De Gulden Passer. Jaargang 27

[p. 24]

Middeleeuwse handschrifteninventarissen
door R.L. Plancke (Brugge)

In aansluiting met de lijst in het vorig nummer verschenen⁽¹⁾ volgt hier een bibliographie van gepubliceerde inventarissen van kerk- en kapelverzamelingen evenals van private boekerijen uit ons land. Opgaven, die reeds in de miscellanea van ons vorig repertorium verschenen, hebben we niet herhaald. Evenmin werden er inventarissen opgenomen van verzamelingen die buiten België ondergebracht waren. Zo werden o.m. de meeste vorstelijke bibliotheken⁽²⁾ en boekenschenkingen aan de Sorbonne niet vermeld⁽³⁾.

(1) R.L. Plancke, Middeleeuwse inventarissen van Belgische kloosterbibliotheken in De Gulden Passer, XXVI, 1948, blz. 237-252.

(2) Voor verdere inlichtingen zie , Bibliothèque protypographique, Parijs, 1830, de Laborde, Les ducs de Bourgogne, Études sur les lettres, les arts et l'industrie pendant le XV^e siècle et plus particulièrement dans les Pays-Bas et le duché de Bourgogne, Parijs, 1849-52, 3 dln, en G. Doutrepont, Inventaire de la ‘librairie’ de Philippe le Bon (1420), Brussel, 1906. Cfr ook L. de Villers, La naissance et les premières années de Jacqueline de Bavière, mariage avec Jean, duc de Tourraine, puis dauphin de France in Messager des Sciences Historiques ou Archives des Arts et de la Bibliographie de Belgique, 1866, blz. 273-305 en 456-489.

(3) Zie vooral L. Delisle, Le cabinet des manuscrits de la Bibliothèque Nationale, II, Parijs, 1874, blz. 144-177 en L. Lahaye, Inventaire analytique des chartes de la collégiale de Saint-Jean l'Évangéliste à Liége, I, Brussel, 1921, blz. 84 en 85.

[p. 25]

I. - Inventarissen

1. - 1115: O.L. vrouwkerk (Brugge)

Ornamenta ecclesie S. Marie anno M^oCXV^o a Reinfrido preposito perspecta.

Inc.: Istoria in duobes voluminibus.
Expl.: Psalteria.

Antwerpen, Museum Plantijn-Moretus, 36 (Cat. Denucé, blz. 152, n^r 194).

UITG. Nolte, Manuscrit du XI^e siècle ayant appartenu à l'Église de Notre Dame à Bruges in La Flandre, IV, 1872-1873, blzz. 225-233 (Inv. blzz. 230-232). Gottlieb, blz. 256, n^r 704.

1^bis. - 1218: Collegiale kerk van Sint-Albanus (Namen)

Hee sunt res ecclesie sei Albani in Nam. quas ipsa ecclesia debet custodire.

Inc.: Due hystorie: Hemo et Beda.
Expl.: Viginti et quatuor filateria vetera cum baculo.

Namen, Archief van het kapittel van Sint-Albanus (2^e exemplaar vroeger in het bezit van kanunnik Wilmet, professor aan het Bisschoppelijk Seminarie van Namen).

UITG. Fr. Bock, Das Schatz-Verzeichnis von St-Alban in Namur zum Jahre 1218 mit erklärenden Anmerkungen in Organ für christliche Kunst (Organ des christlichen Kunstvereins für Deutschland), XIV, 1864, blzz. 40-44 (Inv. blzz. 43 en 44). E. Aus'm Weerth, Kronbehälter - wahrscheinlich der beiden ersten lateinischen Kaiser flandrischen Hauses - im Dome zu Namur in Jahrbücher des Vereins von Alterthumsfreunden im Rheinland, XXXVII, 1864, blzz. 169-196 (Inv. blz. 188). Inventaire du trésor de l'église collégiale (maintenant cathédrale) de Saint-Aubain, à Namur in Analectes pour servir à l'Histoire Ecclésiastique de la Belgique, I, 1864, blzz. 52-58 (Inv. blz. 58). Le trésor de l'église collégiale de Saint-Aubain à Namur in Le Beffroi, III, 1866-1870, blzz. 125-139 (Inv. blz. 133).

[p. 26]

2. - 1322: Robrecht van Bethune (Kortrijk)

Inventaire des Livres Monsieur de Flandres.

Inc.: Une somme estrete de latin en romans sous code et sous digeste.
Expl.: Un autre petit livre qui porle des dys comandemens notre singneur.

Rijsel, Archives départementales du Nord, Inventaire fait à Courtrai le 21^e jour du mois de septembre 1322 des choses délaissées par Mgr de Flandres.

