De Gulden Passer. Jaargang 26

[p. 237]

[Nummer 3-4]

Middeleeuwse inventarissen van Belgische kloosterbibliotheken
door R.L. Plancke (Brugge)

De hiernavolgende lijst beoogt een eerste bijdrage te vormen tot een compendium van Middeleeuwse handschriftencatalogi uit ons land⁽¹⁾. We hebben hier namelijk een bibliographie bijeengebracht van de ons bekende inventarissen van Belgische Kloosterbibliotheken, gevolgd door diverse gegevens over handschriften van deze boekerijen. We zijn er van overtuigd dat nog menige aanduiding dienaangaande schuilt in kloosterarchieven en we hopen ten zeerste dat deze eerste lijst de aanleiding moge wezen tot het opsporen en het signaleren van Middeleeuwse gegevens over handschriften. Zoals men bemerken kan, werden hier slechts inlichtingen overgenomen, die namen van auteurs of van geschriften aanwijzen.

Om een overzicht te verkrijgen van de samenstelling van onze Middeleeuwse boekerijen beschikten we tot nog toe over twee algemene repertoria, dit van G. Becker, Catalogi bibliothecarum antiqui (Bonn, 1885) en dat van Th. Gottlieb, Ueber mittelalterliche Bibliotheken (Leipzig, 1890). Niettegenstaande dit laatste werk meer en nauwkeuriger inlichtingen verstrekt, toch wordt het niet

(1) Aangaande de wenselijkheid van een dergelijk corpus zie het verslag van J. Gessler, Voor een corpus van onze Middeleeuwsche boekenlijsten (XIII^e Philologencongres. Afd. XII. Opvoedkunde en geschiedenis van het onderwijs. 1936, blz. 22).

[p. 238]

zoveel geraadpleegd als Becker's repertorium, omdat hier meestal de inventarissen gereproduceerd werden en opzoekingen in soms moeilijk te bereiken tijdschriften en boeken alzo vermeden worden⁽¹⁾. Wanneer later overgegaan werd tot de publicatie van compendia van Middeleeuwse catalogi was men verplicht, gezien de uitgebreidheid van het materiaal, die per land uit te geven. Th. Gottlieb zelf zorgde voor deze van Oostenrijk in Mittelalterliche Bibliothekskataloge Oesterreichs, I, Niederösterreich (Wenen, 1915), terwijl de bekende handschriftenvorser P. Lehmann in 1918 de reeks inzette voor Duitsland en Zwitserland met Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz (Munchen, 1918-1938, 3 dln). Reeds vroeger, in Nederland, had K.O. Meinsma in zijn werk Middeleeuwse bibliotheken (Zutphen, 1903) de toen bekende inventarissen van dit land bijeengebracht en gepubliceerd.

Voor België kwam nog niets dergelijks tot stand, hoewel ook bij ons het materiaal zich blijft opstapelen. Verschillende hoogstinterressante catalogi zoals die van Lobbes (n. 1), die van S^t-Andries (n. 5) e.a. werden ontdekt en uitgegeven, terwijl anderzijds ook vele inventarissen, die onvolledig, ja zelfs slecht uitgegeven werden, het voorwerp uitmaakten van heruitgaven. Vooral J. Gessler wist zich op dit gebied zeer verdienstelijk te maken. Denken we hier aan zijn uitstekende uitgaven van de catalogi van de abdijen van S^t-Laurent en van Stavelot⁽²⁾. Ook bezorgde hij in

(1) Een bondig maar systematisch overzicht bieden de studies van J. de Ghellinck. Zie in het bizonder En marge des catalogues des bibliothèques médiévales (Miscellanea Francesco Ehrle, V, blzz. 331-363, Studi e Testi, XLI, 1924) en Les bibliothèques médiévales (Nouvelle Revue Théologique, LXV, blzz. 36-55) waarin eveneens een beknopte bibliographie te vinden is.

