Handschrift Hattem C 5

Regelnummers proza verbergen

17. Diverse korte teksten, doorlopend

[p. 419]

1¶ Medicina ex parte pagani²²⁵⁹ 2G²²⁶⁰Enesta²²⁶¹ es broum Ende es heet 3jnden anderen graet ¶ Ende die²²⁶² 4scorsse vander wortelen es goet 5yeghen die gheel zocht ¶ Ende 6dat sap yeghen die milte Ooc doettet 7wel vrine maken ¶ Ooc es dat sap 8goet jnde lendenen ¶ Ende der leueren 9¶ Ende yeghen dat water ¶ Ende het 10saet es goet yeghen den graueel 11M²²⁶³Irica genesta²²⁶⁴ es een maniere 12van broum Dese genesta is van 13edelen doen Ende heeft an die wortelen 14sijn een edel werc goet ende fijn ¶ 15Genesta²²⁶⁵ ende Arapa²²⁶⁶ dese twee staen 16aen enen staec nochtan en sijn sij niet 17van eenre ghedaenten / noch van eenre 18wercke ¶ Nemet dese arapa op die 19stede daerse wast ende neemt die blote 20rapen aff ende pertstse²²⁶⁷ eerse die wijnt 21off die sonne bescaut daer sal vte lopen 22sap claer als wijn dat sal in medicinen 23hulpe sijn als ghij hier na vijnden sult 24Dit sap werct bij natueren van binnen 25ende verlicht des menschen herten ende sinne 26¶ Dit sap ghenomen mit wine be- 27weert beuinghe vanden handen ¶ Die 28ooc tysike sijn nutten van dezen sape het 29sal hemlieden blijken ¶ Ende olye salmen 30hier aff maken aldus Neemt metten stele 31die rapen ende doetse in enen pot ende 32boort drie gaten jnden bodem ende delftene 33jn de eerde ¶ Ende delft enen anderen pot 34dair onder / ende laetse staen een jair 35lanck ghij hebt olye goet ende fijn Hier 36mede beneemtmen weedom Inde leden 37In armen In beenen In lendinen mede

2259 Medicina ex parte pagani Rood onderstreept.

2260 G Lombarde, 4 regels hoog (2-5).

2261 GEnesta Rood onderstreept.

2262 die Voor 'die' staat een doorgehaalde aanzet tot s.

2263 M Lombarde, 2 regels hoog (11-12).

2264 MIrica genesta Rood onderstreept.

2265 Genesta Rood onderstreept.

2266 Arapa Rood onderstreept.

2267 pertstse Lees: perstse.

[p. 420]

1¶ Ende stampt ooc deze rapen ghij hebt 2meer olyen / mer niet soe fijn Op dat- 3ment daer mede bestrijct vanden hoechsten 4leden nederwaert ¶ Ende nuttet vanden 5sape met wine ghij gheneester mede 6een vleysch wonde Ende neemt scaep 7wulle ende netse dair jn ende legget 8dairt v wee doet ¶ Neemt poeder vanden 9rapen die drooghet ende heelt ¶ Ende 10drooghet die bloote rapen wel ende 11doetse slaen ter moolen / dit is die fijn- 12ste olye tot allen wercke Ende verdriuet 13scoren vanden leden / ende clieren jnden hals 14¶ Ende die artetike die wee doet die 15salmen bestrijken tentse vergaet mit deser 16olyen Ende nutten vanden sape met wine 17¶ Dese rape salmen bernen ende maken 18vander asschen een looghe alsoe men looge 19te makene pleecht Ende als yement 20sijn hooft zweert dwaet het hooft 21metter looghen voerseit het zweeren sal 22begheuen ¶ Oic maket dese looghe 23schoen haer ¶ Wilde yement het 24water nemen Neme genesta ende ara- 25pa metter moeder daert bij staet²²⁶⁸ staet 26ende zietene in enen ketel tot dat all 27morruwee zij / ende dair jnne baet den 28zieken / ende wrijftene metten crude zeere 29Ende gheeft hem vanden zade gestampt 30mit wine dan soe sal²²⁶⁹ hij zweeten 31Dan nemet zijnre ware vander onmacht 32ende helpt hem te bedde wart Ende stampt 33die wortele van genesta minor ende 34gheeft hem dat sap drincken met goeden 35wine / ende werpter hem jnne vanden 36poedere vanden zade vanden²²⁷⁰ voerscreuen hij 37sal zweeten ende ghenezen ¶ Woe²²⁷¹ 38Voert an soe neemt poeder vander

2268 staet Contemporaine doorhaling, met erboven een overbodige tilde.

