Herbarijs

[p. 273]

¶ Dragontea. Dannij. Daucus. Dyptamnus

[52]

DRagontea. of columbina. of serpentina. Si es heet ende droge in den .3. graet. Ende tsap daer af in die oren gedaen. doet gesitten die swere ¶ Ende int sap wolle genet ende gesteken in den nese verdrijft polipus. dats quaet vleesch datter in wast. Ende met zeeme geminct beteret den stanc in den nese. Entie wortele van brionien gepulvert ende geminct met zeeme. dat geneest canker ende moermael. Entie wortele geminct met dyptamnus es machtech iegen die juchtecheit ende iegen artetike ende iegen verwoedde honts beten. ende es oec goet iegen quade gepeinse. Ende tsap vander wortelen gedroget in die scaduwe. ende met centaurea geminct ende gedronken. doet stremmen die galle van coleren. Ende gewreven met aysine. ende dansichte gesmeert daer met doet die sproeten af gaen. Ende van andren leden vaget laserie Ende die bladere gewreven. es goet op versche wonden. ende gesuvert met wine ende gesoden suvert van vele haers. ende geneest torcioen van den lichame. ende scorftheit. ende brect den steen. ende geneest verberntheit. Ende tsap van den wortel verdrijft hitte in die ogen

[p. 274]

Ende hets goet iegen alle beten van serpenten ende van gevenijnden dieren. Ende hets oec goet gedronken met wine iegen den vijc in de blase Entie wortele gewreven met swinenen smoute es goet op tebroken been

[p. 275]

[53]

DAnnij es heet ende droge in den .3. graet ende geneest die sweren vander melten ende vander leveren van coutheiden ende van versheiden. Ende hoeftswere van fleumen ende van groven winde die geneset al. ende brect den steen. ende verteert walgen. Nochtan deert si der magen. Entie bladere geplaestert op beten van quaden wormen geneestse. Ende helpt der blasen. ende helpt der moeder in dat sop dwijf geseten. Ende die zaden. dat siin besien. ende siin heeter dan die bladen Entie geminct met olyen van rosen ende met wine ende in die oren gedaen. geneest donderinge ende swere ende vulheit van den oren Ende die worttel met occimelle gedronken. sacht die swere vander leveren. Ende tselve ontstopt die nieren entie blase. ende brect den steen ¶ Danni aleon dat es olye van bayen. ende es sere hittende. ende opent denden vanden adren. ende verdrijft pine ende sweringe in die ogen. ende bevende zenuwen. Ende iegen die artetike. ende leden die sweren van gebreken dat van

[p. 276]

couden comt. Ende trect ute drope puusten. zeter. ende worme in die huut. lusen ende scellen op thoeft. Ende op steden daer haer vallet. alle dese suveret ende geneset Ende dese olie en salmen ane niemen doen die van heeter complexien es

[p. 277]

[54]

DAucus. dats die distele. ende es heet in den .3. graet. droge. in den andren Ende es van .2. manieren. Deen heet daucus creticus. om dat gerne wast in critegen lande. ende es die beste. Dander heet aysinus. om dat die ezels gerne eten. ende des vint men overal gnouch ane grachten opten oever. Ende men mach deen wel nemen vor dander. Daucus heeft groete cracht in tcruut ende luttel in die worttel. Ende men saelt gadren alst begint bloyen. entie wortel wech werpen. Maer tcruut sal men op hangen in die scaduwe ende latent drogen. ende .1. jaer mach ment goet houden. Het heeft cracht te dissolveerne. ende te verteerne die humoren die te vele siin. ende te conforteerne overmits sine subtijlheit. ende te verduwene. ende iegen die vercoudde mage van der ventoysiteit ende droge ¶ Entie haer orine niet en mogen maken. of met pinen. ende cnaginge hebben in die darmen. So sal men des

[p. 278]

cruuts vele nemen. ende siedent in wine ende in olyen. ende alst lange gesoden heeft sal men daer af maken .1. plaester. ende leggent buten optie zereheit. Of die haer orinen niet en mogen maken salmen geven wiin der daucus in gesoden es. Ende het doet den steen breken. ende menstrua hebben. Ende geneest apostemen binnen die wassen van fleumen Ende es goet jegen water. ende geneest beten van quaden wormen. ende verstoptheit van der leveren Ende opent wlva. Ende dranc daer af gemaect suvert die borst van groven humoren Ende helpt iegen swere ende torcioen van den lichame. Ende water daer af gemaect dat es goet jegen den rede

[p. 279]

[55]

Dyptamnus. dats peperwortte. ende es heet ende droge in den .3. graet. ende sulke seggen in den .4. graet. Ende heeft lange witte wortelen. ende lange groene bladere. Ende tsap gedronken. of geplaestert op wlva doet dwijf haer stonden comen. ende verloest die achterbordine. Ende vander dracht die doot comt eist datmen tsap beneden in wlva doet lopen met ere pipen. Ende hets goet iegen beten die gevenijnt siin diese plaestert optie wonden. Ende tsap geminct met wine ende metten sape van menten. ende gedronken helpet yser trecken uten wonden. ende doet orine maken ¶ Wiltu yser. of dornen. of splintren of naelden uten live doen sonder sniden

[p. 280]

So nem dyptamnum. polipodium ende hasel ende stampt tegadere met berginen smere. ende mac .1. plaester der af. ende legt daer op. het sal uut comen