De Gulden Passer. Jaargang 14

[p. 43]

Een gedicht van Jonker Jan Vander Noot op den dood van C. Plantin.
door Dr. Leonard Willems

Het is al lang bekend dat Jonker Jan Vander Noot zijne twee reeksen Poëticsche Werken op folio - plano drukte, zonder folieering, noch paginatuur, zoodat alle exemplaren onder elkaar verschillen. Zooals ik het reeds vroeger schreef¹⁾: ‘Had Vander Noot een liefhebber gevonden, die den vollen prijs wilde betalen, dan werd voor hem een exemplaar samengesteld met een groot getal folio's - was de kooper een kniezer, die tegen den hoogen prijs opzag, dan kreeg hij een exemplaar met een beperkt getal folio's - was de liefhebber een katholiek, dan werden (voor de P.W. van 1580-1585) de folio's ter zijde gelaten waaruit bleek dat Vander Noot een Gillis Hofman, of welk anderen vurigen Calvinist ook, had bezongen - integendeel was de liefhebber een hevige geus, dan bleven de folio's weg, die bewezen dat de dichter de bescherming van bekende katholieken zocht. Men moet hierbij nog rekening houden met het feit dat sommige folio's in tamelijk groote hoeveelheid gedrukt werden, en dat de dichter er nogal vrijgevig mede kon zijn. Terwijl daarentegen andere folio's minder talrijk aanwezig waren, zoodat de dichter er mede spaarzaam moest te werk gaan’.

Toen C. Plantin 1 Juli 1589 stierf, heeft Vander Noot, die van broodschrijverij leefde, een gedicht op zijn dood vervaardigd.

Het moet zijn dat dit folio op slechts weinige exemplaren werd getrokken, want het ontbreekt in de meeste Poëticsche Werken van de reeks 1586-1594.

De exemplaren van het Plantin-Museum (Anvers, G. van den Rade, 1584; A. 's Conincx, 1592; D. Vervliet, 1594) hebben het niet; evenmin de exemplaren te Gent van Daniel Vervliet, Antwerpen, 1593 (Rés. 1209) en Arnoud 's Conincx, Antw. 1593 (Rés. 570, vroeger Acc. 22).

1) De bibliographie der Poëticsche Werken van J. Vander Noot (in Versl. en Med. der Kon. Vl. Academie, 1921, bl. 41-47).

[p. 44]

Maar ik vond het gedicht terug in het ex. te Gent aanwezig: Arnoud 's Conincx, Antw. 1591 (Rés. 570 - vroeger acc. 23) - En in een drietal andere exemplaren.

Het is waarschijnlijk wegens de groote zeldzaamheid van dit folio, dat ik het gedicht in de Plantin-literatuur nergens vermeld vind. Misschien komt het goed op zijn plaats in een Antwerpsch tijdschrift, dat het devies zelf van den aartsdrukker als titel voert.

A Messieurs Jean Moerentorf, François Gravelingh¹⁾, Gillis Beys, Pierre Moerentorf et Jean Spirinc, beaux filz de feu M^r Christophre Plantin, Imprimeur premier du Roy.

Mes chieres seurs tres belles!
Muses, doctes pucelles!
Oyez a ceste fois

Ma triste voix.

Las! Filles de Memoire!
L'appuy de nostre gloire,
Plantin est mort!

Quel desconfort!

Plantin, tout debonaire,
Tant sage en tout affaire,
En tous biens avancé,

Est trespassé!

Nonobstant qu'en sa vie,
Il a remis en vie,
Connus en toutes parts,

Nous, et noz arts.

Par sa Typographie,
Prudence et industrie
En son labeur estant

Tousjours constant.

1) Hier wordt bedoeld: Frans Van Ravelingen (= Raphelenghien), echtgenoot van Plantin's oudste dochter, Margaretha. Gilles Beys huwde Magdalena, Plantin's derde dochter. Pierre Moerentorf, broeder van Jan, huwde Henrica, Plantin's vijfde dochter. Jan Spierinck, ook Hans Arents geheeten, was de tweede man van Catharina, Plantin's vierde dochter. Jan Moerentorf was de echtgenoot van Martine, Plantin's tweede dochter.

[p. 45]

 

Si bien que tout le monde

 

En beaux livres abonde,

 

Semez par l'univers

 

En prose et vers.

 

 

 

Autant que son semblable

 

O Mort! trop domiable,

 

L'on ne pouroit charchier

 

Et moins trouver.

 

 

 

Pleurons doncques, mes belles

 

Muses, doctes pucelles,

 

En lamentable voix

 

A ceste fois.

 

 

 

Au bruict de l'Ipocrene,

 

Filles d'Euridomene,

 

Pleurez avecques nous

 

En accentz doux.

 

 

 

Appollon et Mercure,

 

Plorez pour sa mort dure!

 

Vous, Venus et Pallas

 

Plorez hélas!

 

 

 

Rois, Princes et Poëtes,

 

Orateurs et Prophètes

 

Et tous gentilz esprits,

 

Jectez des cris!

 

 

 

O Siriens! sans cesse,

 

Brabançons, par tristesse,

 

Caldeux et Hebrieux

 

Plorez des yeux!

 

 

 

O nation Grejoise,

 

Et Latine et Gauloise,

 

Espaignols et Tuscans,

 

Plorez sept ans!

 

 

[p. 46]

 

Car Plantin debonaire,

 

Qui vous scavait complaire,

 

Gist hélas a renvers

 

Mort en Anvers.

 

 

 

Plorez ses Fils et filles,

 

Ses amis et familles

 

Et tous ceulx qu'eurent heur

 

Par son labeur.

 

 

 

Plorez la perte tienne,¹⁾

 

Mais non la perte sienne,

 

Car Plantin n'est pas mort

 

En descomfort.

 

 

 

De luy la part millieure

 

Vivra (C'est chose seure), (= sure)

 

Sans mourir desormais,

 

Par Dieu en paix.

 

 

 

Aussi sa renommée

 

Ne sera terminée

 

Entre les gents scavans

 

En dix cents ans.

 

 

 

Car maint scavant Poëte

 

D'une plume discrète

 

Son los diveulguera

 

Et chantera.

 

 

 

Ce pendant que son ame

 

Se nourira du baume,

 

Du nectar savoreux

 

Entre les preuds.

1) Vander Noot had beter gedaan te schrijven ‘Pleure la perte tienne’ In korrect Fransch zegt men immers: ‘Plorez la perte votre’.