2269 sal Aansluitend aan 'sal' staat een aanzet tot h.

2270 vanden Contemporaine doorhaling.

2271 Woe Contemporaine doorhaling.

[p. 421]

1rapen ende bocx roete ende sulphur vinum 2ende maect een salue Dese salue es goet 3tot enen scorfden hoofde Ende metten sape 4wel ghedwoogen ¶ Alle die dit sullen 5lezen ende hier mede practizeeren sullen 6weten dat dit es medicinael medicijn 7jeghen alle eertsche pine alzoe ic vant 8jnden ondersouck dair ick sach dezen 9schoone wercken ende beuoeldese ¶ Weet 10soe wie name een once van dezen sape 11ende een once nywer balseme²²⁷² ende 12menghedet ouer een / ende dan dat 13nuttede neghen daghen nuchteren die 14sal hebben een starcke quale xl dagen 15lanc / hier binnen salt hem verteeren 16alle die corrupcien ende die quade hu- 17moren vanden liue Ende hij wort licht 18ende vliete ende wel te sinen liue all 19waer hij out C jair hij wert jnden 20doene van xxxij jairen Dit is dic- 21kent gheproeft openbaer jnt hoff 22van babilonien Ende het en es gheen 23vreese vanden liue Want wair ye- 24ment totter doot ghewont ende hij 25nuttede zinen balseme hij ware ghe- 26sont ¶ Wair dair yement met dezen 27teken die hier staen voerscreuen dair ghij 28of horen zult die waerheit hij mach 29balseme ghewinnen tsinen kies mits 30den saken die ghij hebt ghehoort 31N²²⁷³V hoert van genesta maior²²⁷⁴ dat 32is dair die vraye doecht an leit 33Ende es gheheten die liebaert van- 34den mirren Dese heeft een ander 35rape staende an die wortele sijn recht 36nederwaert een cubitus diep ende 37es vander groten van eenre vuyst Mer

2272 balseme Boven de tweede e staat een doorgehaalde tilde.

2273 N Lombarde, 3 regels hoog (31-33).

2274 genesta maior Rood onderstreept.

[p. 422]

1som staen zij jnde eerde dieper vele 2tusschen den quaden ende den goeden De- 3se sijn alsoe groot als een hooft 4maer sij sijn omtrent hondert ja- 5ren out Ende die rape heeft haers 6wasdoms ghewout De genesta die 7heeft ander onderscheyt buyten 8den anderen allene / Zijn steel is 9groot ende vermost Gheerne staet 10hij ooc in ouden steden / ende hij is elken 11menschen ghenouchelike diene met- 12ten ooghen anschouwet Sine 13telgheren tsopte ende ghecroneert 14sonne weruele zoe staen zij ende 15edelic van ghedaenten Sine bla- 16ders sijn gracieux ende hebben dit 17onderscheyt / anden staec sijn sij wit 18op dat eynde root Sijn saet met 19hauwen is. met run Dit is darmen 20mede tfledersijn beweert / bestrijct 21metten sape ende doeter toe het sap 22van corsouden maior / ende tsap van 23santonica ¶ Ende eene lazarie 24beneemtmen hier mede die comen 25is beneden vij jairen ¶ Bade in 26dit sap ende bestrijke met arcere 27metten ruwen velle ¶ Neemt 28deze rape²²⁷⁵ wtter eerden ende hangtse 29jn die lucht ende laetse drooghen 30Zij zal ghedueren menich jair 31¶ Teghen die milte salmense 32nemen Ende yeghen die gheelzucht 33ghesoden in wine ¶ Vrouwen

2275 deze rape Tussen deze woorden staat een woordscheidingsstreepje ('de' is veranderd in 'deze').