UITG. <A. Voisin>, Notice sur la bibliothèque de Bourgogne in Revue de Bruxelles, Juni 1839, blzz. 84-100 (Inv. blz. 85). A. Voisin, Documents pour servir à l'histoire des bibliothèques en Belgique, Gent, 1840, blz. 139. F. V(an de Putte), Notice sur la bibliographie de la Flandre Occidentale au moyen âge, in Annales de la Société d'Émulation pour l'Histoire et les Antiquités de la Flandre Occidentale, I, 1839, blzz. 169-183 (Inv. blz. 183). C.A. Serrure, Geschiedenis der Nederlandsche en Fransche letterkunde in het Graefschap Vlaanderen, Gent, 1855, blzz. 30 en 31. Gottlieb, blz. 258, n^r 714.

3. - 1337: Godefroid, heer van Naast

Chi ensuit li inventores de romans et de livres.

Inc.: Premiers j sautier, prisiet XLVIIIJ s.
Expl.: J rommanch d'Atis et de Prophelias, prisiet VIIJ s.

Bergen, Archives Judiciaires, Register in 4^o.

UITG. A. Pinchart, Archives des arts, des sciences et des lettres, Inventaire des livres de Godefroid, seigneur de Naast, mort en 1337, in Messager des Sciences Historiques, des Arts et de la Bibliographie de Belgique, 1854, blzz. 470-472 (Inv. blz. 472). Gottlieb, blz. 258, n^r 711.

[p. 27]

4. - 1344: Jean de Hoxem (Luik)

Testament op 20 Mei 1344 door dezen scholaster opgesteld.

Inc.: Bibliam.
Expl.: Catholicon cum postillis ecclesie Leodiensis.

Bewaarplaats:?

UITG. R.P. Moulaert, O.P., Testament de Jean de Hoxem, écolâtre de Liége, par lequel il fonde un chapitre à Hoxem in Analectes pour servir à l'Histoire Ecclésiastique de la Belgique, II, 1865, blzz. 426-434 (Inv. blzz. 428 en 429). F.L. Hoffmann, Zur Kunde von Privatbibliotheken des 13/14 Jahrhunderts in Serapeum, 1866, blzz. 125 en 126. Gottlieb, blz. 424, n^r 1272.

5. - 1349: Jan van Coudenhove (Gent)

Lijst van de boeken door deze predikheer achtergelaten.

Inc.: Summam Iohannis sive Raymundi.
Expl.: Scriptum Egidii supra libros de anima.

Gent, Stadsarchief, Jaerboek der Keure, I, fol. 41 v^o (1349-50, fol. 15 v^o).

UITG. N. De Pauw, Middeleeuwsche boekerijen in Vlaanderen van priesters, heeren en poorters in Nederlandsch Museum, II, 1879, blzz. 131-176 (Inv. blzz. 142 en 143).

6. - 1353 en 1358: Lodewijk de Beere (Gent)

a)	Staat van goederen (1353). Inc.: Bestiaris. Expl.: Ewangelien in vlaems.
b)	Lijst van de boeken die door de voogden neergelegd werden (1358). Inc.: Bestiaris. Expl.: Ewangelien in vlaemsch.
	Gent, Stadsarchief, a): Weezenboek 1353-1354, fol. 17 v^o (Register Staten van Goede, I, fol. 224 v^o), b): Weezenboek 1358-1359, fol. 27 v^o.
	UITG. N. De Pauw, Middeleeuwsche boekerijen in Vlaanderen van priesters, heeren en poorters in Nederlandsch Museum, II, 1879, blzz. 131-176 [Inv. a): blzz. 147 en 148, b): blz. 152].

[p. 28]

7. - 1375: Symoen Elyaes (Gent)

Staat van goederen.

Inc.: j Barlam.
Expl.: j Deel van der Biblen.

Gent, Stadsarchief, Weezenboek 1375-76, fol. 44.

UITG. N. De Pauw, Middeleeuwsche boekerijen in Vlaanderen van priesters, heeren en poorters in Nederlandsch Museum, II, 1879, blzz. 131-176 (Inv. blz. 162).

8. - 1382: Kapittelkerk van Sint-Vincentius (Zoningen)

Inventarium ornamentorum ecclesie Sonegiensis anno Domini millesimo CCC^oLXXXII^o.

Inc.: Le mesel dou grant autel.
Expl.: Les épistles Piere de Blois que donna maistre Robers de Braibant.

Brussel, Rijksarchief, Archief van het kapittel van Zoningen perkamenten rol.