(2) Zijn rijk gedocumenteerde uitgave Une bibliothèque scolaire du XI^e siècle, d'après le catalogue provenant de l'abbaye d'Anchin (Brussel-Parijs, 1935) werd in onze lijst niet opgenomen omdat het geenszins vaststaat dat de erin gepubliceerde catalogus van een Belgische abdij afkomstig is. Trouwens J. Gessler zelf heeft hier geen stelling genomen, hij heeft er zich alleen toe beperkt te bewijzen dat de boekenlijst niet de weergave van de bibliotheek van Anchin kon zijn. Anderen, zoals Ph. Grierson in La bibliothèque de Saint-Vaast d'Arras au XII^e siècle (Revue Bénédictine, LII, 1940, blzz. 117-140) hebben evenwel deze schoolcatalogus aan Lobbes toegewezen. Nochtans, als men deze lijst vergelijkt met de twee gekende inventarissen van Lobbes (nn. 1 en 2) kan men maar moeilijk deze hypothese bijtreden. Waarschijnlijker lijkt ons deze door A. Boutemy geformuleerd in La bibliothèque de Saint-Vaast d'Arras au XII^e siècle (Revue Belge de Philologie et d'Histoire, XX, 1941, blzz. 335 en 336) volgens welke hier de handschriften van de abdij van S^t-Amand geïnventariseerd werden (Zie dienaangaande ook deel XVIII (1939) blz. 765 van hetzelfde tijdschrift).

[p. 239]

de inleiding tot La bibliothèque de l'abbaye de Saint-Laurent à Liége au XII^e et XIII^e siècle (Bulletin de la Société des Bibliophiles Liégeois, XII, 1927, blzz. 91-135) een supplement bij Gottlieb's repertorium voor het prinsbisdom Luik. Vroeger had S. Balau in Les sources de l'histoire de Liége au moyen âge (Brussel, 1902-1903) een eerste stap daartoe gewaagd.

Bij het opmaken van onze bibliographie hebben we gebruik gemaakt van de gegevens in deze supplementen vervat. Ze werden telkens aangeduid door ‘Gessler’ of ‘Balau’ gevolgd door de bladzijde waarop ze in voornoemde werken verschenen zijn⁽¹⁾. Om het identificeren van de in Becker's en Gottlieb's repertoria vermelde lijsten van ons land te vergemakkelijken, werd een zelfde aanduidingswijze gebezigd.

De opgaven van deze repertoria werden door ons meestal aanzienlijk aangevuld. Anderzijds werden sommige vermeldingen niet opgenomen omdat bij nader onderzoek bleek dat ze geen Middeleeuwse inventarissen waren of geen nauwkeurige gegevens bevatten.

Bij het bepalen van het begrip Middeleeuwse handschrifteninventaris hebben we ons niet strikt gehouden aan de datum 1453, gewoonlijk als einddatum vastgesteld, maar hebben we die verschoven tot ± 1480, rond welke datum drukwerken duidelijk vermeld worden in de bibliotheeksinventarissen⁽²⁾.

De in onze lijst opgenomen inventarissen werden chronologisch gerangschikt, ook de verschillende uitgaven er van werden aldus geclasseerd en, opdat de oorspronkelijke tekst gemakkelijker zou te consulteren vallen, hebben we er aan gehouden de bron evenals de plaats waar deze zich bevindt, aan te duiden. Tevens werd

(1) Slechts wanneer de catalogi in extenso in deze werken opgenomen werden, werd hiervan afgeweken en werd een uitgebreider bibliographische nota eraan gewijd.

(2) Zoals in het bekende legaat van W. Pauwels dagtekenend uit dit jaar. Cfr. A. Dermul. De oude inventarissen der Antwerpsche stadsbibliotheek. I. Het legaat Pauwels van 1480 (1481), in De Gulden Passer, XVIII, 1940, blzz. 71-86).

[p. 240]

van de gepubliceerde catalogi het incipit en het explicit vermeld, dit om alle mogelijke verwarring te vermijden⁽¹⁾.