[p. 423]

1die pleeghen ghepijnt te sijn van 2eenderhande pine daermen telker 3maent of spreect Nemen die rape ende 4sietse jn wine / ende drincke ende ete 5dat ¶ Neemt een specie diemen 6heet margariton / ende dat puluer 7vander rapen / ende menghet dit mit 8wijnayzijn ende nvt dit yegen de ver- 9vulde maghe het verteert flumen 10ende quade humoren ¶ Neemt 11dat saet wel ghedroecht ende stam- 12pet wel te poedere / ende neemt 13eyer smout ende calmijn ende distil- 14leert dit mit achter leuende water 15hier mede doetmen die scellen vanden 16ooghen Ende die vellen dair die ooghen 17mede beghaen sijn ¶ Neemt 18dat saet van arderamen ende dat 19saet van genesta / ende vander wor- 20telen van venkele maior ende stampt 21dit al ontwee ende ziedet mit ayzijn 22een langhe stont / ende doetter in melc 23die van vrouwen gaet Ghiet dit 24in dijn viole ende hanctse in die son- 25ne dair ghij moecht een half jair 26offte meer / dan pure dat af met 27goeden staden / dair onder sal bliuen 28een dropelkijn dresemen / dese sal- 29men droghen ter zonnen ende houdent 30weerdelike Dit sap is goet yegen 31alle coertse ghenomen ¶ Ooc ist 32goet der quader maghen ¶ Die hem 33ooc ampolixie ontsiet hem is goet 34dat hij dezer pliet ¶ Die hebben

[p. 424]

1apostemen anden lichaem wrijfftmen 2hem hier mede al omtrent het sal 3wtwert ten hoofde draghen ¶ Vrou- 4wen die van kijnde ghenezen sijn som 5hebben sij een zwaer melodie ¶ Ne- 6met dit selue sap Ende dat sap vander 7rapen metten ornen met olien violaet 8te nuttene ¶ Oec is dat broum 9goet ghenut jn alre noot Yeghen 10dat zwaer euel ghepoedereert ende 11ghesoden in roden wijn ¶ Yeghen 12quade ooghen ende lepende ooghen sal- 13ment menghen met saufferaen ende 14met enen sindale salment jnde ooghen 15droepen hij mach wel der baten hopen 16M²²⁷⁶Yneriton dat es een cruut ende 17staet jnt neerlant gheerne 18Ende heeft goede virtute Hier 19mede salmen den vij²²⁷⁷ vijt wriuen 20¶ Ende neemt dat saet van mineri- 21ton ende braet een eye ende werpt het 22in dat poeder ende legghet in dat let 23daer die vijt in es all heet hij sal 24steruen stappans ¶ Wildi lopende 25festellen drooghen ende heelen Neemt 26poeder vander rapen ende bernet een 27baers all gheheel ende werpter dit 28te gader jn dat gat het sal stelpen 29ende helen ¶ Neemt oec poeder 30vanden delphin ende werpet dair jn 31het is oec mede goet ¶ Neemt dat 32saet van desen genesta Ende dat saet 33van mineriton / ende stampet te gader 34ontwe / ende ziedet in roden wijn / ende 35doetter jn het sap van ardereme 36ende ziedet soe langhe dattet al droo- 37ghe zij ¶ Me²²⁷⁸ Nemet starcken

2276 M Lombarde, drie regels hoog (16-18), met representant in linkermarge (deels afgesneden).

2277 vij Contemporaine doorhaling.

