|
| |
| |
| |
O crux lignum triumphale.
hier vintmen bescreuen, hoe dat theylighe cruys quam tot breda.
Omme dat die reden es uergheten,
Ende luttel liede sijn, diet weten,
Hoe theylighe cruce quam te Breda,
Wanic v segghen, hoert daer na,
5[regelnummer]
Wie si waren, diet daden maken;
Der waerheit salic niet messaken.
Want hier uoermaels es ghesciet,
En wetent alle die liede niet,
Des wil ic v den sin uerclaren
10[regelnummer]
Ende die reden openbaren,
Op dat mi god daer toe ghesterke.
Het was een coninc in Deenmerke,
Hi hadde een dochter alsoe scoene,
Dat si met allen rechte crone
15[regelnummer]
Mocht hebben ghedraghen int roemsche rike,
Wantmen uant niewer haer ghelike
Van doechden ende van hoosschen seden
Noch soe uolmaect van allen leden.
Oec hadde hoer uader den meesten soat,
20[regelnummer]
Die doen enich man besat,
Die hem van ouden tiden was bleuen,
Van dat die heydene waren uerdreuen (bl. 2)
Vyt Deenmerken met ghewelde.
Dus was hi rike van groten ghelde.
25[regelnummer]
Dat uernam een grote landshere,
En sende boden ouer mere.
Die boden quamen in corten stonden,
| |
| |
Daer si den deenschen coninc vonden.
Si seiden: ‘Here coninc Magnus!
30[regelnummer]
Wi comen van Dauid den Bruys,
Den edelen coninc van Scotlant,
Die heeft ons hier tot v ghesant,
Te proeuen, hoet v waer bequame,
Dat hi uwer dochter te wiue name,
35[regelnummer]
Mede te leydene sijn leuen,
Ende ghise hem goeden wilt ende gheuen.
Hets een die scoenste ionghelinc,
Die noyt wilt met honden vinc,
Oec es hi rijc, vroet ende coene.
40[regelnummer]
Heer coninc, haddi sijns te doene,
Ghi mocht v tot hem wel uerlaten,
Dat hi v comen soude te baten
Met menghen Scotte te wapenen goet’.
Doe die coninc dit uerstoet,
45[regelnummer]
Hi seyde: ‘Ghi heren, blijft hier binnen; (bl. 3)
Ic sal ghespreken die coninginne
Eer ic vyt der zalen scheide’.
Si ghinghen te rade onder hem vieren,
50[regelnummer]
Si en consten beters niet visieren,
Dan si hem rieden, dat hijt dade.
Dus quam die coninc uten rade.
Hi dede den boden ere ende lieue,
Hi gaefs hem zeghel ende brieue,
55[regelnummer]
Hi hinc daer sinen zeghel ane.
Men soudse hem seynden te Aberdane,
Ende soe uele goeds daer mede,
Op dat die coninc wel bestede;
Hi sal moghen met groter eren
60[regelnummer]
Tornieren ende breken speren,
Dat seg ic v met ware tale.
Doen ghinc men eten in die zale;
Daer was ghedient met groten loue
Alsmen pleecht te coninx houe.
65[regelnummer]
Doen die maeltijt was ghedaen,
Sijn die boden op ghestaen.
| |
| |
Si seyden: ‘Heer coninc, wi willen van stede’.
Die coninc sprac: ‘Ghi moet noch beden, (bl. 4)
Ghi en mocht noch niewer trecken,
70[regelnummer]
Ic sal v anders doen berecken’.
Doen riep die coninc enen clerc
Ende dede hem gheuen XXX mere.
Hi seyde: ‘Nu groet mi sonder spotten
Den edelen coninc vanden Scotten,
75[regelnummer]
Ende segt hem, dat hi si in hoghen:
Wi selen comen, soc wi eerst moghen’.
Si seyden: ‘Heer coninc, blijft ghesont’.
Doe dedement allen den lieden cont,
Dat die ioncurouwe sou werden bruyt.
80[regelnummer]
De coninc sende boden vyt
Om sine manne, om sine maghen,
Die daer quamen in corten daghen.
Si ghinghen metten coninc te rade,
Hoe dat hijt best met eeren dade.
85[regelnummer]
Die heren rieden den coninc dat,
Dat hi en spaerde ghenen scat.
Men dede daer copen dier ghewant,
Dat beste, datmen te cope vant,
Ende uoederinghe graeu ende bont,
90[regelnummer]
Dat coste menich dier pont;
Men gaeft den heren ende den urouwen (bl. 5)
Daer mochtemen grote feeste scouwen.
