vanden jaer, dat si in vollen wercke seten. Ende dat mosten si doe overdwers2) opbreken, daer si seer [40b] groeten schaede bi hadden. Want die luyde, die hier wat te wierken hadden, die droegen oer webben toe huys, ende en wolden sie hem niet mededoen3), want si myenden vastelick, het solden arme verbijsterde4) menschen worden. Oec soe hadden si groten schaede, omdat hem die uutreckynge in oerselven5) seer veel coste inden vaeren ende wedervaeren6), soedattet seer verquystet wert, dat si van rieden gelde7) hadden. Om dit ende desergelike punten mosten die zusteren seer swaeren arbeit doen, ende mosten vroe ende laete uut oeren butten trecken8), daer si van leven solden. Ende noch hieren boeven om oer meere verdienst ende glorificieringe in toecomender tijt soe verhengedet onse lieve Here, dattet doe merclike duertijt wert, soedat die rogge seer veel goelt, ende dien [40c] mosten die zusteren al meestelick coepen. Want die schepenen, als voerscreven is, hadden dien zusteren, die hier blijven wolden ende wesen der stat gehorsom, al soedaene guet ende renten beloevet, dat si die gebrucken solden nae oeren wille, hoedaenich9) onse zusteren achterlieten. Ende niet allene en beloeveden si dit dien zusteren, die si in desen huyse daermede tot oeren willen trecken mochten, mer alle dien vergaederingen bijnnen Deventer beloeveden si dese dijngea). Ende hierom, al die zusteren die hier bijnnen Deventer bleven, die ene van bedwanck sijnre oelders, die ander van10) armoeden des geestes, hoedaen dat si weren, die satten si hier in. Ende droegen hem der zuster weer ende gueden op, dat si die gebrucken solden tot oeren [40d] besten. Ende gengen doe op onse erven ende gueden, ende dorscheden11) daer. Ende soe wat den zusteren geboerde12), dat vuerden si13) enwech. Ende opdat si14) oeck te bed te eten hadden, soe gaf hem een van onsen provesoerenb) een sijde specks te vulleste15).

Mer si en hadden dese weer niet lange beseten1), si en maectent alsoe, dat diegene die si hier gesat hadden, die worpen si selven weder uut. Want si plegen te werschopen2) ende werlike luyde ten eten te noedena). Ende die cappelaenen, die hier inden banne misse deden, dat weren oer paters, ende die quemen hier ondertijden tot hem. Si en achten giens werkes van buten3), mer soe als si van bijnnen ydel4) weren vander graciën Gods, soe en achten si giens dijnges van buten dan daer der sijnlicheit mede beholpen5) was.

Ende als on[41a]se lieve Here inden ewangeli spreket: ‘Alle rijcke, in hemselven gedeylt, sal verwoestet worden’,b) alsoe wasset oeck hier. Want gelijck dat si weren van verscheydenen6) steden, alsoe weren si oeck van verscheydenen zedenc), want als die ene aldus wolde, soe wolde die ander alsoe; ende soe wat den enen behaegede, dat en behaegede den anderen niet, ende maectent aldus tesaemen, dattet mate veel en dochte7). Ten lesten worden die schepenen tornich ende lieten si bieden8) op der schepene huys; ende als si sie hardelike geschulden hadden, soe worpen sie sie uut. Ende soe wie doe gien guet aenhoelt9) en hadde an oelders ende an vrenden, daer genget al wat mysselike10) mede, soedat die meestendeel arme, bijster menschen worden.

Ende want dit huys doe ledich stont, soedat hier nyement en woende, soe11) [41b] maecten die soldeners vanden wierckhuyse enen peerdestal, ende int reventer brachten si dat guet, dat si geroeft hadden. Mer dat bedehuys was al vaste toegesloeten, ende dat verwaerde een schepene, ende heyte Iohan van Ockenbroeckd), ende was namaech12) onses eerweerdigen vaders meister Gerijt die Groete. O guede Ihesu, wat wissel13) is dit! Si nemen een huys der bedinge, ende maectent ene speloncke der moerdenerse). Daer men Gode

lovede overmids devote salmen ende anderen gebede, daervan maecten si enen peerdestal. Ende daer die ziele gespijset wert mitter heiliger lexsen, dat nemen si, ende maecten daerof een huys des roeves ende der comenschap1). Och, hoe is dat alrebeste golt verduystert; hoe sin die stiene der sanctuariën gestroyt int hoeft van allen strae[41c]ten!a) Si weren blijnt ende leyders der blijnden!b) Hieromme dan uut desen dijngen, die voersecht sijn, is te mercken, wat2) weelden3) die diernen Cristi hadden, die aldus uut oeren guede ende eygendoem verdreven weren. Ende seten in vreemtheiden, screyende op die vloede van Babilonyën, hoerende aldusdanighe dijnge van oeren vaderlandec). Voerwaer, het is te vermoeden4), dat si dicwile versuchteden uut diepheit oers herten tot Gode om dese dijnged).