2278 Me Contemporaine doorhaling.

[p. 425]

1wijn aizijn ende doet in een coeperen 2vat Ende hanghet in die sonne een 3maent Ende roeret alle daghe Dit 4salmen in die ooren ghieten den ghenen 5dierre wormen jn hebben ¶ Oec 6ist goet inden ooghen die metten rooden 7sijn beuaen 8N²²⁷⁹V hoert eltrusijn ofte esurenie 9staet inder vlaninghen²²⁸⁰ haghe 10nochtan en weeten sij der niet 11aff Het wast enen cubitus lanc Ende 12heeft blauwe bloemen vanden toppe 13totter eerden toe ¶ Die die wortelen 14name ende maecter aff enen dranck 15met wine Ende gauet den gheenen 16drincken die een yser in sinen liue 17hadde Ofte enigherhande gheschich- 18te al waert gheuenijnt het soude 19wt vlieghen sonder mesquame ¶ 20Die dair mede seide dezen²²⁸¹ woerden 21die hier naer volghen Aqueus 22flor / sencilloris / memencioris / omen- 23nie / patencieris manioris / delchior 24veltris / dernodentis / yserioris / bal- 25biloris / rectimus / cerion Dese woer- 26de seit hi selue die de quetsinghe 27heeft Die van ouerberch halent 28bij grooten hopen / zoe doen oec die 29sarracinen dat is scade groot Dit 30cruut heeft soe grote macht ¶²²⁸² Men 31neme dit cruut ende scatusserion 32heetment bij namen Het heeft een 33blat an die wortelen sijn het en 34mochte niet verbetert sijn Wel 35bouen der eerden eist groene / ende dair 36onder root Ende bouen grone dats van- 37den edelschen doen Hier mede doet-

2279 N Lombarde, drie regels hoog (8-10), met representant in linkermarge.

2280 vlaninghen Lees: vlaminghen?

2281 dezen Voor 'dezen' staat een doorgehaalde s of f.

2282 ¶ Voor het paragraafteken staat een doorgehaalde aanzet tot M.

[p. 426]

1men den doden opstaen aldus hoerde 2ick seggen 3E²²⁸³en ander medechijn die den mensche 4langhe hout joeghelic dat es 5alle daghe ghegeten pulment ghe- 6maect nader lijke wijs van calendu- 7la datmen heet gout bloumen cruut 8Maer die dit nutten het vercoelt 9hem luxurie zoe dat kijnder win- 10nen in hem falgiert Ende bij deser rede- 11nen soe moet hij langhe behouden zij- 12ne cracht ende zijne joeghelike ghe- 13daente Dese calendula es cout ende 14drooghe jnden eersten graet Ende is 15confortatijf ¶ Ende ghemenghet 16met wine ende in die matrix ghe- 17daen doet hebben menstrua Ende es men- 18strua te vele neem olye van lentiscus 19die doet stremmen 20Van seuen olyen²²⁸⁴
21D²²⁸⁵It nauolghende sijn seuen olyen 22goet ende fijn D²²⁸⁶eerste olye is 23van wniper dats die neuer 24in mijn verstaen Ende men maectse 25met twee potten aldus Den enen inde 26eerde Ende den anderen dair bouen dair 27jnne iiij gaten jnden bodem ende vanden 28drooghen winiper dair jn Daer om- 29trent een starck vier daer sal olye 30drupen inden ondersten pot ¶ Dese 31olye is zonderlinghe goet yeghen dat 32vallende fledersijn mede te werkene 33van buyten Dat rugghe been dair 34mede te bestrikenne ¶ Oec es se goet 35yeghen den vierden dach coerts Ende 36yeghen dat lanc euel ¶ Ende yegen

2283 E Lombarde, 2 regels hoog (3-4), met representant in linkermarge.

2284 Van seuen olyen Met rode inkt geschreven.

2285 D Lombarde, drie regels hoog (21-23), met representant in linkermarge.

2286 D Lombarde, 1 regel hoog (22).

[p. 427]