Men ghinc daer bonghen ende pipen.
Die feeste was ghedaen te Ripen;
95[regelnummer]
Men liet daer weder meester nochte knecht,
Si en waren alle wel berecht.
Die coninc hadde een scip doen reken,
Daermen wonder af mocht spreken;
In Deenmerke bleef gheen soe vast.
100[regelnummer]
Daer in stont die scoenste mast,
Diemen binnen Noorweghen vant,
Die ree, dat zeyl ende dat ghewant
Ne mochte gheen man uolprisen.
Die coninc hadde dat scip doen spisen,
105[regelnummer]
Dat soude hi node hebben ghelaten.
Men droech daer bier in met uaten,
| |
| |
Dat te Lubeke was ghebrouwen.
Soe dedemen oec te minen trouwen
Vele broets met groten sacken,
110[regelnummer]
Dat te Ripen was ghebacken;
Deensche baken, deensche ulecken
Die harde dicke waren van specken,
Rentuleesch ende scapen mede,
Dat herde wit was in den snede, (bl. 6.)
Boter, kese, wit ende groene,
Die daer comen waren van Sconen,
Stocuissche ende makereel,
120[regelnummer]
Paeldringhe ende pinperneel,
Soete water, borninchout,
Loec, ayuyn, asijn ende sout,
Peper, was, comijn ende kersen:
Van allen desen uoerseiden mersen
125[regelnummer]
Was herde vele binnen den kiele,
Op auenture oft gheuiele,
Dat si yewer waren uersteken,
Dat hem niet en mochte ghebreken,
Si en hadden van allen binnen der boort,
130[regelnummer]
Recht oft ware in een poort.
Doent al gader was gheladen,
Ende elc gheleecht te sinen staden,
Doen ghincmen brenghen matten scrinen.
Elc mattennoet koes daer den sinen,
135[regelnummer]
Men lede elken in sijnre stat.
Doen ghincmen brenghen den grote scat,
Twee ende viertich tonnen vol. (bl. 7)
Die coninc was oec niet soe dol,
Hi en sette daer bi enen ruwaert,
140[regelnummer]
Dat was sijn broeder her Eeraert,
Die totten scatte soude sien;
Hi was die ioncste vanden drien.
Heer Godeuaert bleef bider bruyt.
Daer mochtmen horen groot gheluyt,
145[regelnummer]
Beyde uan trompen ende van bonghen;
Daer was gheuedelt ende ghesonghen
| |
| |
Voer die scone goedertiere.
Men sach daer menighe cameriere;
Scone maeghde, scone urouwen
150[regelnummer]
Mochtemen daer met hopen scouwen,
Meneghen ridder, menighen seriant.
Heer Godeuaert nam bider hant
Des coninx dochter, die ionghe bruyt.
Hi leydese ter zeewaert vyt,
155[regelnummer]
Daer dat scip lach al bereet.
Het moeste daer comen aen een ghesceet
Tusschen der dochter ende der moeder.
Die coninc sprac: ‘Heer Godeuaert broeder!
Ic beuele v mijnre dochter.
160[regelnummer]
Mi waer leet, ghesciede haer lochter. (bl. 8)
Oec wil ic, dat ghijs mi gheloeft;
Ic beueelse v op v hoeft.
Missciede hoer yet bi uwen scouden,
Dat soudic aen v seluen houden’.
165[regelnummer]
Heer Godeuaert sprac: ‘Bi mijnre trouwe,
Ic sal bewaren die ioncfrouwe
Recht of si waer mijn eyghen kynt.
Om haer en sorghet niet en twint’. -
‘Nu vaert met Gode, onsen here,
170[regelnummer]
Groet mi Dauid den coninc sere’.
Die coninginne bleef staen opt lant;
Si makede een cruce metter hant
En beual te Gode die bruyt.
Si ghinghen te zeyle ende zeylden vyt.
175[regelnummer]
Daer seylden si den enen dach,
Den anderen, die daer na ghelach.
Doen si quamen op die hoghe zee,
Waert der ioncfrouwen alsoe wee,
Si en conste niet een woort ghespreken:
180[regelnummer]
Van siecten docht haer therte breken.
Des waert heer Godeuaert scier gheware
Ende quam sitten neuen hare.
