Hermans-Magazine. Jaargang 4

[p. 53]

Laplandiana (2)

Modern getoeter

Aan het begin van hoofdstuk 3 van Nooit meer slapen hoort Alfred Issendorf in een restaurant in Oslo als achtergrondmuziek het Modern Jazz Quartet ‘Skating in Central Park’ spelen. In aanvulling hierop: een jaar voordat wfh samen met Torbjørn Fjellang zijn tocht door Finnmarken maakte, bezocht hij Stockholm. In april van dat jaar 1960 had het mjq op een concert in de Zweedse hoofdstad ‘Skating in Central Park’ gespeeld. Daar heeft wfh toen nog een affiche van zien hangen.

In stukjes

Het nblc in Den Haag bracht ter gelegenheid van de grote expositie ‘Hermans is hier geweest’ in 1991 een puzzel uit gebaseerd op een van de omslagen van Nooit meer slapen.

De foto was van wfh. Voor zover ons bekend is het de enige puzzel die is gemaakt naar het literaire werk van wfh.

Niemendalletje

Naar aanleiding van het verschijnen van de Noorse vertaling van Nooit meer slapen publiceerde Aftenposten op 1 april 1992 een interview van Petter Aaslestad met wfh. Aaslestad schreef dat professor Nummedal een naamgenoot heeft in de Noorse archeologiegeschiedenis. In de jaren twintig ging deze Nummedal naar Finnmarken op zoek naar resten van oude nederzettingen. In schril contrast met Alfred die na dagenlang geploeter zonder resultaat thuiskwam vond de Noorse archeoloog in één uur wat hij zocht. Hermans' reactie: ‘De naam Nummedal vond ik in een of ander register, volkomen toevallig. Die naam betekent absoluut niets.’

Zendbrief

In het vliegtuig naar Trondheim leest Alfred een krantenartikel over een Nederlandse Himalaya-expeditie. Hij denkt dat het stuk ‘misschien wel al drie weken geleden’ is verstuurd uit Nepal voordat het in de krant kwam.

Het origineel in het Algemeen Handelsblad van 3 oktober 1962 is echter duidelijk gelokaliseerd en gedateerd: ‘Pokhara, 21 september.’ Niet drie, maar twee weken voordat het in de krant kwam.

In verf

Collectie Delvigne

Jopie Roosenburg-Goudriaan maakte al in 1962 een schilderij naar Torbjørn Fjellangs later zo beroemd geworden foto uit 1961. Het is na Erik van Stratens portretschilderij uit 1986 het tweede schilderij van wfh dat wij kennen. De hier getoonde afbeelding is een replica uit 1975.

Woeste wandeling

‘Hermans (dramatisch effect?) overdrijft afstanden ontzettend. Hij laat Alfred zeggen: “[...] Wij zijn er nog minstens honderdvijftig kilometer vandaan, als we de tocht maken zoals Arne aanwijst, met alle omwegen en dan langs dat oude koeriersspoor.”’

‘In werkelijkheid gaat het om minder dan vijftig kilometer. Hetzelfde deel van de tocht, tot Ravnastua, hoop ik in twee dagen te doen.’

Herman Kattenberg in: Op Lemen Voeten 1988, nr. 2.

[p. 54]

Wanneer ook al weer? (2)

In het vorige nummer bewezen wij dat Nooit meer slapen zich afspeelt in 1962. Niet iedereen deelt die mening. August Hans den Boef meent in over Nooit meer slapen van W.F. Hermans (1984) dat het gaat om 1965. Zijn redenering: Alfreds vader overleed kort na het op pagina 114 genoemde congres van juli 1947. Alfred was toen zeven jaar. Hij is dus geboren in 1940. Tijdens zijn verblijf in Noorwegen is Alfred vijfentwintig. Dus speelt Nooit meer slapen zich af in 1965, aldus Den Boef. Zoiets noemt men: een mening.

Overigens laat Den Boef het bezoek van Alfred aan professor Ørnulf Nummedal plaatsvinden op 15 juli.

In letters

Wij kennen vijf omslagen die zijn gebruikt voor Nooit meer slapen. Twee ervan hebben een foto die (kennelijk) in 1961 door de schrijver is gemaakt op zijn tocht door Lapland. De relevantie van de foto op het omslag van de editie in de Grote Letter Bibliotheek is onduidelijk.

Wie was Sibbelee?

wfh liet zich publiekelijk nooit uit over degene(n) die model stond(en) voor Alfred Issendorfs promotor professor Sibbelee. wfh was indertijd assistent bij prof. dr J.P. Bakker. Degene die toen beschikte over luchtfoto's was prof. dr G.L. Smit Sibinga, net als Bakker verbonden aan het Laboratorium voor Fysische Geografie en het Geologisch Instituut van de Universiteit van Amsterdam. Sibinga doceerde onder andere geomorfologie en was niet bepaald een vriend van Bakker. Mogelijk werd wfh ook geïnspireerd door prof. dr H.A. Brouwer, die niets zag in het nut van geomorfologie of luchtfoto's, en ook al geen vriend was van Bakker of Sibinga.

Happy ending?

Had Nooit meer slapen ook anders kunnen aflopen? Vier jaar na het eerste verschijnen van de roman fantaseerde Hermans een ander slot tegenover Dirk Ayelt Kooiman en Tom Graftdijk (Scheppend nihilisme, p. 254). Alfred zou na het inslaan van een meteoriet bij Karasjok direct naar Finnmarken zijn teruggekeerd en er daarna een veertien pagina's lang artikel voor The American Geologist over hebben geschreven. ‘En ten slotte wordt Alfred lector in Groningen of zoiets.’

1. Eerste druk (1966) tot en met vijfde druk (1969)

2. Zesde druk (1969) tot en met veertiende druk (1977)

3. Vijftiende druk (1979) tot en met drieëntwintigste druk (1993, paperback) met uitzondering van de tweeëntwintigste druk (1991, jubileumeditie)

4. Tweeëntwintigste druk (1991) en drieëntwintigste druk (1993, gebonden editie)

5. Editie verschenen in de Grote Letter Bibliotheek (Baambrugge, 1985)