1melancolie 2D²²⁸⁷ander olye maectmen aldus Ne- 3met lauwer bladeren ende zietze 4in olye ende duwet doer een cleet 5Dese olye is goet yegen menigherhande 6pine vanden lichame dat van vercout- 7heiden coemt ¶ Den rueme beneemt- 8men aldus daer mede Men sal rosen 9met lauwer bladeren zieden Ende die 10doen ontfaen metter noozen ¶ Bac- 11ka heet die vrucht van dezen boom 12Ende werct al dat selue 13D²²⁸⁸Ie derde olye maectmen aldus 14Neemt cansoris Canisorissen²²⁸⁹ 15heetment in ons tale ende wast 16in onzen lande ¶ Oec vijntment me- 17nigherhande Somme sijn zij rechte 18Somme sijn zij ghedichte dat sijn 19de beste ¶ Dese olye maectmen aldus 20Neemt slecken alsoe vele vanden enen als 21vanden anderen jn een coeperen vat Ende 22hanghet jnde zonne als se heet schijnt 23xx daghen lanc ende roeret alle daghe 24met stale off met ysere Ende dan doen 25in een kennepen cleet ende hanghet in 26een coelre stede daer sal wtte drupen 27olye claer ¶ Dese olye is virtuese den 28rechten fledersine Ende den lichame me- 29de te ververschene / yegen menighe pine 30vanden lichame werctse wel van buyten 31ende niet van binnen 32D²²⁹⁰Ie vierde olye maectmen van enen 33boom heet fraximus²²⁹¹ dat es die 34essche dair off maectmen olye alzoe als- 35men vanden winiper doet ¶ Dese olye 36verdrijft scorftheide ende gallen ¶ Oic 37is se goet dair benen te broken sijn ¶ 38Die de milte wee doet hij strijker hem 39mede het sal vergaen

2287 D Lombarde, 2 regels hoog (2-3), met representant in linkermarge.

2288 D Lombarde, 3 regels hoog (13-15), met representant in linkermarge.

2289 cansoris Canisorissen Transcriptie onzeker.

2290 D Lombarde, 2 regels hoog (32-33), met representant in linkermarge.

2291 fraximus Lees: fraxinus.

[p. 428]

1D²²⁹²Ie vijfste olye maectmen aldus Dro- 2ghet dat saet van corsouden maior 3ende stampet in enen mortier all ontwe 4Ende doetet in enen kennepen sacke ende 5hanghet in enen pot dat die cudel niet 6ten bedome²²⁹³ en come Ende decket met 7barderen Ende dan met eerden Ende latet staen 8iij maent of iiij ghij vijnt inden pot 9olye schoone ende claer ¶ Dese olye ruket 10zeer wel Ende die wel rieken wille hij 11bestrijker hem mede ¶ Die name mar- 12garita ghepoedert ende dadese in dese 13olye Ende dede dair jnne goet leuende water 14Ende dan distilleert te samen met enen 15glasinen alenbeke ¶ Dit es goet yeghen 16alle deere vanden lichame ¶ Mesriect 17des menschen adem yet off dat tantvleesch 18dwaet daer mede den mont het vergaet 19hem dair mede ¶ Waer datmen dit 20water doet het ruket soe wel dats elken 21mensche te bet zij diet ruket ¶ Oic 22werctmen dairmede van binnen yeghen 23dat vallende fledersijn ¶ Ende yeghen 24het walghen ¶ Ende yeghen spuwen ¶ 25Ende yegen tfledersijn 26D²²⁹⁴Ie seste olye maectmen vanden muys- 27hont ende van eenre manieren van 28musen die slapen bij natueren enen tijt 29vanden jair sonder eten ende sonder drincken 30Dese twe salmen sieden in olye soe langhe 31dat die olye versoden zij een stoop op 32een pijnte / dan salment perssen doer 33een cleet datter niet jn en zij vanden 34dieren ¶ Dit is dat alre beste wercke 35dat mijn meister hadde yeghen de arte- 36tike Ende yegen het graeuwe water 37D²²⁹⁵Ie seuende olye es van enen vissche 38ghemaect van zijnre leueren 39Ende die vissche en heeft niet meer 40doechden ouer hem a²²⁹⁶ dan an sijn

2292 D Lombarde, 2 regels hoog (1-2), met representant in linkermarge.

2293 bedome Lees: bodeme.