Hi seyde: ‘Ioncfrouwe, hebdt Gode voer oghen, (bl. 9),
Die vele wilde doer ons ghedoghen:
185[regelnummer]
Hi liet hem bynden aen een calumne
Ende met dien woorde sach hi omme,
| |
| |
Ende riep: ‘Ghenade, here God!
Nu doet met mi al uwe ghebod’.
Wat helpe, dat ict v makede lanc.
190[regelnummer]
Die ioncfrouwe waert soe cranc,
Si moeste steruen, alst God gheboot:
Te sonne op ganghe was si doot.
Alle, die waren binnen den kiele,
Baden Gode uoer haer ziele.
195[regelnummer]
Doen si laghen in haer ghebede,
Woude die kiel niet van stede,
Men hadde den doden gheworpen vyt.
Doen waert d'een groet gheluyt;
Die stierman riep: ‘Nu hoort, nu hoort!
200[regelnummer]
Men worpe den doden ouer boort,
Soe machmen zeylen, waermen wille;
Ghi siet wel, dat wi ligghen stille.’
Dit dochte den heren wesen goet,
Na dien dat gheschepen stoet.
205[regelnummer]
Men dede haer vyt haer dier ghewaden
Ende benayese in lijnwaden. (bl. 10)
Daer op soe nayede men ene crone
Van sindale root ende scone
Tot enen teken, waermense vint,
210[regelnummer]
Dat si es eens coninx kint;
Ende men besloechse in ene matte,
Ende settese ouer boort int natte.
Die doen hadde ghesien wat rouwen,
Dat daer dreuen die scone vrouwen,
215[regelnummer]
Doen sise int water saghen driuen,
Dat en mochte gheen man volscriuen.
Heer Eeraert sprac: ‘Wats nu die raet
Na dien dat gheschepen staet?
Varen wi weder tot huys te lande,
220[regelnummer]
Men saels ons allen spreken scande.
Men sal ons gheuen quade woort
Ende segghen: wi hebben die bruyt uermoort.
Eest dat wi uaren in Scotlant,
Daer selen wi laten swaren pant;
225[regelnummer]
Wi en selen moghen niet uerdinghen,
Dat wi die ioncfrou niet ende bringhen.
| |
| |
Heer Godeuaert sprac: ‘Mi dunct beste,
Dat wi zeylen int zuytweste,
Aen Brabants side, in enen hoec, (bl. 11)
230[regelnummer]
Aen een bosch ende in een broec,
Daer wi beesten vinden ende bien,
Daer en mach ons niet misschien.
Daer salic maken doen een hof,
Daermen langhe sal spreken of.
235[regelnummer]
Daer selen wi leiden onse leuen
Ende malc den anderen niet begheuen’.
Si waren mijns heren Godeuaerts worden.
Si ghinghen te zeyle; die wynt was norden.
Doen si quamen in corter stonde
240[regelnummer]
Te Niewer hauen voer Mercmonde,
Daer worpensi horen ancker vyt.
In dat scip waert groet gheluyt.
Si scenen dronken van Breemschen biere.
In enen boot soe ghincker viere,
245[regelnummer]
Die opwaerts royden lancs der Merken,
Soe dat si quamen voer Anskerken.
Van danen roeyden si bat uoert
Daer vonden si enen sconen hil,
250[regelnummer]
Aldaer behaghet hem soe wil,
Dat si daer setten een baken,
Om dat si daer weder wilden gheraken. (bl. 12)
Haer oghen lieten si omme gaen,
Ende saghen enen boem daer staen,
255[regelnummer]
Met groenen bladeren wel ghecleit,
Op een gheraemte wel gheleit,
Soe datmer onder mochte gaen.
Onder den boem saghen si staen
Twee tafelen scoene ende lanc:
260[regelnummer]
Bi elke tafele stont ene banc,
Als ofmen daer aen soude sitten eten,
Maer si en consten niet gheweten,
Wat dat bediede cleine ofte groot.
Si ghinghen weder binnen den boot
265[regelnummer]
Ende royden vyt met snelre vaert
Weder tot haren kyele waert,
Daer die heren in laghen stille.
| |
| |
Si ghinghen segghen van enen hille,
Die die scoenste waer, diemen vonde,
270[regelnummer]
Ende dat daer wel een huys op stonde.
Die heren hebben hem dies uermeten,
Ten yersten dat si hadden gheten,
Souden si uaren besien die stede
Ende die poort van Breda mede.
275[regelnummer]
Men ghinc decken ende dwaen. (bl. 13)
Doen die maeltijt was ghedaen,
Sprac heer Godeuaert ouerluyt:
‘Die mede willcn, trecken vyt!’
