Helikon. Jaargang 4

[p. 66]

De ivoren toren

Aan J. Greshoff.

Wanneer 'k alleen ben speel ik haast
altijd hetzelfde repertoire
en steeds weer ben ik blij verbaasd
er nieuwe schoonheid in te ontwaren. -
- Eerst een preludium van Bach,
f kleine terts, met dat eenvoudig
motief dat deint met zachten slag
als kabb'lend water, glanzend goudig.
Daarna volgt dan een rustig stuk
uit de drie-stemmige Inventionen;
’t blijft altijd even wonderlijk,
als een volmaakt gebed in tonen.
Een Pastorale van Scarlatti,
naïef en blij, in speelschen trant.
En dan Chopin: die felle scherzi,
geboren onder 'n meesterhand;
en de nocturne in f klein,
de laatste bladzij één versiering,
verijld, als een luchtledig zijn;
het slotaccoord als een bezwering.
Mazurka's met hun vreemde gratie,
sommige somber als de dood. -
Van Beethoven de variaties
uit de sonate is as groot
en 't breedzingend adagio,
het middendeel uit opus zeven;
een jeugdwerk feitlijk nog, maar zóó
diepzinnig, en uniek gebleven. -
Het Rondo uit de Pathétique.

[p. 67]

 

Van Schumann meestal de Romanzen,

 

nog niet verbleekte romantiek.

 

Van Granados de spaansche dansen.

 

Van Handel dat verruklijk Air

 

con Variazioni, frisch geklater!

 

Is Liszt daarnaast niet ordinair

 

van pathos en van valsch geschater?

 

Van Field een lieflijke nocturne. -

 

- En Mozart dan!: die Fantasie

 

voorafgaand aan een strenge fuga,

 

dat ernstig spel van zijn genie.

 

En een aanbiddelijk andante:

 

het thema keert na elke phrase

 

terug met rijker varianten

 

in argloos bloeiende extase.

 

(Toen Haydn Mozart hoorde spelen

 

zei hij: ‘’s Geht einem an das Herz’.)

 

- Van Mendelssohn een teerfluweelen

 

Lied ohne Worte, 'n fijne scherts.

 

Ik speel nog altijd graag zoo'n Lied,

 

als werkstuk is het gaaf en edel.

 

Hoor daarna nu eens Hindemith,

 

’t staat tot elkaar als edel-bedel.

 

Van Haydn een zijner sonates,

 

om 't even welke. - Van Milhaud

 

een bitonaal stuk uit ‘Saudades’.

 

(Na Haydn klinkt dat maar zoo-zoo).

 

Brahms speel ik weinig; 't is zoo triest

 

en stroef. Een enkel Intermezzo

 

is stemmingsvol en warm; en driest

 

klinkt soms zijn stekelig staccato. -

 

- Bruckner schreef voor klavier één stuk:

 

‘Erinnerung’. - Het slot (vol goedheid

[p. 68]

 

en eenvoud, als een oud geluk

 

verzwevend tusschen vreugd en droefheid)

 

grijpt mij altijd opnieuw weer aan

 

als 't uitvloeit, zacht, in een calando

 

dat dralen blijft, als een vermaan...

 

Wie schreef, na Bruckner, zóó een largo?

 

- Ook af en toe een lyrisch stuk

 

van Grieg, klanken als nevelstrepen...

 

’t Gaf mij als jongen veel geluk,

 

ik moest er jarenlang mee dwepen.

 

En Kjerulf. Groot is 't niet, maar lief

 

en eerlijk; zuiver van conceptie.

 

Zeer helder klinken, gaaf en vief,

 

zijn stukjes, zonder één exceptie.

 

De ‘Schilderijen’ van Moussorgski,

 

die 'n overstelpend rijk palet

 

bezat. - Schrik niet! van Paderewski

 

’t alom bekende Menuet!

 

Moderne Franschen: Déodat

 

de Séverac: ‘Chant de la Terre’.

 

Van Debussy de Séréna -

 

de interrompue, waar, heel van verre,

 

de tweede minnaar naderkomt

 

tot hij voor 't spel van d'eerst’ - en rage -

 

de vlucht moet nemen en verstomt. -

 

Chausson: het sombre ‘Paysage’.

 

‘Retour de fête’ van Roussel,

 

een scherpgeëtste arabeske.

 

De Sonatine van Ravel.

 

Van Chabrier ‘Pièces pittoresques’.

 

- 'k Vergat haast Schubert: 'n Impromptu,

 

weemoedig, mild en zacht vervoerend. -

[p. 69]

 

Een der Images van Debussy,

 

in zijn verfijndheid toch ontroerend,

 

als een gekweekte bloesemrank...

 

- En, ben ik goed op dreef gekomen,

 

Prélude, Choral et Fugue van Franck,

 

een van der menschheid schoonste droomen. -

 

 

 

J. de Molenaar