2294 D Lombarde, 2 regels hoog (26-27), met representant in linkermarge.

2295 D Lombarde, 2 regels hoog (37-38).

2296 a Contemporaine doorhaling.

[p. 429]

1leuere leyt ¶ Men doet deze leuere in 2enen pot bouen vaste ghesloten datter gheen 3doom wte en gaet dat setmen totten cra- 4ghe jnt water ende ziet soe langhe die 5leuere datse verkeert in olye ¶ De- 6se olye is goet yeghen bedossemde borst 7dat van zueter spisen coemt 8¶ Explicit opus bonum²²⁹⁷ 9Vanden hairre opt hooft²²⁹⁸
10O²²⁹⁹Mme dat nyement volmaect en 11is Ende vele lieden hebben faute ende 12menigherhande dinck dat hem 13mistaet of messit jn sulken mjn 14jn sulken meer Ende hem seluen niet 15beter comen en mach alse mannen ende 16vrouwen die leet js dat yet an hem 17is dat hem deeren mach off nosen Want 18sulke sijn die starc rieken Ende sulke 19sijn die haer hebben daert hem leet 20js Ende sproeten ende plecken Ende meni- 21gherhande dinck dair sij gheerne 22off quite waren Ende hoemen dit off 23mach doen ende decken dat wil ick scri- 24uen alsoe het vonden es in latijn 25W²³⁰⁰ildi v haer off doen ende sachte 26huut maken ende sonder sorghe 27soe most ghij eerst baden in war- 28men watere Ende dair nae stouen ende 29zweeten Ende dair nae noch baden ende 30dan v droghen met enen clede Dair 31nae soe hebt wel ghereet dat dinck 32dair ghijt mede off doet Ende dat 33maectmen aldus ¶ Neemt calc dair 34noyt water op en quam ses lepel vol 35off alsoe vele als ghij wilt ende tem- 36peret mit couden watere ende siedet 37offt ware wellinghe Ende dair nae

2297 Explicit opus bonum Rood onderstreept.

2298 Vanden hairre opt hooft Met rode inkt geschreven.

2299 O Lombarde, 3 regels hoog (10-12).

2300 W Lombarde, 3 regels hoog (25-27), met representant in linkermarge.

[p. 430]

1neemt orpiment het tweste deel ende 2doeter mede sieden Dan neemt een 3gansen vedere ende steect dair jnne ende 4proeuet oft ghenoech ghesoden sij 5dat es als die plume vander vedere 6lichtelicke gaet dan ist ghenoech 7Ende dan doettet vanden viere Want 8sodet te vele het soude te meer ver- 9hitten Ende alst wel vercout es soe 10bestrijcter v mede al lauwe Ende 11proeuet oft lichtelicke off gaet soe 12trecket off sonder crouwen Want 13die huut soude lichtelike scoren ende 14breken Dair nae neemt het sop vanden 15beilden / het sop van nachtscaden 16het sop van donderbare / ende bloet 17vander vledermus ende menget all 18te gadere ende bestrijct v dair mede 19E²³⁰¹en ander maniere Neemt griex 20pec dat es colofonie ende ar- 21moniatum²³⁰² ende mastic ende 22smeltet al te gader ende ghieter op 23cout water ende bouwet wel metter 24hant Ende soe ghijt meer bouwet soe 25het witter wert Want van eersten 26is het zwert Ende maecter off ene 27plaestere ende legghet dair ghij hair 28aff wilt hebben dat plaester ghe- 29duert twee jair Ende men macht 30v warf verleggen op datment bou- 31we ende legt laeu 32W²³⁰³ildi dat v haer dicke wert²³⁰⁴ 33soe neemt agrimonie ende die 34scortsen vanden hulse wortelen 35ende yserne ende lijnsaet ghepuluert 36Ende ziet al dit in gheitijn melc 37off in watere ende dwater mede v hoeft 38¶ Noch neemt een dinc datmen 39heet ghisten bernet ende stampt mit

2301 E Lombarde, 3 regels hoog (19-21), met representant in linkermarge.

2302 armoniatum Lees: armoniacum.