Alhoewel we hier nog geen compendium konden aanbieden, toch oordeelden we dat, in afwachting, een bibliographie van de kloosterinventarissen van nut kon zijn. We hopen binnenkort ook die van de collegiale kerken en van de private bibliotheken te kunnen opmaken.

Het spreekt vanzelf dat we graag alle mogelijke suggesties en aanvullingen ontvangen en danken hiervoor bij voorbaat⁽²⁾.

(1) Zoals dit destijds het geval was bij Gottlieb voor de catalogi van Lobbes (Ueber mittelalt. Bibl., Leipzig, 1890, blz. 281).

(2) Adres: Verwersdijk, 24, Brugge.

[p. 241]

I. - Inventarissen

1. - 972-990: Lobbes

Lijst opgesteld door Folcuinus.

Inc.: Missales III.
Expl.: Isidori de Ecclesiasticis officiis.

Bergen, Rijksarchief: Répertoire des Titres, ad calcem, 39.

UITG. J. Warichez, L'abbaye de Lobbes, Doornik, 1909, blzz. 254-256.

2. - 1049: Lobbes

Anno dominice incarnationis ĪXLVIIII fratres lobienses suum recensentes armarium hanc sibi reppererunt haberi summam librorum.

Inc.: Ambrosii episcopi de Spiritu sancto libros III, ad gratianum imperatorem.
Expl.: Passiones apostolorum martirum. Vita plurimorum confessorum et virginum.

Londen, British Museum: Oud Koninklijk Fonds, 6 AV 95, fol. 120^vo-124^ro.

GEREPRODUCEERD door de Palaeographical Society, Occidental Series, I, pl. 161 en overgenomen in Reusens, Eléments de palaeographie, blz. 191.

UITG.: H. Omont, Catalogue des manuscrits de l'abbaye de Lobbes en 1049, in Revue des Bibliothèques, 1891, blzz. 3-14. J. Warichez, L'abbaye de Lobbes, Doornik, 1909, blzz. 271-280.

VERBET.: J. Gessler, Les catalogues des bibliothèques monastiques de Lobbes et de Stavelot, in Revue d'Histoire Ecclésiastique, XXIX, 1933, blzz. 82-96 (blz. 85: verbetering aan tekst van H. Omont). Gottlieb, blz. 259, n^r 715 en blzz. 280-282. Balau, blzz. 193-198. Gessler, blz. 94.

3. - 1105: Stavelot

Anno incarnationis Domini millesimo CV, scrutato armario sancti Remacli, hi libri inventi et hic annotati sunt.

Inc.: Historiarum libri duo veteres, veteris et novi testamenti.
Expl.: Psalterium novum. Psalterium vetustum.

[p. 242]

Londen, British Museum: Mss Add., 28106-28107 (voorheen Leuven, coll. David-Fischbach).

UITG. J. Thonissen, Une bibliothèque belge de l'an MCV, in Bulletin de l'Académie Royale de Belgique, 2^e sér., XXIII, 1867, blzz. 613-623. J. Thonissen, Une bibliothèque belge de l'an MCV, in Revue Catholique, XXV, 1867, blzz. 350-367. J. Thonissen, Mélanges d'histoire de droit et d'économie politique, Leuven, 1873, blzz. 97-116. Th. Gottlieb, o.c., blzz. 284-290. J. Gessler, Les catalogues des bibliothèques monastiques de Lobbes et de Stavelot, in Revue d'Histoire Ecclésiastique, XXIX, blzz. 82-96 (Inv. blzz. 89-96). Balau, blzz. 223-225. Gessler, blz. 95.

4. - XII^e eeuw: Lobbes

Hos libros eripuimus incendio.

Inc.: II biblia, Aurelii Augustini super evangelium Johannis volumen I.
Expl.: Epistolarum eiusdem volumen I. Libellus de X abusivis.

Londen, British Museum: Cod. Reg. 6 AV 95, Fol. 1^vo.