Ende al weren dese dijnge lidelick5) ende vol oersaken der droefheit, het en was nochtan die meeste zaeke oers rouwen niet, want si hadde oer betruwen alsoe vaste gesat in onsen lieven Heren, dat si daer gienen twyvel an en hadden, Hi en solde si inden doechden staende hoelden, ende verlenen hem desgelikes [41d] oeck oer noetdrufte. Mer si weren rouwich6) ende hadden medeliden op diegene, die in deser tribulaciën ofgengen van enen gueden leven ende vanden rechten doechden, soedat overmids hem dat cudde Gods vermynret scheen te worden. Mer die guede God, die alle dijnge can schicken ende ordynieren tot voertganck ende zalicheit Sijnre uutvercorenre, die hevet dit geschicket ende gevoeget tot orber ende zalicheit dergeenre, die Hi beholden wolde in toecomender tijt. Want gelikerwijs7) als men leset vanden heiligen mertelers dat, yoe dat si meer vervolget ende verstroyt worden, yoe si meer menscen bekierden totten kerstengeloeve, ende yoe dat oere meer wert - desgelikes oeck in deser yaemerliker tijt, doe guede ende goddienstige menschen, die Gode ontsagen, niet en weren [42a] geachtet dan als schaepe, die der doot toebehoeren ende niet en doegen dan verslagen te worden. Doe worden veel cloesteren ende vergaederinge begonnene). Ende niet

allene uut desen huys, mer oeck uut1) cloesteren ende vergaderinge, die inden Stichte van Uutricht2) gelegen weren, die oeck om gehorsomheit der heiliger kercken verdreven weren. Ende als onse zusteren dan aldus toe Arnhem weren, soe woenden si mit Gijsberts van Mekeren, als voerscreven is, wellic Gijsbert doe uut der stat gevaeren was op een slot ende heyt Overhagena). Mer want hi toe Arnhem schepene was, soe moste hi daer dicwile wesen, ende dan was hi daer mit veel knechten3) ende gesijndes4) onder den zusteren. Want wie solde hem sijn eygenen huys verbieden! Ende als die zusteren dan [42b] oer eten reyden solden, soe was die koeken ondertijden soe vol knechte ende ander volckes, dat die zusteren die potte nouwe bij dat vuer setten en conden, want si gengen daer sitten warmen, alsoft in oersselves koekene geweest hadde. Ende soe waer dat die zusteren gengen5) of quemen, overal gemoeten6) hem ongelike persoenen. Ende al was dit perykeloes om veel oerzaken des vals, nochtan hadden hem die zusteren alsoe stichtelick ende behoet in al oere wanderinge, datmen nye en hoerde noch en vernam, dat daer yet onteemelikes7) te handen waert getoegen. Yae om oere heiliger, eenvoldeger wanderinge willen soe plach si Gijsbert selven sijn engelkens te heyten. Ende mit alsulker weerdicheit plach hi sie te eeren, dat hi ondertijden groete luyde mit hem inbrachte, [42c] opdat si sine lieve kinder, die hem God gegeven hadde, solden sien.

Het geviel op een tijt, dat moder Beerte uut eenrehande begaenheit8) tot her Iohan Hoef, onsen vader, segede: ‘Ick en weet niet, wien9) dat ic schier backen of brouwen bevelen sal om der ongeliker persoenen willen, die al den dach onder ons wanderen. Doe antwoerde hi weder uut enen vollen geeste10) ende segede: ‘Beerte, dancket ende lovet onsen lieven Heren; want van soedanich gebreck, als daer gi voer sorget11), verneme ic myn hynders, dan doe wi toe Deventer bi onsselven weren.’