2303 W Lombarde, 3 regels hoog (32-34), met representant in linkermarge.

2304 Wildi dat v haer dicke wert Rood onderstreept.

[p. 431]

1watere ¶ Dit selue doet oec been ghe- 2bernet te puluere ende ghemenget mit 3olyen ende met seem Ende dwater mede 4v hoeft dit doet haer dicken ende 5wassen 6N²³⁰⁵v wil ick bescriuen hoemen 7hair verwet ende verwe doet 8ontfanghen anders dant es 9wildijt zwart wildijt blont wil- 10dijt van gout verwen hebben Ghi 11sult v hair drie daghen te voeren 12dwaen in watere dair allun in 13ghesoden es off ghesmolten Ende dair 14nae bestrijken mit smere van gansen 15of van hoenre iij daghe ende soe 16ist ghereet tonfane wat verwe 17datmen wille 18W²³⁰⁶ildi v haer hebben zwart soe 19dwaet in loghe van coelstocken 20off van asschen Off van wijn- 21gaerde rancken Dair nae neemt 22scelle van ysere off van okernoten 23die scortsen ende die wortelen vander 24agrimonie off aluun ende ziedet 25in rein water ende sijghet doer een 26cleet ende dan neemt galle ende rootse 27tot dat sij schinen wel naer verber- 28nent ende wrijftse te puluere Ende doet 29sieden mit sape ende wrijft v haer 30dair mede het sal zwart werden 31W²³⁰⁷ildi v hair hebben blont Neemt 32comijn ende scauelinge van bus- 33sche boeme ende sofferaen ende 34siedet in olien Ende dan neemt den 35wortel vander scelworte ende ziedet 36te gader ende bestrijct v hair dair 37mede ende dwaet altoes in loghen 38ghemaect van asschen van gherstine 39stroye Off van gherstine caue Ende

2305 N Lombarde, 3 regels hoog (6-8), met representant in linkermarge.

2306 W Lombarde, 3 regels hoog (18-20), met representant in linkermarge.

2307 W Lombarde, 3 regels hoog (31-33), met representant in linkermarge.

[p. 432]

1vanden asschen vanden coelstocks 2W²³⁰⁸ildi v haer maken van gout ver- 3wen Neemt olie van rosen ende 4sietter mede een cruut datmen 5heet ciperus ende doetter mede jn al- 6cana Ende bestrijcter mede v haer 7N²³⁰⁹och machmen maken haer van 8gout verwen Neemt die cnoppe 9van haueren strode ende een cruut 10datmen heet henne bete Ende eykelen 11ende dwaet eerst wel met loghen ende 12alst droghe es van zeluen soe dwaet 13met dezen watere ende doet die huue 14dair op al nat ende laet daer op 15enen nacht het sal schijnen als gul- 16dine ware 17W²³¹⁰ildi v haer hebben graeu soe dwaet 18v haer dicke in watere dair wijn 19steen in ghesoden es Off dair 20canfora in gheminget es Ende neemt 21oec sulfer ende worpt in gheloy ende²³¹¹ 22colen Ende hout dijn haer dair bouen 23es het zwert het sal wit werden 24want wat dinghe dat es legment 25in watere dair aluijn off wijn steen 26in ghesoden es het ontfaet ende ont- 27hout alrehande verwe 28Die ghewichten van medichinen²³¹²
29D²³¹³It sijn die ghewechten van me- 30dechinen²³¹⁴ ¶ Dese figure beteykent 31i half i Semis ¶ Dese figure be- 32teykent i scurpele i scurpele ¶ Dese figu- 33re beteykent i dragme i dragme ¶ De- 34se figure beteykent i onse i onse 35¶ Dese figure beteykent i pont 36i libra ¶ Tien tarwen coerne dat es 37i scurpele²³¹⁵ i half scurpele i Semis scurpele 38¶ Twintich terwen coerne dat es

2308 W Lombarde, 3 regels hoog (2-4), met representant in linkermarge.

2309 N Lombarde, 3 regels hoog (7-9), met representant in linkermarge.

2310 W Lombarde, 3 regels hoog (17-19), met representant in linkermarge (deels afgesneden).

2311 gheloy ende Lees: gheloyende.