UITG. Gottlieb, o.c., blz. 280. U. Berlière, L'ancienne bibliothèque de Lobbes, in Annales du Cercle Archéologique de Mons, XXIII, 1892, blzz. 172-176 (Inv. blz. 174).

5. - XII^e eeuw: Sint-Andries bij Brugge

Inc.: Viaticum.
Expl.: Macrum.

Vaticaan, Bibliotheca Vaticana: Reg. 239, fol. 3^vo.

UITG. D. De Bruyne, Un ancien catalogue des manuscrits de l'abbaye de Saint-André lez Bruges, in Revue Bénédictine, XXXVII, 1925, blzz. 273-275.

6. - XII^e eeuw: Saint-Gérard de Brogne

Nomina librorum scolarium, ceterorumque hujus ecclesie.

Inc.: Ovidius magnus.
Expl.: Exceptiones prisciani de arte grammatica.

[p. 243]

Namen, Bibliotheek van het Groot Seminarie: 46, fol. 147^ro (cat. Faider, blz. 484, n^r S 46).

UITG.: Ch. W(ilmet), La bibliothèque de l'abbaye de Saint-Gérard, in Annales de la Société Archéologique de Namur, IX, 1865, blzz. 340-349 (Inv. blzz. 341-347). P. Faider, Catalogue des manuscrits conservés à Namur, Gembloux, 1934, blz. 438. Gottlieb, blz. 255, n^r 703. Balau, blzz. 233 en 234. Gessler, blz. 95.

7. - XII^e eeuw: Saint-Laurent (Luik)

Inc.: Epistole Pauli.
Expl.: Liber minutiarum.

Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 9668, fol. 142^vo-143^ro (cat. J. Van den Gheyn, II, blz. 409).

UITG. Nolte, Les manuscrits de S^t-Laurent à Liège, in Le Bibliophile Belge, IV, 1869, blzz. 145-149 (Inv. blzz. 146-148). F.X. Kraus, Horae Belgicae, in Jahrbücher des Vereins von Alterthumsfreunden im Rheinlande, L, 1871, blzz. 199-231 (Inv. blz. 228). G. Becker, o.c., blzz. 145-146, n. 60. J. Gessler, La bibliothèque de l'abbaye de Saint-Laurent à Liège au XII^e et au XIII^e siècle, in Bulletin de la Société des Bibliophiles Liégeois, XII, 1927, blzz. 91-135 (Inv. blzz. 105-111). Gottlieb, blz. 259, n^r 716. Gessler, blz. 95.

8. - XII^e eeuw: Saint-Martin (Doornik)

Brevis annotatio librorum hujus ecclesie.

Inc.: Quinque libri Moysi, et liber Josue, et liber Judicum, et Ruth et quatuor libri Regum, et duo Paralipomenon, et Job, et Thobias, et Hester, et Judith, et Hesdras, in uno grandi volumine.
Expl.: Assumptio sancte Marie, passiones et vite plurimorum sanctorum, in uno volumine.

Boulogne-sur-Mer, Bibliothèque: ms 116.

UITG. Gérard, Catalogue des manuscrits de Boulogne-sur-Mer, 1844, blzz. 100-108. L. Delisle, Le cabinet des manuscrits de la bibliothèque impériale, II, Parijs, 1874, Appendix, n^r XII, blzz. 487-492. Gottlieb, blzz. 263 en 264, n^r 728.

[p. 244]

9. - XIII^e eeuw: Abdij der Duinen

Libri de parvo armario.

Inc.: Expositio super apokalypsim.
Expl.: Apocalypsis et notule super cantica.

Brugge, Stadsbibliotheek: 55, fol. 117^vo (cat. De Poorter, blz. 74, n^r 55).

UITG. D. De Bruyne, Un ancien catalogue des manuscrits de l'abbaye des Dunes, in Revue Bénédictine, XL, 1928, blzz. 364 en 365 (Inv. blz. 364).