UITG. A. Pinchart, Archives des arts, des sciences et des lettres. Inventaire des livres et ornements de l'église du chapitre de St-Vincent à Soignies, en 1382, in Messager des Sciences Historiques des Arts et de la Bibliographie de Belgique, 1854, blzz. 472-477 (Inv. blzz. 475 en 476). Gottlieb, blz. 262 en 263, n^r 725.

9. - 1388: Jan Wasselins (Gent)

Staat van goederen.

Inc.: Een Bibele in vlaemsche.
Expl.: Een gheestelic boucskin van der ghuldire baghe.

Gent, Stadsarchief, Weezenboek 1388-89, fol. 46.

UITG. N. De Pauw, Middeleeuwsche boekerijen in Vlaanderen van priesters, heeren en poorters in Nederlandsch Museum, II, 1879, blzz. 131-176 (Inv. blzz. 168 en 169).

[p. 29]

10. - 1390: Kapittel van Sint-Lambert (Luik)

Testament van Henricus de Suderlande.

Inc.: Digestum vetus, inforciatum.
Expl.: Summam confessorum.

Luik, Archief van St-Lambert (Schoonbroodt, Inventaire analytique et chronologique des chartes du chapitre de Saint-Lambert à Liége, Luik, 1863, blzz. 272 en 273, n^r 895).

UITG. S. Bormans, La librairie de la collégiale Saint-Paul à Liége au XV^e siècle in Le Bibliophile Belge, I, 1866, blzz. 159-179 (Inv. blzz. 161 en 162). E. Schoolmeesters, Un legs de livres juridiques fait à la cathédrale de Saint-Lambert en 1390 in Leodium, II, 1903, blzz. 127-131 (Inv. blz. 127-128). Gottlieb, blzz. 424 en 425, n^r 1275. Gessler, blz. 98.

11. - 1397: Jean en Jacques de Guise (Bergen)

Schenking van boeken aan de Minderbroeders van Bergen.

Inc.: Le lecture maistre Nicole de Lire, sur les chuincq livres de Moyse.
Expl.: Le somme abregie de Kaleris.

Bergen, Stadsarchief, Layette: Frères Mineurs.

UITG. A. Lacroix, Souvenirs sur Jacques de Guise, historien du Hainaut, la Chambre de Rhétorique, la confrérie de Sainte-Cécile et l'Académie des Beaux-Arts de la ville de Mons in Mémoires et Publications de la Société des Sciences, des Arts et des Lettres du Hainaut, V, 1844-1845, blzz. 143-162 (Inv. blzz. 145 en 146). Gottlieb, blzz. 425, n^r 1277.

12. - 1401: Radulphus de Rivo

Testamentum magistri Radulphi de Rivo decani Tongrensis.

Inc.: Passionnale suum seu Lombardicam.
Expl.: Speculi juditialis.

Tongeren, Cartularium van O.L. Vrouw van Tongeren, I, fol. 259-260 (Ex libro negotiorum antiquo sine coperculo, fol. 215).

[p. 30]

UITG. C. de Borman, Le testament de Radulphe de Rivo in Bulletin du Bibliophile Belge, XVIII, 1862, blzz. 271-277 (Inv. blzz. 274-277). J. Daris, Notices historiques sur les églises du diocèse de Liége, T. XI, Luik, 1883, blz. 41. Gottlieb, blz. 425, n^r 1279. Gessler, blz. 98.

13. - 1408 en 1410: Gerardus de Heers (Tongeren)

a)	Isti sunt libri de quibus magister Gerardus de Heers quondam decanus ecclesie beate Marie Tongrensis inventarium fecit. Inc.: Primo lectura collectarii super Decretales. Expl.: Item Wilhelmus de Montelauduno de ecclesiasticis sacramentis.
b)	Inventarium librorum legatorum per magistrum Gerardum de Heers. Inc.: Primo Decretales. Expl.: Item biblia bona.
	Tongeren, Archief van O.L. Vrouw, Reg. diversorum negotiorum cappellanorum, 57, a): fol. 227-229, b): fol. 187-190.
	UITG. J. Paquay, Un bibliophile tongrois au XV^e siècle in Société des Bibliophiles Liégeois, Bulletin, VII, 1905, blzz. 98-122 [Inv. a): blzz. 108-115, b): blzz. 115 en 116]. Gessler, blz. 99.

14. - 1429: Graaf Jan van Namen

Inventaris der goederen.

Inc.: Un missel portatif.
Expl.: Item ung livre commenchant: A ceulx de ceste région.

Rijsel, Archives départementales du Nord, Archives de la Chambre des Comptes. - Afschrift in de Kon. Bibliotheek te Den Haag, Handschriften Gerard, blz. 20.

