Handschrift Hattem C 5

Regelnummers proza verbergen

13. Traktaat over huidziekten

[p. 301]

1¶ Van morfea¹⁷¹⁸ 2M¹⁷¹⁹orfea es ene smette die coemt 3jn die huut Ende die coemt van 4vorten voetsele Ende dair die plec- 5ke staet jn die huut dat es lazerie 6int vleysch ¶ Sommighe plecken sijn 7wit Ende sommighe plecken sijn root Ende 8sommighe sijn zwert Die zwerte comen 9van melancolien Die witte plecken 10comen van fleumen ende die ghenezen 11node Ende die rode plecken comen van 12bloede Off sij comen van coleren Ende 13eist sake datmense ghenezen mach 14dat machmen aldus proeuen Men 15sal nemen een naelde ende die nael- 16de salmen steken in die huut vander 17plecken / eist datter bloet wt gaet 18soe machmense ghenesen / ende eist 19datter water wt gaet soe en mach- 20mense niet ghenezen ¶ Men sal 21weeten dat yeghen die witte plecke 22ende yegen¹⁷²⁰ die zwerte plecke sal- 23men die materien ripen / ende dair nae 24salmense purgieren ¶ Ende eist dat de 25roode plecke coemt van bloede dit zijn 26die teykene Die orine es root ende 27die lichame ghelike root es soe sal- 28men die lichame dicwijle doen bloet 29laten ter adere off het en sij dat die 30crancheit vanden ziecken verbiedet off 31die tijt off die outheit Hier nae soe 32salmen nemen die wortelen van affodil- 33len / ende die wortelen van meden ende 34terwen gruus / ende dit salmen stampen ende 35in starcken aysine salment dair nae 36laten staen drie daghen ende den vierden

1718 Van morfea Rood onderstreept.

1719 M Lombarde, 3 regels hoog (2-4), met representant in linkermarge.

1720 yegen Voor 'yegen' staat een doorgehaalde aanzet tot d.

[p. 302]

1daghe soe salmen dair mede zeer wel 2wriuen die plecken op ende neder wert 3soe dat die huut wel root become 4hier nae salmen geuen dingen die purge- 5ren sullen ende zuueren ¶ Ende ist dat de 6materie coemt van coleren ende die stede 7ghelue es soe salmen die materie ri- 8pen ende dair na purgieren Ende dair nae 9salmen den ziecken stouen mit eenre pi- 10pen dit es die vorme Men sal nemen 11dese cruden aueroene ende alsene ende 12langhe paerdeke ende elne campane dese 13cruden salmen doen sieden in enen pot 14opt vier ende laet den ziecken wel zweeten 15Ende hier nae salmen doen fenteusen 16bussen stellen setten¹⁷²¹ op die stede die dat 17quade bloet wt trecke dit is die vor- 18me Ende men sal weeten datmen den ziec- 19ken houden moet van allen scarpen dinghen 20als van pepere ende van mostaerde ende van 21allen spisen die ghecoripeert¹⁷²² bloet ma- 22ken Ende van rode colen Ende van allen loken 23Ende van enyoene Ende van allen visschen 24Ende van allen voghelen die in broken woe- 25nen ¶ Dit sijn die wercken van buyten Men 26sal pulueren aloe ende dan menghen mit 27seme ende dat salmen smeren op mor- 28fea als het nuwee es het gheneest ¶ 29Men sal oec weten dat dicwile venteu- 30sen bussen gheset helpt zere Ende dicwijle 31ghedweghen mit loghen die gemaect 32es van weet asschen dat helpt oec zeere 33¶ Ende het helpt zere morfea ghesmeert 34mitten bloede vanden hase Ende helpt oec 35in setre ende in single ¶ Ende puluer 36ghemaect van cristalle ende van ciceren 37ende dair mede het sop van ouden rapen

1721 stellen setten Een soort dittografie: beide woorden hebben hier dezelfde betekenis.

1722 ghecoripeert Lees: ghecorumpeert.

[p. 303]

1ghetempert ende het heer¹⁷²³ dair mede 2ghesmeert es goet in elken plecken 3ende yegen alre hande drope ¶ Ende es 4die materie van fleumen dan salmense 5ripen ende purgeren alden lichame ¶ Een 6ander men sal nemen het sop vanden 7spatula fetida dat es goet yegen mor- 8fea Ende yeghen setere Ende yeghen single 9Ende yeghen malum mortuum Ende yeghen 10ioecsele Ende yeghen drope ¶ Een an- 11der¹⁷²⁴ / men sal nemen ruptorien die de 12hwt scoren sellen Ende dair nae salmen 13smeren die stede mit vngwentum cicri- 14num¹⁷²⁵ ¶ Een ander / men sal nemen vn- 15gwentum fuscum ende vnguentum album Ende 16vnguentum citrinum ende dese drie saluen 17salmen te gader menghen mit opermente 18ende mit witten alune ende mit puluere 19van scafisagra dat salmen wel mengen 20jn die salue ende dair mede salmen 21dan smeren ¶ Een ander¹⁷²⁶ / men sal 22nemen sulfer dat salmen wel wriuen 23mit starken edeke ende dan salmen dat 24laten staen drie daghen wel gehullet 25Ende ten vierden daghe salmen die huut 26dair mede smeren zeere ende langhe yegen 27die sonne al totter tijt dat het bloet 28blijct off dat die huut root wert

1723 heer Lees: zeer?

1724 Een ander Rood onderstreept.

1725 cicrinum Lees: citrinum.

1726 Een ander Rood onderstreept.