10. - XIII^e eeuw: Saint-Laurent (Luik)

Nomina librorum Sancti Laurentii in suburbio Leodii.

Inc.: Historie due.
Expl.: Libri matutinales quinque.

Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 9810-9814, fol. 197^ro-197^vo (Cat. J. Van den Gheyn, V, blz. 223, n^r 3229).

UITG. Nolte, Les manuscrits de S^t-Laurent à Liége, in Le Bibliophile Belge, IV, 1869, blzz, 145-149 (Inv. blzz. 148 en 149). F.X. Kraus, Horae Belgicae, in Jahrbücher des Vereins für Alterthumsfreunden im Rheinlande, L, 1871, blzz. 199-231 (Inv. blzz. 229-231). J. Gessler, La bibliothèque de l'abbaye de Saint-Laurent à Liége au XII^e et au XIII^e siècle, in Bulletin de la Société des Bibliophiles Liégeois, XII, 1927, blzz. 91-135 (Inv. blzz. 112-132). Becker, blz. 289, n^r 174. Gottlieb, blz. 259, n^r 717. Balau, blzz. 352-354.

11. - 1296-1305: O.L.V. hospitaal van Oudenaarde

Hic continentur intytulati omnes libri domus hospitalis beate Marie Virginis in Aldenardo.

Inc.: Missale estivale.
Expl.: Veteres decretales novem quaternarum.

Oudenaarde, Archief van de Commissie van Openbare Onderstand: Fonds van het Hospitaal, Reg. n^r 46bis, fol. 1^ro en 1^vo.

[p. 245]

GEREPRODUCEERD door J.-G. De Brouwere, in De Gulden Passer, (xxv, 1947), fol. 1^ro tussen de blzz. 294 en 295 en fol. 1^vo tussen de blzz. 296 en 297.

UITG. H. Raepsaet, Archives de l'hôpital Notre-Dame à Audenarde, in Messager des Sciences Historiques de Belgique, XX, 1852, blzz. 332-362 (Inv. blzz. 339-341). J.-G. De Brouwere, Le catalogue de l'hôpital d'Audenarde en 1300, in De Gulden Passer, XXV, 1947, blzz. 292-296. Gottlieb, blz. 255, n^r 701.

12. - 1309: Villers (Brabant)

a)	Numerus librorum qui sunt in magno armario. Inc.: Prima pars nove biblie. Expl.: Distinctiones Nicholai.
b)	Numerus librorum qui sunt in parvo armario. Inc.: Questiones super naturalia Aristotelis. Expl.: Distinctiones sermonum. Anno domini M^oCCC^oIX^o tot erant libri in armario parvo.

Mechelen, Archief van het Aartsbisdom: Chronicon abbatiae Villariensis.

UITG. H. Schuermans, Bibliothèque de l'abbaye de Villers, in Annales de la Société Archéologique de l'Arrondissement de Nivelles, VI, 1898, blzz. 193-236 (Inv. blzz. 198-213). Gessler, blz. 95.

13. - XIV^e eeuw: Averbode

Tituli librorum jacentium in libraria istius monasterii Averbodiensis.

Testelt, Abdij van Averbode: Cartularium monasterii Averbodiensis, II. ONUITGEGEVEN. Balau, blz. 629.

14. - ± 1440: Sint-Baafs (Gent)

Tabula librorum bibliothece monasterii Sancti Bavonis.

Gent, Rijksarchief: Bisdom, n^r 16.

[p. 246]

Deze lijst werd opgesteld door Olivier De Langhe, prior van S^t Baafs. Uittreksels hieruit werden gepubliceerd door J. de Saint-Genois in zijn artikel: Sur les anciennes bibliothèques de Saint-Bavon et des Riches Claires à Gand, in Messager des Sciences et des Arts de la Belgique, V, 1837, blzz. 477-483 (vooral blzz. 478-481).

Gottlieb, blz. 257, n^r 709.