UITG. de Laserna Santander, Mémoire historique sur la bibliothèque dite de Bourgogne, présentement bibliothèque publique de Bruxelles, Brussel, 1809, blz. 24.

[p. 31]

<Voisin> Inventaire des livres de Jean, comte de Namur in Messager des Sciences et des Arts de la Belgique, IV, 1836, blz. 129 (volgens een kopij van het handschrift Gerard, blz. 20). Fr. D., La bibliothèque d'un prince au XV^e siècle in Messager des Sciences Historiques ou Archives des Arts et de la Bibliographie de Belgique, 1884, blzz. 484 en 485. Gottlieb, blz. 258, n^r 713.

15. - 1460: Collegiale kerk van Sint-Paulus (Luik)

a)	Reportorium librorum theologie quos ecclesia sancti Pauli ab antiquo habuisse videtur. Inc.: Primo. Glosa ordinaria super psalterium extensum. Expl.: Vita Ihesu Xristi in tribus voluminibus papiriis.
b)	Sequuntur libri juris. Inc.: Apparatus Juno. Expl.: Pars sexti decretalium sine glosa.
c)	Reportatorium de libris quos magister Henricus de Piro junior servus sancti Pauli Leodiensis dilecte matri sue videlicet ecclesie eiusdem sancti Pauli testamentaliter reliquit. Inc.: In primis Rhetoricam Tullij novam in pergameno. Expl.: Item breviarium unum in pergameno et satis magno volumine.
d)	Reportatorium de libris quos antefatus magister Henricus de Piro dilecte matri sue videlicet ecclesie sancti Pauli Leodiensis in vita sua dedit. Inc.: Metaphysica Aristotelis. Expl.: Item librum Serapionis medici.
e)	Reportorium de libris quos magister Petrus de Bruxella servus sancti Pauli Leodiensis dilecte matri sue videlicet ecclesie eiusdem sancti Pauli in testamento reliquit. Inc.: In primis Nicholaum de Lira super libros Moysi. Expl.: Catholicon vero in magno et notabili volumine pergamenio.

[p. 32]

f)	Reportorium de libris quos Adam de Papenhoven servus Sancti Pauli Leodiensis dilecte matri sue videlicet ecclesie eiusdem Sancti Pauli testamentaliter reliquit. Inc.: Secunda secunde sancti Thome in pergameno. Expl.: Algorismus in pergameno.
g)	Sequuntur libri quos ecclesia Sancti Pauli assecuta est pro anniversario quondam magistri Theodorici de Novo Lapide decani. Inc.: In primis pulchrum ff. vetus Inforciatum. Expl.: Initium distinctionum Ioannis Caldri circa aliquas decretales.
	Luik, Archief van de collegiale kerk van Sint-Paulus.
	UITG. S. Bormans, La librairie de la collégiale de Saint-Paul à Liége au XV^e siècle in Le Bibliophile Belge, I, 1866, blzz. 159-179 en 223-237. O.J.T. (himister), La bibliothèque de l'église collégiale de Saint Paul à Liége en 1460 in Bulletin de l'Institut Archéologique Liégeois, XIV, 1878, blzz. 153-168 (Inv. blzz. 155-168). Gottlieb, blzz. 259 en 260, n^r 718. Gessler, blz. 95.

16. - 1467-1469: Philips de Goeder⁽¹⁾ (Brugge)

Inventaris van de goederen.

Inc.: Ung livre en papier de Engueran de Monstrelet.
Expl.: Item, neuf quayers de Ovide Métamorfoze alégories.

Rijsel, Archives départementales du Nord, Ancienne Chambre des Comptes, B 3501.

UITG. <J. Barrois>, Bibliothèque protypographique ou librairies des fils du roi Jean, Charles V, Jean de Berri, Philippe de Bourgogne et les siens, Parijs, 1830, blzz. 123-226. Becker, blz. 300, n^r 297. Gottlieb, blz. 256, n^r 705.

(1) Aangaande plaats en datering cfr G. Doutrepont, La littérature française à la cour des ducs de Bourgogne, Parijs, 1909, blzz. XXXVIII-XL.

[p. 33]

17. - 1476-1479: Guillaume Hugonet

Staat van goederen.

Inc.: Premièrement une bible couverte de velours sur velours bleu enluminée d'or et d'azur.
Expl.: Les livres et apostilles maistre Nicole de Lira.

Brussel, Rijksarchief, Compte de noble dame Loyse Delaye.

UITG. De Reiffenberg, Catalogue de la bibliothèque de Guillaume Hugonet, chancelier de Bourgogne in Compte-Rendu des Séances de la Commission Royale d'Histoire, II, 1838, blzz. 120-127 (Inv. blzz. 121-127). Gottlieb, blz. 258, n^r 712.