280[regelnummer]
Die ic ghenoemen niet en can,
Ghinghen met hem ouer boort
In den boot ende royden vcort.
Doen die heren quamen te lande,
Ghinghen si doen haer offerande
285[regelnummer]
Ende hoerden misse in die heylighe kerke.
Dus quamen hier die van Deenmerke,
Daer die van Strien af sijn gheboren
Ende die van Wieldrecht, als wi horen.
Doen die misse was volent,
290[regelnummer]
Ghinghen si wandelen al omtrent
Ende besaghen die poort al omme,
Die rechte straten ende die cromme.
Dit sach heer Heinric van Breda,
Hi stond op ende ghinc hem na
295[regelnummer]
Ende hietse willecome sijn.
‘Dat lone v God, here mijn!’
Sprac heer Godeuaert van Denoys;
Hi const wel dietsche ende fransoys: (bl. 14)
Hi hadde ghewoent int walsche lant.
300[regelnummer]
Die een nam anderen bider hant;
Hi leyden met hem in sine zale.
Daer was tale ende weder tale
Van hoghen saken lanc ende breet.
Hier binnen was die spise ghereet;
305[regelnummer]
Die sluter quam daer voort ghegaen,
Hi seide hem, dat si ghinghen dwaen
Ende datmen tafelen decken soude.
| |
| |
Men mochte gaen eten alsmen woude.
Doen die heren waren gheseten,
310[regelnummer]
Men brocht hem spise; si ghinghen eten.
Daer was ghedient wel te danke
Van goeder spisen, van goeden dranke.
Doen die maeltijt was ghedaen,
Sijn die heren op ghestaen.
315[regelnummer]
Deen nam den anderen bider hant
Ende ghinghen wandelen op dat sant,
Albuten op der Merken stroem,
Soe dat si quamen aenden boem,
Die daer heer Ancem hadde gheset.
320[regelnummer]
Aldaer behaghet hem uele te bet,
Dan erghent dede omtrent die poort. (bl. 15)
Doen sprac heer Godeuaert dese woort:
‘Biden here vanden trone,
Het es hier vtermaten scoene.
325[regelnummer]
Wiens es dit erue ende dit lant?
Wie heeft hier desen boem gheplant?
Wie heften aldus wel doen leiden
Ende sine zwighen dus doen spreiden?
Ende wat bedieden dese plancken,
330[regelnummer]
Dese tafelen en dese bancken?
Lieue here, dat segt mi’.
‘Here, hier woent een goet man bi,
Die es gheheiten heer Ancem: hey,
Die pleecht hier inden tijt van mey
335[regelnummer]
Te comen driuen sijn iolijt
Ende te corten sinen tijt
Met sinen ghebueren, met sinen laten,
Beide met riken ende met maten.
Hi doet hier dranc ende spise bringhen,
340[regelnummer]
Hi doetse lachen ende singhen,
Hi doet hem al haers leids uergheten,
Hi gaet hier bi hem sitten eten.
Dat doet hi al om sijn ghewin:
Si voeren sijn hoy, sijn coren in, (bl. 16)
345[regelnummer]
Si varen met sinen boden int wout,
Ende halen hem sijn borninc hout;
Si doen hem al dat hi begheert.
| |
| |
Dese goede man es vele eren weert.
Sijn es dit erue altenen gader,
350[regelnummer]
Ende es hem bleuen van sinen vader,
Daer omme soude hijs ghelosen node’. -
‘Ay goeder! seint daer enen bode’. -
‘Hi sal daer varinghe sijn ghelopen’. -
‘Laet vraghen, of hijt wille uercopen.
355[regelnummer]
Had ic den goeden man ghesproken,
Ende ghi daer toe wilt helpen stoken,
Dat ic daer aen mocht gheraken,
Soe woudic hier een huys doen maken
In te wonen met minen maghen’.
360[regelnummer]
Myn here Heinric riep: ‘Aert Haghen,
Gaet hier te mi, wel lieue garsoen!
Ghi moet mi ene boodscap doen.
Laet sien, of ghi yet lopen cont.
Ghi wit wel, waer heer Ancem woent?
365[regelnummer]
Gaet, segt hem, dat ic hem ontbiede,
Dat hier sijn comen goede liede,
Die sine erue willen copen: (bl. 17)
Hi mach hier halen ghelt met hopen,
Can hi te tide ghesegghen, ja’.
370[regelnummer]
Aert Haghen seide: ‘Addyeu, ic ga’.