14^bis. - XV^e eeuw: Roode-klooster

Dit syn die dietsche boeke die ons toebehoeren.

Inc.: Item in den eersten een evangeli boec.
Expl.: Item 1 boec ende beghint: dit is tkersten ghe[love].

Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 1351-1372, fol. 1^vo (cat. J. Van den Gheyn, II, blzz. 163 en 164, n^r 1131).

UITG. K. Van Swygenhoven, Aenmerkingen op een handschrift van ascetischen inhoud uit de XV^e eeuw berustende in de Burgundische bibliotheek te Brussel, in Bulletin et Annales de l'Académie d'Archéologie de Belgique, IV, 1847, blzz. 215-285 (Inv. blzz. 219 en 220). K.F. Stallaert, Boekery der Abtdy te Roodklooster bij Brussel in de XIV^e eeuw, in Klauwaert, V, 1857, 22 Maart). J.A. Alberdingk-Thym, Kloosterbibliotheken, in Dietsche Warande, 1857, blzz. 190 en 191. K.L. van W...... tot Y.........e (Brief gestuurd aan Olivier) in Annales du Bibliophile Belge et Hollandais, I, 1865, blzz. 105-108 (Inv. blz. 106). Gottlieb, blz. 261, n^r 722. Gessler, blz. 97.

[p. 247]

II. - Miscellanea

15. - 870. St Truiden

Inventaris der kerkgoederen.

UITG. Monumenta German, Histor. Scriptorum, tomus X, blz. 230, (Rodulfi gesta abbatum Trudoniensium).

16. - XI^e eeuw: Saint-Laurent (Luik)

Reginardus, bisschop van Luik, schenkt enkele boeken aan deze abdij.

UITG.: Chapeauville, Gesta Pontificum Tungrensium, Traiectensium et Leodiensium, Luik, 1612, I, blz. 274. J. Gessler, La bibliothèque de l'abbaye de Saint-Laurent à Liége au XII^e et XIII^e siècle, in Bulletin de la Société des Bibliophiles Liégeois, XII, 1927, blzz. 91-135 (Lijst blz. 103, n^r 4).

17. - XI^e eeuw: Saint-Martin (Doornik)

Lijst van de werken door de monnik Godefridus overgeschreven.

UITG. L. D'Achery, Specilegium sive Collectio veterum aliquot scriptorum qui in Galliae bibliothecis delituerant..., Parijs, 1723, II, blz. 912. G. Becker, o.c., blz. 148, n^r 66. Gottlieb, blz. 426, n^r 1282.

18. - XI^e eeuw: Saint-Martin (Doornik)

Lijst van de handschriften in deze abdij overgeschreven onder de leiding van Radulfus.

UITG. L. D'Achery, Specilegium sive Collectio veterum aliquot scriptorum qui in Galliae bibliothecis delituerant...., Parijs, 1723, II, blz. 913. G. Becker, o.c., blzz. 148-149, n. 67. Gottlieb, blz. 426, n^r 1283.

19. - 1149 (?): Stavelot

Handschriften door Wibald van Stavelot gestuurd aan Reinaldus van Hildesheim.

UITG. Ph. Jaffé, Monumenta Corbeiensia, Berlijn, 1864 (Bibliotheca Rerum Germanicarum, I), blzz. 327 en 328, brief 208. Gottlieb, blz. 426, n^r 1286.

[p. 248]

20. - 1241: Abdij der Duinen

Verkoop van 9 handschriften aan de abdij der Duinen door Everard, magister et decanus sancte Walburgis Furnensis.

UITG. F. V(an de Putte), Notice sur la bibliographie de la Flandre Occidentale au moyen âge, in Annales de la Société d'Emulation pour l'Histoire et les Antiquités de la Flandre Occidentale, I, 1839, blzz. 169-183 (lijst blzz. 181 en 182). Cronica et Cartularium Monasterii de Dunis, Brugge, 1864 (Recueil de Chroniques, Chartes et autres Documents concernant l'Histoire et les Antiquités de la Flandre Occidentale, publié par la Société d'Emulation de Bruges, 1^re Série), blz. 365, n^r CLXXVIII. A. Pelzer, Livres de philosophie et de théologie de l'abbaye de Ter Doest à l'usage du maître cistercien Jean Sindewint de 1311 à 1319, in Annales de la Société d'Emulation de Bruges, LXIII, 1913, blzz. 5-36 (Lijst blz. 7). Gottlieb, blz. 424, n^r 1269.

21. - 1249: Abdij der Duinen

Jacques Futselaere, kanunnik van St-Donaas, schenkt een boek aan deze abdij.

UITG. Cronica et cartularium Monasterii de Dunis, Brugge, 1864, blz. 364, n^r CLXXVII.

22. - 1269: Ter Doest

Een zekere David, priester van Lissewege, schenkt 2 boeken aan deze abdij.

UITG. Cronica et Cartularium Monasterii de Dunis, Brugge, 1864, blz. 610, n^r DLVI.

23. - 1291: Ter Doest

Schenking van boeken aan de abdij van Ter Doest door Gervasius, professor legum, ecclesie sancti Donatiani Brugensis canonicus et scolasticus.

UITG. F. V(an de Putte), Notice sur la bibliographie de la Flandre

[p. 249]

Occidentale au moyen âge, in Annales de la Société d'Emulation pour l'Histoire et les Antiquités de la Flandre Occidentale, I, 1839, blzz. 169-183 (Lijst blz. 179). Cronica et Cartularium Monasterii de Dunis, Brugge, 1864, blzz. 644 en 645, n^r DLXXXIX. A. Pelzer, Livres de philosophie et de théologie de l'abbaye de Ter Doest à l'usage du maître cistercien Jean Sindewint de 1311 à 1319, in Annales de la Société d'Emulation de Bruges, LXIII, 1913, blzz. 5-36 (Lijst, blzz. 9 en 10). Gottlieb, blz. 424, n^r 1268.

24. - 1298: Ter Doest

Meester G. Coley schenkt enkele boeken aan Ter Doest.

UITG. Cronica et Cartularium Monasterii de Dunis, Brugge, 1864, blz. 664, n^r DCI.

25. - XIII^e eeuw: Abdij der Duinen of Ter Doest

Een Engels copist, Robertus de Normannia, belooft een paar werken over te schrijven.

UITG. J.B. Kervijn de Lettenhove, Codex Dunensis sive diplomatum et chartarum medii aevi amplissima collectio, Brussel, 1875, blzz. 216 en 217, nrs. CXXXIII en CXXXIV.

26. - 1311-1319: Ter Doest

a)	Broeder Jan Sindewint van de abdij der Duinen erkent van den abt van Ter Doest in bruikleen ontvangen te hebben enige boeken die vroeger in het bezit waren van magister Johannes de He en die nu eigendom zijn van Ter Doest.
b)	Schatting van de waarde van deze boeken te Parijs in tegenwoordigheid van Willem van Jabbeke.

UITG. A. Pelzer, Livres de philosophie et de théologie de l'abbaye de Ter Doest à l'usage du maître cistercien Jean Sindewint de 1311 à 1319, in Annales de la Société d'Emulation de Bruges, LXIII, 1913, blzz. 5-36 (Lijsten blzz. 35 en 36).

[p. 250]

27. - 1328-30: Aulne-Villers

Lijst van de boeken die te Villers moeten blijven na de dood van broeder Gillenus van de abdij van Aulne.

UITG. U. BerlièRe, Monasticon belge, Brugge, 1890, I, blz. 335. H. Schuermans, Bibliothèque de l'abbaye de Villers, in Annales de la Société Archéologique de l'Arrondissement de Nivelles, VI, 1898, blzz. 193-236 (Lijst, blz. 215). Gottlieb, blz. 426, n^r 1284.