2312 Die ghewichten van medichinen Met rode inkt geschreven.

2313 D Lombarde, 3 regels hoog (29-31).

2314 DIt sijn die ghewechten van medechinen Rood onderstreept.

2315 i scurpele Contemporaine doorhaling.

[p. 433]

1een scurpele i scurpele ¶ Viij dragmen 2dat es²³¹⁶ Veertich terwen coerne dat es 3i dragme i dragme ¶ Viij dragmen dat 4es i onse i onse ¶ Sestien onsen dat 5es i libra
6¶ Vanden sproeten jnt aensichte²³¹⁷ 7L²³¹⁸entigenes facie²³¹⁹ Dat sijn sproten 8jnt aensichte Men sal nemen vij 9eyeren ende die salmen leggen all gheheel 10in starcken aysine ende dair jnne soe salmense 11soe langhe laten ligghen dat die al worden 12morruwe als die lise onder es / ende dan soe 13salmense doen in enen mortier ende dair 14jn salmense wriuen all ontwee Ende dan 15salmen wel cleyne maken mostart zaet wel 16tot iiij dragmen ende dair nae salment te hope 17wriuen metten eyeren soe dat all gheheel 18sij²³²⁰ gelike sij Ende hier mede salmen smeeren 19dat aensichte dicwile ende des auons alsmen 20slapen gaet ¶ Ende men sal oec nemen 21die wortelen van brionien Ende die worte- 22le van jaris Ende die wortele van serpen- 23tine elx euen vele ende men sal hier wtte 24perssen het sop ende van dien sape salmen 25nemen half vol een gans eye ende zeem 26een pont / ende dit salmen wel temperen 27in enen mortier Ende dan salmen teruse²³²¹ 28temperen met borne ende dair nae soe sal- 29ment doen totten anderen / ende dat salmen 30al opt vier setten / ende men salt doen 31sieden mit enen sachten viere Ende alst 32all een lettel ghesoden heeft soe salmen 33dair toe doen puluer van wieroke ende 34van ghingebare / ende van mostart zade 35elx euen vele Ende dan salmen dat een lettel 36doen sieden te samen / ende dan salment vanden

2316 Viij dragmen dat es Contemporaine doorhaling.

2317 Vanden sproeten jnt aensichte Rood onderstreept.

2318 L Lombarde, 3 regels hoog (7-9), met representant in linkermarge.

2319 Lentigenes facie Rood onderstreept. Lees: Lentigines.

2320 gheheel sij Contemporaine doorhaling.

2321 teruse Lees: ceruse.

[p. 434]

1viere doen Ende hier mede salmen het aen- 2sichte smeren wel zeere ghewreuen die 3huut Ende men sallen eerst wel doen 4zweeten ouer enen pot dair siedende borne 5in es / alsmen opstaet dan salment men- 6ghen mit bornen mele van lupinen ende 7dat salmen wel te gadere temperen ende 8dair mede salmen het aensichte smee- 9ren ¶ Ende men weet dat dit selue goet 10es²³²² Of men sal nemen die crumen van 11witten brode ende die salmen menghen met 12borne ende dair mede salmen dat aensich- 13te smeeren Ende men weet dat die sel- 14ue goet es die huut mede te dunnene 15ende wit mede te makene ¶ Ende ist 16datmen die sope vandie wortelen niet 17en heeft soe salmen temperen die wortelen 18metten zeeme / ende dair nae salment 19temperen mit serusen dat es spaens 20wit met een lettel aysins ende mostart 21zaet ende dan ghenomen ghinbare ende 22wieroec ende mostaert sonder sieden al te 23samen ghetempert²³²³

2322 Ende men weet dat dit selue goet es Contemporaine doorhaling.

2323 ghetempert Gevolgd door regeluitvulling van andere hand (gebruiksspoor): 'ghetempert samen'.