Hiernae doe die ban omtrijnt soven jaer gestaen hadde, soe gafet onse lieve Here, dattet12) orlich13) gesuent wert. Ende doe sande die

pawes hier int lant enen legaeta) omme den ban of te doen. Ende [42d] doe wertet alsoe gemaket, dat een yegelick mit vreden weder totten sijnen solde comen, soe wie dat van gehorsomheit der heiliger kercken uutgetaegen weer. Ende aldus quemen die zusteren weder toe Deventer mit groeten arbeide ende tribulaciën inden jaer ons Heren MCCCCXXXIIb). Ende als si doe in die weer quamen, vonden si sie seer ongeschicket ende ongehavent1), als men mercken mach uut dien dijngen, die hiervoer gescreven sijn. Ende doe si begonden weder te comen, dat2) gheschiede ommetrijnt Onser Vrouwen hemelvaertc). Ende doe leden si noch weder soe groet3) verspreck4) ende moynisse vanden luyden, als doe si van Deventer toegen. Hiernae5) soe quemen die schepenen hier ende en wolden niet lijden, dat6) die zusteren hier blyven solden, die de zuster[43a]en toe Arnhem angenamen haddend). Ende hieromme moste men sie int ierste en anderwegen7) verbergen, want si seten ene wile tijts op den roggensalre ende sponnen. Ende daernae wert oere8) twie, als zuster Wendele Kistemakers ende zuster Gertrut Smedese), al heymelick toe Buyskenshuysf) gebracht. Ende zuster Arkenraet ende zuster Hille9) van Sonsbekeg) sanden sij toe Eymerick int zusterhuysh). Ende zuster Bartrut van Veesen ende zuster Mechtelt Raemelmans bleven toe Arnhem myt dien zusteren. Mer zuster Mechtelt quam nochtan cort daernae toe Deventer; want oer vrende

haddent an die schepenen verwaert1), dat si mitten zusteren blijven mochte. Ende zuster Fye van Mekerena), die Gijsberts van Mekeren [43b] brueder dochter was, quam oeck mitten2) zusteren ende bleef mit hem, want dat hadde Gijsbert voerscreven alsoe an die stat verwaert. Dese soven zusteren voerscreven worden toe Arnhem angenoemen. Oeck en wolden hem die schepnen niet gonnen, dat si wiercken mosten, voer dattet ene wijltijts geleden was ende hem die moet3) wat gesoncken was. Siet, aldus hadden die zusteren inden iersten alte veel wederspoedes, eerdat si alle dijnck weder te punten4) conden gecrigen.

Hiernae des dages voer sancte Andriesaventb), soe quemen5) oec weder in her Goedert ten Toerne, pater van her Floerens huys6) ende her Iohan Hoef, oase vader, ende myenden, dat nu al dijnck guet geweest hadde, ende dat si nu mit vreden voertaen geleeft solden hebbenc). Mer des[43c]selven dages als die schepenen vernemen, dat si gecomen weren, sanden si der stat boeden tot her Floerens huys ende toe meister Gerijts huys. Ende die leyden onse vaders weder uuter stat, den enen uuter Brijnck poerten ende den anderen uuter Noerdenberger poerted), alsoft mysdadige menschen hadden geweest. Ende cort daernae, als in datselve jaer, starf onse lieve eerweerdige7) vader, her Iohan Hoef; soedat hi nye weder bijnnen Deventer en quame). Want8) hi waert toe Sutphen zieck ander barnender hette9), ende daer toech onse moder Lizebeth ende zuster Griete te Baerlef) tot hem, ende die bleven doe bi hem, totdat hi starf. Mer dat hi aldus weder nut Deventer gestoeten waert, was dit die meeste zake: Want [43d] doe hi ierstwerve uuter stat toech, hapende dat die zusteren te bet hene duken solden, soe screven si tot hem enen breef ende begeerden te weten, of hem enyge zuster ofstorve, hoe si daermede doen solden. Doe screef hi hem weder, dat

si sie niet1) en solden graven op den karchof, mer si solden sie bi hem behoelden ende graven sie onder den moerbesenboem hent ter tijt toe, dattet God anders versage. Ende als si desen breef ontfangen hadden, soe genck moder Beerte ende lieten der moder van2) Brantshuysa) oeck lezen. Ende derwile dat si hierover doende weren, soe satter een zuster achter hem, daer si hem niet voer en hueden. Ende dit was een dergeenre, die vanden zusteren genck, ende was den menschen meer gehorsom dan Godeb). Ende als dese aldus [44a] sat ende hoerde, wat inden breve stont, soe screef sijt al heymelick in oer taefle ende brachtet anden kercheren, die inden banne mysse dede. Ende die3) kercheer segedet den schepenen voert. Waeromme dat si temaele tornich worden, ende quemen hier ende verwetent den zusteren, dat sijt4) aldus heymelick hadden verwaert5). Ende dit was ene groete zake, waeromme dat sijs niet hengen6) en wolden, dat onse weerdige vader bi ons blijven solde.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen