Logo DBNL
Handschrift Hattem C 5 (2017)

Handschrift Hattem C 5

(2017)–Anoniem Hattemse handschrift–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

6. Alchemistische en technische recepten

1394 Const om Suueren 2passement te smelten 3Recipe neempt op 2 ofte 4 loot 4een loot Salpeter een half 5loot smaudt van has oock 6soo veel gemeyn soudt als 7de ander twee ende stoot 8te samen ende als het 9gestooten is onder anderen 10soo mengtet met u ge- 11blandt passement 12onder een ende stellet 13te smelten in eenen smelt 14croes gesmolten synde 15gietet wt om te coelen 16Const om int cort 17letteren te schryuen 18op een mes 19Recipe eenen lepel wyn eeck 20ende wat spans groen 21ende wat aluyn 22onder den anderen ge395 23ende laetet een ure Staen ende welck mes 24dat ghy beschryuen wilt smeert eerst met 25roedt ende schryft dan int roet binnen 26corte uren salt int mes sooderen396 als 27gy wilt

1¶ Multiplicatio lime de stagno397 2Recipe 10 part deel tiens ende 3 deel corpers398 3wit ende 3 deel quicseluers / ende een 4deel goet seluers ende dit doet in enen 5croes ende smeltet ende ghi sult sien 6daer ghi v of verbliden sult
7¶ Aqua forij399 8¶ Recipe crocus forri400 ende minghet met 9vele salpeters / ende daer toe doet 10auripigment half alzoe vele als 11dander weghet ende dan doet in starc401 12straet water ende distilleert daer af 13bidem alembich ende ghij sult heb- 14ben een ghelu water Ende wat dinck 15dan dat ghelu hebben wilt dat doet 16daer in Ende dit water is aen te sien 17als goud dat ghesmolten es Maer 18besiet de fecen oft ghesten watmen 19daer mede maken mach eerment 20wech doet mi droemt datse goet 21sijn
22¶ Defixacie van Mercurus402 ¶ Vigi- 23la403 ¶ Recipe salarmoniac / salpetere 24salcommunis bereet / smout van glasen 25van elx euen vele dese salmen 26solueren in looghen van leuenden 27calke ende van weet asschen / ende 28weder congeleren ende hier mede ce- 29menteren enen dach ende enen nacht etcetera 30¶ Ad faciendum oleum de tritico404 31¶ Omme te makene olie van 32tarwen.405 legget die tarwee op een 33yser / ofte op stael ofte op enen 34aenbeelt dan neemt een gloyende 35stael ofte yser maer ic mene dat

1gloyende stael beter ware Ende dat 2gloyende stael metten platte legt op 3de tarwe ende duwet daer sal olie 4vte comen op den aenbeelt / die olie 5gadert ende besteetse daer ghij wilt
6¶ Ad faciendum plumbum album406
7¶ Dus maectmen loot wit neem 8een Semis deel lintaergerum et alsoe veel 9souts metellin ende alsoe veel operi- 10ments ende alst al wel ghewreuen 11es suldise dinnen met aysine ende 12latent staen 10 daghen ter zonnen 13¶ Off neem ende smolt lood 1Semis sisein 14ende werpter op 1 onse vanden voerseiden 15ende dat es harde goet te smeltene 16Ende men maecter of vate die har- 17de goet sijn ende zulueren schinen 18ghecalcineert
19¶ Colorijs
20¶ Omme gout te verwen407 Neemt 21de 2 deel spaensche groene ende een 22deel sal armoniac ende aysijn ende 23daer in dan doet opt vier ende ma- 24ket heet dan doet af hets ghedaen
25¶ Neemt vijf werf alsoe vele venus 26als luna ende smelt hu venus eerst 27ende dan doeter hu lune in oec ghe- 28smolten / of doet het daer in onghe- 29smolten Ende dan doetter in arseni- 30com ghepoedert ende laet driuen 31tot schoone wert ende spieghelt het 32wort schoene ende wit deen metten

1anderen
2¶ Recipe arcenicum root ende ghelu van 3elc euen vele Ende soe vele souts ende 4wriuet ende ouerghietet met aysine 5ende doet ouer een cleene vier zieden 6tot het drooghe sij daer na dwaet 7met watere ende dit drie weruen 8ghedaen ghieter op drie daghen 9of vier water / Ende als ghij dat wa- 10ter of doet soe drooghet ende wrin- 11ghet wel Ende als dit es ghedaen soe 12wrijfter op twitte vanden eye ende 13danne wriuet ende drooghet ende han- 14ghet inden rooc eenen dach ende enen 15nacht ende ghi sult vijnden enen har- 16den steen vanden welken is dat sake 17dat ghi werpt een dragmen vandien 18steene op 10 drachmen loots het sal 19verkeren in goeder lunen
20¶ Aurum van musicum408
21¶ Neemt Mercurius een onse et stanno 22dats tynne gheblaet een onse ende ver- 23gadert Daer na neem een onse souts 24armoniacs ende een onse sulfers ende pul- 25uert wel te gadere al ende minghet 26tote dat wert zwart puluere daer 27na legt in een ampulle op een starc 28vier backende tot het ghenouch ghe- 29roect heeft altoes houdende den mont 30vander fiolen open mit enen stocke 31datse niet en slute ende als ghenouch 32gheroect heeft soe doet vanden viere 33ende du suls vijnden gout van musiken 34inden bodem vander fiolen409 violen. wil-

1tu scriuen met hem tempert met gom- 2men van arabien
3¶ Dits water omme te vergoudene 4yser sonder gout410 Neem tartarum raeu 5ende sal armoniac tot eenre onse te gade- 6re Ende allun deroca een Semis onse Dit 7wrijft te gadere ende puluriseert. daer 8na coket in een libra waters tot dat 9de helft te niente zij dan doe vte Ende 10dat yser zij ghebruneert daerment 11op doet Ende beroeket dan met ar- 12tonicum citerno daer nae maect heet 13ghegloyt off rood ware Daer na doet 14wt / ende het sal werden vergoud met 15finen goude
16¶ Omme te makene Marcurius411 17Neem tartarum / lood sal armoniac 18ende lecht in enen orinaael412 vrinael 19ende dan legt in peerdemesse of in 20droeseme van wine 15 daghen lanc
21¶ Omme suker te makene van zee- 22me dats hoenich413 Neem sout Semis libra ende 23dat distelere in claren water in enen 24pot verglaest 2 daghen Ende altoes 25alst water dat opt zout gheset was 26sal vte ghelopen sijn danne verstarct 27dat vier ende verroert wel dat zout 28ende set op ander water nieuwe ende 29dat eerste water ghedisteleert ghiet 30wech want het en doech niet ende

1doet alsoe twe daghen lanc tot dat- 2tet zout inden mont verloren heeft 3zijne wreethede ende als dat sij soe 4minghet dat zout in eene goede quan- 5titeit van honighe ende daer distille- 6re honich water met cleenen viere 7ende alsoe dickent met nyeuwen ho- 8nighe totte dat suker wert Ende 9men moet ghieten twelke men 10koud met eenen messe Ende neemt 11eenen druepele met eenen messe 12alst cout es ist dan hart soe ist 13vulmaect Ende doet in een eerdijn 14vat ende makes meer alsoe du wils
15¶ Neem water van honighe ende 16doeter toe vilinghe van copre ende 17distilleert in eenen alenbijc ende 18daer sal groone water wte gaen 19jnt welcke water eist dat zake 20dat du ghiets lunam ende lunam wt 21does in dat water 3 warf ofte 224 het sal hebben schoene goud ver- 23we Ende het sal beter sijn ist dattu 24ebustum414 dissoluers in dat water 25ende dan distilleers ende lunam daer 26in vte does driewerf of 4 het sal 27hebben eene gout verwe
28¶ Neemt een deel gouts ende een 29deel seluers ende ghiet ouer hoep 30415 eene roede dan e416 neem osustum 31wel ghewreuen ende sal armoniac 32ende set in een croes in bernende 33colen ende het sal rechte voert ghe- 34ghoten werden daer naer werpt-

1ment op eenen couden steen ander 2werf soe wrijft wel ende set weder 3omme g417 te ghientore alsoet voren es 4Et doetter toe een lettel zouts van 5armoniac ende dat nyeuwe Ende der- 6de werwe soe doet weder aldus ende 7wrijft wel ende werpet op enen 8couden steen soe ghi eerst daet ende 9het sal sijn ghelike olien dicke in 10die welcke olie heet ghemaect 11wrijft coper 2 werf of drie ende 12het sal hebben de gout verwe
13¶ Omme enen florijn sijn ghewich- 14te te gheuene418 ¶ Recipe sement van 15glase ende van rooden ouden tieghe- 16len euen vele ende cementere den 17florijn mettien cemente 2 werf 18of 3 ende hij zal hebben schoone ver- 19we ende sijn rechte ghewichte
20¶ Omme metael wit te make- 21ne419 Neemt van witten tartre 22ende sal armoniac ende van allune 23de plune420 ende van ghemenen zoute 24euen vele van elke ende wrijft dat 25alsoe cleene als ghij moecht / ende 26legt dat in alsoe starken wijn ayzijn 27als ghij vijnt / of in kijndere vri- 28ne ende siet daer in dat metal 29ende du suls hebben zuuer zeluer
30¶ Omme te gheuene verwe soli 31gheminct met luna421 Euen vele 32neem coperrose ghemene zout ende