Hi nam enen spiet in die hant,
Hi liep daer hi heren Ancem vant.
Hi seide: ‘Here Ancem, goeden dach
Gheue v God, diet wel doen mach.
375[regelnummer]
Ay here, mijn here bidt v sere,
Dat ghi daer coemt, daer is een here,
Daer om coem ic hier ghelopen.
Coemt, wijst hem putte ende palen;
380[regelnummer]
Hi sal v herde wel betalen.
Ic hoorde, dat hem die here vermat
Onder den boem aldaer hi sat’. -
‘Gaet, segt hem, dat ics niet en doe:
Ic cochter lieuer erue toe,
385[regelnummer]
Dan ic mijn erue liete smalen;
Ic gheuc luttel om sijn betalen.
Soudic mijn vij kinder onteruen?
| |
| |
Ic soude lieuer der penninghe deruen’.
Doen Aernout Haghen dat uerhoorde,
390[regelnummer]
Dat hem mijn heer Ancem stoorde, (bl. 18)
Hi seide: ‘Heer Ancem, blijft met Gode!
Dat ic seide, seidic als bode;
Ic seide, alsmen mi beuel.’
Arnout Haghen, ‘dat wetic wel:
395[regelnummer]
Ghi en hebt anders niet ghedaen;
Blijft te Gode, ende ic wil gaen’. -
‘Wildi anders yet ontbieden
Minen here? ic saelt hem bedieden.’ -
‘Ja, segt hem, dat hi elre spiet:
400[regelnummer]
Mijn erue inne uercope ic niet.’
Dus es Aernout van danen ghesceden.
Hi vant die heren onder hem beden
Onder den boem, daer hise liet.
Her Heinric vraghede: ‘Coemt hi yet?’ -
405[regelnummer]
‘Neen hi, here, bi sente Jan!’
Her Godeuaert sprac: ‘Daer ende leit niet an.
En coemt hi niet, soe bliue al daer;
Sijn houerde heeft mi ommaer.
Ic houde luttel van sijnre veten;
410[regelnummer]
Nochtan salicker maken heten
Ende logieren na minen wille
Opt alder scoenste vanden hille.
Mine compane cleine ende grote, (bl. 19)
Maect v ghereet, gaet inden bote,
415[regelnummer]
Ende doet ons comen metter spoet
Onse vriende ende onse goet.’
Elc man dede daer toe sijn beste,
Niemant en woude sijn die leste.
Si brachten daer den kiel met spoede
420[regelnummer]
Metten luden ende metten goede.
Dat si comen waren alsoe,
Des waren die Denen blide ende vroe.
Die stierman, die quam ter boort;
Voer hem allen sprac hi dit woort:
425[regelnummer]
‘Heer Godeuaert, wat willen wi begripen?’ -
‘Men sal gaen doen die bilen slipen.
Alle die boeme moeten ter neder,
Die daer staen uoert ende weder.
| |
| |
Men moet hier anders ordineren:
430[regelnummer]
Wi moeten metter haest logeren,
Selen wi behouden, dat wi bringhen.
Maer hoet v wel van enen dinghen:
Dat ghi den boem niet en gheraect, -
Daer tafelen onder staen ghemaect.’
435[regelnummer]
Si daden, datmen hem beual.
Si hieuwen der bome grote ghetal; (bl. 20)
Dat meeste hout werpmen int water.
Vanden anderen maecten si keten,
Alsoe heer Godeuaert had gheheten.
440[regelnummer]
Doen si ghemaect waren ende ghedect,
Sijnre die Denen in ghetrect
Ende waren seere wel te vreden.
Nu hoort, wat die vrouwen seden:
‘Her Godeuaert, heeft v al uergheten,
445[regelnummer]
Dat ghi ons allen had beheten,
Dat ghi ons maken soudt een hof,
(Dat was een herde scoen belof,)
Daer wi ons in onthouden mochten,
Waert, dat ons die Denen sochten?’ -
450[regelnummer]
‘Ghi urouwen, en laet v niet uersaghen:
Wi moeten uernemen ende uraghen
Om calc, omme stene ten naesten velde.
Buten Dornike op die Schelde
Sijn mi stene te cope ghewijst
455[regelnummer]
Ende sijn mi herde sere gheprijst.
Ic sal daer senden ende doenre ghelden
Ende doenre brenghen lancs die Sceld.
Nu uerstaet wel, dat ic spreke’.