18. - 1480: Willem Pauwels (Antwerpen)

Inventarium librorum quondam magistri Wilhelmi Pauli legatorum opido Antwerpiensi et in sua domo repertorum.

Inc.: Primo decretum cum apparatu.
Expl.: Rhetorica Cyceronis cum praeceptis et Eleganciis Gasparini.

Antwerpen, Stadsarchief, Groot Papieren Privilegieboek, fol. 239 v^o en 240 r^o.

GEREPRODUCEERD door A. Dermul in De Gulden Passer, XVIII, 1940, tussen de blzz. 78 en 79 en de blzz. 84 en 85.

UITG. A. Voisin, Notice sur la bibliothèque de la ville d'Anvers in Messager des Sciences et des Arts de la Belgique, VII, 1839, blzz. 196-203 (Inv. blzz. 196-198). F.H. Mertens, Bibliotheca Antwerpiensis, Catalogue méthodique de la bibliothèque publique d'Anvers, II, 1846, blzz. II-IV (Inv. blzz. II en III). Gottlieb, o.c., blzz. 10 en 11. A. Dermul, Catalogue des manuscrits de la bibliothèque de la ville d'Anvers, Gembloers-Parijs, 1939, blzz. 9 en 10. A. Dermul, De oude inventarissen der Antwerpsche stadsbibliotheek, I, Het legaat Pauwels van 1480 (1481) in De Gulden passer, XVIII, 1940, blzz. 71-86 (Inv. blzz. 78-85). Gottlieb, blz. 263, n^r 727.

[p. 34]

19. - XV^e eeuw: Jerusalemkapel (Brugge)

a)	Ibii sunt libri quos magister Johannis Breet contulit capelle de Iherusalem, cuius anima requiescat in pace. Inc.: Primo quosdam bonas legavit sermones. Expl.: Epistolas Pauli.
b)	Iacob Adoren hevet ooc boeken die de capelle thobehoren. Inc.: 5 Boeken Spekelen Historiael. Expl.: Legenden sanctorum, al in Vlaemsche.
c)	Hii sunt libri quos Petrus Adoren contulit capelle. Inc.: Primo vitas Patrum. Expl.: Sermones Bernardi duobus in voluminibus pulcris.
d)	Dit sijn de boucken toebehoorende der capelle van Jheruzalem te Brugghe^(1). Inc.: Eenen bouc gedeckt met linwaet, daer de Kalengier in staat. Expl.: Noch een bouch daer in staet de Egiptiis sapientissimis.
	Rumbeke, Verzameling graaf de Limburg-Stirum, J. Adournes, Copie van Chaertres van al mijn renten, a), b) en c): fol. 154, d): fol. 221.
	UITG. A. De Poorter, La bibliothèque de la chapelle de Jérusalem à Bruges, au XV^e siècle in Revue des Bibliothèques et Archives de Belgique, VII, 1909, blzz. 116-131 [Inv. a): blzz. 128 en 129, b): blzz. 129, c): blzz. 129 en 130, d): blzz. 119-128]. Gessler, blz. 97.

(1) Dit gedeelte werd hoogstwaarschijnlijk na 1480 opgesteld.

[p. 35]

II. - Miscellanea

1. - 1365: Willem van den Pitte (Gent)

Vermelding van ‘den Spieghel Ystoriaelle’ in den inventaris der goederen.

UITG. N. De Pauw, Middeleewsche boekerijen in Vlaanderen van priesters, heeren en poorters in Nederlandsch Museum, II, 1879, blzz. 131-176 blzz. 131-176 (Inv. blz. 159).

2. - 1435: Philips de Goede (Bergen)

Lijst van de boeken die Philips de Goede liet weghalen uit de schat van Henegouwen.

UITG. A. Lacroix en A. Matthieu, Livres rares et curieux enlevés, en 1435, de la trésorerie des chartes du Hainaut par ordre de Philippe le Bon, duc de Bourgogne in Société des Bibliophiles séant à Mons, Publications, XII, 1842, blzz. 11 en 12. Gottlieb, blz. 425, n^r 1278.

3. - 1439: Gerard Staffaz (Luik)

Testament waarin deze kannunnik van St Barthélémy te Luik boeken overmaakt aan familieleden.

UITG. S. Bormans, La librairie de la collégiale Saint Paul à Liége au XV^e siècle in Le Bibliophile Belge, I, 1866, blzz. 159-179 (Inv. blz. 161). Gottlieb, blz. 425, n^r 1280.