1sulfer ende doet sieden in enen croes
2¶ Omme te witten venus ende lattoen422 3Recipe water dat wit maect venus ende 4lattoen Neem vicrisel423 of coperrose 5ende ghemeen sout ende wrijft wel 6te gadere zonder yet anders / ende 7distilleert dat bij eenen alenbic ende 8in dat watere soe doet zieden dattu 9wils of strijct daer mede met dien 10watere met dinen vingere dattu 11wils ende het sal wit sijn ghelijck 12luna
13¶ Omme peerlen claer te makene424 14distillere vrine doer enen alenbijc 15alsoe vele datse claer sij ende dwaet 16die peerlen dicwijle daer in ende 17droechtse met enen zuueren clede
18¶ Item neme litargirum alsoe vele 19als du wils ende distilliere vte dien 20watere alsoe vele als du moghes 21daer nae als du peerlen claer ma- 22ken wils neem van dezen watere 23ende dat derdendeel leuende waters 24ende doet in ene viole ende maectet 25warm ende hanct die peerlen ende 26doetse in dat water ende trectse wt 27ende droechtse ter zonnen ende doetse 28weder in dat water ende trectse wt 29ende doet dus 3 weruen
30¶ Omme te makene enen goudi- 31nen steen425 die wert aldus ghemaect 32Neem goet zout ende auripigmenti 33croci van elken euen vele ende wrijft 34dat wel ende ghiet dat in enen eerden

1pot / ende maect een bedde vanden zou- 2te ende van auriperiemente426 tot dat 3die pot vol wert ende stoptene wel 4met luto magistri ende bernet tot 5dat hert wert daer nae soe legt 6een ghewichte van 5 penninghen 7van deser confexien op drie drag- 8men marcasite coperrijn wel ghe- 9wreuen het sal een goudijn steen 10al blasende ende men macht doen int 11forneis ghelijc goude ende maecter 12een vat of soe als ghij wilt daer 13of
14¶ Neem stieren galle ende van goudijn- 15re marcasiten gheeft den goude ghe- 16wichte ende verwe alst te gader es 17ghewreuen 18¶ Ad faciendum stannum durum427 19¶ Omme tynne te makene hart428 20ende dat verliest sijn criselen Neem 21leuende sulfer wel ghewreuen 22met ghemeenen zoute of sal armo- 23niac ende vilinghe van auripiemen- 24te ghetempert met vrine van kijn- 25deren / alle dese voerscreuen dinghen 26incorporeert te gadere et429 ende het 27moet werden ene paste Daer nae 28set dese dinghen opt fier in eenen 29croes omme te bernen ende du hebs 30eene medecine 5 librae te werpene op 3110 librae jupiters ghegoten ende het sal 32schijnen luna Mer die roeden zijn 33schuldich te sine dinne

1¶ Omme te scheedene gout vanden 2seluere430 / dissolueert leede gheminghet 3met een lettel stercs waters ende 4latet in dat water sieden ende alst 5niet meer en siedet soe werpt dat 6water op litargirum ende set weder 7in een lettel starcs waters soe dat 8die materie bedect sij vanden wate- 9re ende laet zieden alsoet eerst dade ende 10werpt weder op litargirum ende laet 11droeghen voer dat fier / ende doet een 12lettel nieuwes waters toe tot dat 13ghij siet claer gout jnden bodem 14vanden vate / ende dan dwaet dat gout 15met ghemenen watere / ende werpt 16ende ghiet dat goud ende dat water 17ghedropen op litargirum ende ghe- 18droecht voer tfier zet in asschen 19off distilleert daer of water 20W431ildi letteren van goude maken432 Soe 21neemt enen steen daer wisse- 22laers hair gout op proeuen 23ende wrijfter mede gout ende dwaet 24met glarien van eyeren Ende dair nae 25scriuet letteren si sullen schinen van goude 26Ende soe wat dat ghij scriuen wilt 27Neemt oec een gheets horen ende 28bernet te puluere433 29N434Emet gheets horen ende bernet te 30puluere ende wrijfter mede v haer 31het sal schijnen van gout ver- 32wen ende zeere blecken ¶ Bestrijct dair 33mede een vingherlijn of soe wat dat 34si van copere off van latoene met 35heeten puluere van gheets hoorne het 36sal werden als waert guldijn


Vorige Volgende