Dus quamen die stene hier van Dorneke, (bl. 21)
460[regelnummer]
Die sonder toelne waren brocht:
Si waren ter kerken behoef ghecocht.
Heer Godeuaert seinde sinen knecht
Om enen timmerman te Trecht,
Om enen metselaer te Aken,
465[regelnummer]
Die sine borch soude maken.
Die bode nam een spiete in die hant,
Ende liep daer hi die meesters vant,
| |
| |
Den enen vore den andren na.
Hi brochse met hem te Breda.
470[regelnummer]
Hi seide: ‘Wi sijn wel gheraect,
Laet sien, wat wildi hebben ghemaect?’
Doen sprac heer Godeuaert van Denemerke:
‘Welc tijt wildi gaen te werke?
Hier es calc, stene ende hout,
475[regelnummer]
Hier es siluer ende gout,
Helpt mi visieren op v beste.
Een huys met eenre sterker veste
Namen wi gheerne, soe wi yerst mochten
Op auenture, of si ons sochten
480[regelnummer]
Die wi in Denemerke lieten.
Ic weet wel, dats hem sal uerdrieten,
Dat wi hen sijn onseilt dus verre, (bl. 22)
Daer om sijn si op ons erre’. -
Daer quamen grauers al van Ghent;
485[regelnummer]
Men ghinc daer soeken tfondement.
Die timmerman sprac: ‘Wi sal mi segghen,
Waer selen wi dit werc toelegghen?
Dese plaetse es ons te nauwe,
En si dat mi ter neder houwe
490[regelnummer]
Bome, gheraemte, tafelen, scraghen.
En doet al uter plaetsen draghen,
Sonder den boem van werdicheden,
Dien salmen kanten ende besteden
Oft gheuiele, dat men sochte,
495[regelnummer]
Datmen sciere vinden mochte’.
Den boem vincmen ten iersten aen,
Men kanten ende men deden daen,
Alsoe die woorde waren ghesproken;
Dat gheraemte waert te broken,
500[regelnummer]
Ende was ghedraghen van der plaetsen.
Men ghinc daer timmeren ende maetsen
Ene borch groot ende starc.
Noyt sach man al selken werc,
Noch te uoren noch daer na:
505[regelnummer]
Dat was die borch van Breda. (bl. 23)
Doe die borch was volmaect,
Die scone was ende wel gheraect,
Dedemense rumen vanden spaenderen
| |
| |
Men manden ende met groten paenderen.
510[regelnummer]
Doen was daer een hout ghekant,
Dat beste, dat noyt wies int lant.
Des waert heer Godeuaert hier gheware.
Hi seide: ‘Meester, nu gaet hare
Ende berecht mi deser saken:
515[regelnummer]
Wat wildi van desen houte maken,
Dat ghi hier hebt laten legghen?’
Die meester sprac: ‘Ic saelt v segghen,
Op dat ghi wilt die waerheit weten.
Ic hebt te beiden einden ghemeten,
520[regelnummer]
Lancs ende dwers al omme ende omme:
Het es te cort tot eenre columne,
Het es te lanc tot enen blockele,
Het es te recht tot enen corbele,
Tot enen poyboeme eest te dicke:
525[regelnummer]
Wat ic mete ende wat ic micke,
Ic en cant uertijmmeren niet ant huys’.
‘Meester, soe maect daer af een cruys;
Wi en hebben gheen in onse capelle’. (bl. 24)
Doen riep die meester enen gheselle,
530[regelnummer]
Die werken conste metten formore.
Hi nam dat hout ende leidt' hem vore,
Hi seide: ‘Neemt, maect daer af een beelde,
Die aenden vronen cruce hinc,
Daer hi der glaui steec ontfinc
535[regelnummer]
Ende een crone van doernen droech,
Doen men doer sine hande sloech
Twee plompe naghele, herde onsoete,
Ende ene doer beide sine voete:
Des moete hi sijn ghebenedijt,
540[regelnummer]
Gheloeft ende ghedanct in alre tijt.’
Doen dat cruce was ghewrocht,
Warhet in die capelle brocht,
Ende gheset bouen den outaer,
Daer in stont herde menich iaer,
545[regelnummer]
Tot dat gheuelt waert dien casteel;
Nochtien bleef dat cruce gheheel.
Ende doen die borch was daer neder,
| |
| |
Quamen die van Breda seder
Ende baden den hertoghe om dat cruys.
550[regelnummer]
Hi gaeft hem, dat lone hem Jhesus!