28. - 1337: Abdij der Duinen

Jean, abt van Clairvaux, erkent dat hij door de abdij der Duinen vergoed werd voor de boeken eertijds meegenomen door Lambertus, bij zijn aanstelling tot abt der Duinen.

UITG. Cronica et Cartularium Monasterii de Dunis, Brugge, 1864, blz. 707-708, n^r DCXXX.

29. - 1350: Ter Doest

Lambrecht de But schenkt aan deze abdij de boeken die hij in 1346 uitleende aan Wouter De Vos en Jhan Standard.

UITG. F. V(an de Putte), Notice sur la bibliographie de la Flandre Occidentale au moyen âge, in Annales de la Société d'Emulation pour l'Histoire et les Antiquités de la Flandre Occidentale, I, 1839, blzz. 169-183 (Lijst, blzz. 180 en 181). Cronica et Cartularia Monasterii de Dunis, Brugge, 1864, blz. 730, n^r DCXLIX. A. Pelzer, Livres de philosophie et de théologie de l'abbaye de Ter Doest à l'usage du maître cistercien Jean Sindewint de 1311 à 1319, in Annales de la Société d'Emulation de Bruges, LXIII, 1913, blz. 5-36 (Lijst blzz. 12 en 13). Gottlieb, blz. 423, n^r 1266 (Bij vergissing aan Oudenburg toegeschreven).

30. - XIV^e eeuw: Villers

Lijst van de door Johannes Precursor geschreven werken.

UITG. MartèNe et Durand, Thesaurus anecdotorum, III, Parijs, 1717, blz. 1358.

[p. 251]

A. Pinchart, Archives des arts, des sciences et des lettres, in Messager des Sciences Historiques des Arts et de la Bibliographie de Belgique, 1855, blzz. 109-170 (Lijst blz. 111). Gottlieb, blz. 426, n^r 1285. Balau, blzz. 475 en 476.

31. - 1360-XV^e eeuw: Karthuizers van Luik

Schenkingen en overschrijvingen van handschriften vermeld in het obituarium sinds 1360.

UITG. J. Stiennon, La bibliothèque et le scriptorium de la Chartreuse de Liège des origines au XVI^e siècle, in Chronique Archéologique du Pays de Liège, 37, 1946, blzz. 58-64.

32. - 1449: Saint-Laurent (Luik)

a)	Lijst in het Latijn opgesteld van de werken door Jean de Stavelot overgeschreven (volgens het handschrift 10457-10462 van de Kon. Bibliotheek te Brussel). UITG. A. Borgnet, Chronique de Jean de Stavelot, Brussel, 1861, blzz. 607-608. Gottlieb, blz. 425, n^r 1276.
b)	Lijst in het Frans opgesteld van de werken die door dezelfde monnik overgeschreven werden (volgens het handschrift 10547-10548 van de Kon. Bibliotheek te Brussel). UITG. A. de Reiffenberg, De l'amour des livres en Belgique, in Annuaire de la Bibliothèque Royale de Belgique, I, 1840, blzz. III - LXVI (Appendice LIX-LXVI). Gottlieb, blz. 425, n^r 1276.

33. - 1464-1470: Scheut

Rekeningen aangaande de handschriften voor de jaren 1464-1470.

UITG. A. Pinchart, Archives des Arts, sciences et lettres, § 73, Scribes et enlumineurs. Comptes des Chartreux de N.-D. de Scheut, lez Bruxelles, relatifs à l'exécution de manuscrits, in Messager des Sciences

[p. 252]

Historiques, des Arts et de la Bibliographie de Belgique, 1861, blzz. 142-150. Gottlieb, blz. 262, n^r 724.

34. - 1476: Saint-Laurent (Luik)

Lijst van de in de bibliotheek aanwezige werken van de H. Gregorius.

Brussel, Kon. Bibliotheek: 10588-10590, fol. 3^vo (Cat. J. Van den Gheyn, II, blz. 252, n^r 1278). ONUITGEGEVEN. Gessler, blz. 104.