Doen quamen papen ende clerke, (bl. 25)
Ende droeghent in die prochi kerke
Met groter feeste ende met sanghe.
Hondert iaer of alsoe langhe
555[regelnummer]
Stont dat cruce aldaer ter stede,
Daer het meneghe scone miracule dede.
Daer na in een wyndich weder
Viel die kerke lancs ter neder
Op enen sente Pauwels dach.
560[regelnummer]
Te Breda was groot hantgheslach.
Daer bleuen goede liede in doot,
Maer theilighe cruys had ghenen noot
Ende was ghebroken noch ghespleten.
Nu willie v voert doen weten
565[regelnummer]
Van enen mirakel, diet heeft ghedaen.
Een meester smit was op ghestaen
Voer den daghe ende soude gaen smeden;
Sijn wijf was op ende soude gaen kneden.
Met luder stemmen riep si: ‘Hille,
570[regelnummer]
Staet op, ghi ligt te langhe stille!
Staet op, ghi soudt gaen weinden tmout’.
‘Moeder, Hilleken is al cout,’
Sprae dat kint, dat bi haer sliep.
Anderwerf dat knechtken riep: (bl. 26)
575[regelnummer]
‘Moeder, Hilleken is al doet!’
Die vrouwe met der haeste scoet
Voer dbedde, daer dat kint op lach,
Ende doe die urouwe haer kint besach,
Seide si: ‘Heinric, gaet ter dore,
580[regelnummer]
Wect op alle onse ghebuere,
Ende doetse comen met groter haeste’.
Doen quamen, die daer woenden naeste
Ende dreuen groot misbaer.
Doen quam noch een vrouwe daer,
585[regelnummer]
Als diet kint wilde besien.
Si seide: ‘Nu valt op uwe knien,
Alle die sijn binnen den huys,
| |
| |
Ende roept ghenade aent theylighe cruys
Wenender oghen, wringhender hande,
590[regelnummer]
Ende belouet uwe offerande
Den heylighen cruce na uwe uermoghen.
Theylighe cruce sal v uerhoghen
Ende uerbliden in corter tijt:
Het heeft soe meneghen mensche uerblijt,
595[regelnummer]
Die aen hem riep in sijnre noot.’
Doen saghen si een plecsken bloot
Den kinde op sine wanghe staen; (bl. 27)
Het sprac ende hadde lijf ontfaen.
Dat dede die cracht van onsen here,
600[regelnummer]
Die wil, datmen den cruce ere,
In die ere den cruce vrone:
Dit was een miracule scone.
Nu hoort vanden Denen uoort:
Dat si van Breda waren uerstoort,
605[regelnummer]
Dat hadden si seer wel uerdient!
Daer si plaghen te hebben urient,
Hadden sijt alsoe uerloren,
Dat sise quamen helpen storen.
Die Denen waren van quaden aerde:
610[regelnummer]
Coren, swijn, scaep ende paerde
Ende ander goet in allen vren.
Wat si consten gheprynden,
Men dorster ghenen bode na sinden.
615[regelnummer]
Te Etten, te Sprundel ende te Zundert
Haelden si proyen, wies oec wondert,
Te Ghilse, te Alfen ende te Baerle
Haelden si proyen ende te Haerle.
Si hadden waghene ende paerde
620[regelnummer]
Ende loeden al dat si beghaerden. (bl. 28)
Die Denen hadden enen boet,
Ende loedent clein ende groet,
Wat dat si te laden vonden.
Wast in Walgheren oft in Scouden
625[regelnummer]
Te Crunighen, te Portegale,
Te Yersike, te Reymerswale
Daden si den lieden toren
| |
| |
Aen haer beesten ende aen haer coren:
Clederen, bedden, saergien, dwalen,
630[regelnummer]
Si droegent wech sonder betalen.
Tusschen Muden ende der Goude
Mochte niement tsijn behouden:
Si brochtent al ten Brunen stene.
Wat si brochten, was al ghemene.
635[regelnummer]
Dus regneerden si dertich jaer
Ende leueden sonder vaer.
Dat en was hem niet ghenoech,
Si moesten hebben al haer gheuoech
Van sconen vrouwen ende van maeghden,
640[regelnummer]
Die herde sere daer ouer claeghden.
Doen quam een hertoghe in Brabant,
Die hem der saken onderwant.
Hi ontboet met haesticheden (bl. 29)
Den raet van sinen goeden steden,
645[regelnummer]
Die daer quamen, soe si yerst mochten,
Met groter claghen, die si brochten.
Die liede clagheden al ghemene
Ouer die Denen van Brunen stene,
Van groter iammerliker scaden,
650[regelnummer]
Die si hem alle daghe daden.
Doen sprac die hertoghe van Brabant:
‘Die duuel brachse hier int lant,
Die hier driuen dese ghewelt;
Moetic leuen, het wort gheuelt.’
655[regelnummer]
Noch sede die hertoghe van Brabant:
‘Laet sien, hoe meneghen seriant
Seldi mi lenen? ic salre trecken
Ende bestriden die Deensche recken’.
Doen sprac die raet van dien steden:
660[regelnummer]
‘Op dat ghi Brabant wilt beureden,
Helme opt hooft ende halsberghe an’.
Die hertoghe liet hem wael ghenoeghen.
Hi seide: ‘Laet sien, wie sal nu moghen
665[regelnummer]
Ons leiden voer den Brunen stene?’
Mijn heer van Wesemael sprac: ‘Mijn leen (bl. 30)
Wil ic verdienen als ridder bout;
Ic en beghere gheen ander gout.
| |
| |
Nu blijft te Gode, nu vaer ic henen,
670[regelnummer]
God gheue mi seghe ieghen die Denen’.
Doen trac wech die ridder bout
Met sinen lieden te Tuernout.
Daer dede die here van Wesemale
Toe legghen een grote bale
675[regelnummer]
Gheuolt met hoye ende uast beslaghen;
Dat dede hi legghen op enen waghen,
Ghelijc oft waer ghewant van Ghent.
Die Denen reden daer omtrent
Als die gherne hadden ghewonnen,
Dat wisten die van Brabant wel,
685[regelnummer]
Te Minderhout in die struuellen,
Daer mede twee ghesellen,
Ende daedt den vrienden weten, (bl. 31).
690[regelnummer]
Des en es niet uergheten.
Ende si die twee uernamen,
Die een reet te Tůernout waert
695[regelnummer]
Hi seidt den here van Wesemale.
Si wapenden hem allen wale.
Doen si wel ghewapent waren,
Reden si tot eenre scaren.
Si vraechden omme die Denen.
Men seide, si waren henen:
Hier voer een waghen met ghewande,
Dien hebben si onderhande.
705[regelnummer]
Van Wesemael, die here bout,
Reet hem na te Minderhout:
Daer stonden si ouer den waghen.
Doen worden si uerslaghen:
| |
| |
710[regelnummer]
Sine weerden hem cleen noch groot.
Haer wapene worden hem vyt ghetrect,
Ende daer waerden mede ghedect (bl. 32)
Die gheleiden souden tghewant
715[regelnummer]
Ten Brunen steen te Breda.
Doen die van Brunen steen uernamen,
Si waenden wel, dat vriende waren
720[regelnummer]
Ende lietense bouen uaren.
Si hadden die selue wapene ane,
Die die Denen voerden dane:
725[regelnummer]
Si brochten die selue paerde ghereden,
Die die Denen hadden bescreden;
Dus waren die Denen bedroghen.
Wesemael quam na ghetoghen.
Hi riep: ‘Slaet doot, slaet doot, slaet doot
730[regelnummer]
Jonc ende out, clene ende groot!
Dus daden die Denen haren fijn.
Ic bidde hem allen, die hier sijn,
Dat si bidden uoer die ziele
Gode ende sente Michiele.
735[regelnummer]
Die Brabant soen senden te hant (bl. 33)
Om den hertoghe van Brabant,
Dat hi quame ten Brunen stene.
Sine bliscap was niet clene.
Hi loech die wile dat hi las,
740[regelnummer]
Dat Brunen steen ghewonnen was.
Hi seide: ‘Loept weder tote Breda,
Ic saldi morghen volghen na’.
Die edele hertoghe hilt sijn woort;
Des ander daghes reet hi voort.
745[regelnummer]
Hi reet van Brucele te Breda.
Hem uolghede menich mensche na,
Hoet uaren soude metten huys.
Doen die heren te gader quamen,
| |
| |
750[regelnummer]
Hadden si groten raet te samen.
Daer en halp niet toe ghesproken,
Die borch moeste sijn tebroken.
Men brac die borch ende worpse neder.
Die hertoghe reet in Brabant weder,
755[regelnummer]
Ende uoerde met hem die iuwele
Clene ende groet van dien castele;
Die stene ende thout gaf hi der poort.
God loent der ziele, dat es doort.
|
|
Auteursrecht onbekend