De Gulden Passer. Jaargang 12

[p. 121]

Drie brieven van de gebroeders Verdussen.

Door de zorgen van den heer conservator van het Plantijnmuzeum, Prof. Dr. Maurits Sabbe, verscheen voor enkele maanden in de serie der Antwerpsche Bibliophielen (n^o 37) het eerste deel der Briefwisseling van de gebroeders Verdussen 1669-1672.

Het stadsarchief te Turnhout (doos, Latijnsche school n^o 1700) bevat drie brieven van de Verdussen's, welke in deze collectie niet voorkomen.

Deze brieven dateeren resp. van 5 Aug. 1666, 11 Sept, 1676, 27 Sept. 1677. De eerste is gericht aan den heer Ivo Van Laer, de twee andere aan Jacobus Jaspers (alias Gaspers), beide kanunnikken van de priorij van Korsendonk, de eerste procurator, de tweede rector aan het stedelijk Latijnsch college te Turnhout.

Deze brieven werden geschreven door Hieronymus Jansz. Verdussen, in opdracht van zijn vader, vermoedelijk Jan Baptist I. Zij vergezelden de jaarlijksche aflevering van de prijsboeken, bestemd voor het college te Turnhout. Hoofdzakelijk bevatten zij dan ook de daarbij behoorende rekening. Tevens wordt er een verklaring gegeven der vriendelijkheden, die Jan Baptist Verdussen als geslepen zakenman, bij het klaar maken der verzending, aan den dag gelegd had. Ongelukkig, noch de prijsboeken, noch de prenten worden bij hun naam vermeld. Ook de prijs wordt slechts globaal aangegeven, zoodoende dat er uit deze brieven niet veel bibliographische bijzonderheden te rapen zijn. Zij leeren ons nochtans dat de Verdussen's¹⁾, die het monopool bezaten van de schoolboeken, die door de Augustijnen gebruikt werden, ook, althans in de tweede helft der 17^e eeuw. de cliënteel hadden der Windesheimer priorij van Korsendonk en de prijsboeken leverden voor het Latijnsch college te Turnhout, waar door de Korsendonkers onderwezen werd.

Brief I laat verstaan dat Verdussen reeds vele jaren vóór 1666 de prijsboeken leverde. Een naschrift geeft een interessante actua-

1) De Gulden Passer, 1925, bl. 118; M Sabbe, o.c., bl. XXXVII.

[p. 122]

liteit over de Britsch-Hollandsche oneenigheden. Brief II geeft nog een staaltje van de kortingsmethode, die van toepassing was in den handel der Verdussen's. Brief III spreekt van ‘eenige nieuwe catalogus van diversche nieuwe boecken’, waarvan het niet onaangenaam is, het bestaan te kennen, aangezien de eerste cataloog door Kan. Le Clercq vermeld, eerst van 1720 dateert¹⁾.

Het Latijnsch college te Turnhout werd begonnen in 1637 en van 1645 tot 1761 bestuurd door de heeren van Korsendonk. Ivo van Laer, van wien er spraak is in de brieven, was prior van Korsendonk van 1670 tot aan zijn dood in 1678. Jacobus Jaspers, Antwerpenaar van geboorte, was rector der Latijnsche school van 1660 tot 1680. In 1670 werd hij tot prior benoemd doch diende reeds een paar weken nadien zijn ontslag in om het rectoraat van de Latijnsche school te Turnhout te hernemen.

L. Ceyssens, O.F.M.

1) Le Clercq, Les Catalogues des Verdussen, Imprimeurs-Libraires et Bibliophiles in De Gulden Passer, X, 1932, bl. 137-258.

[p. 123]

Bijlagen.

I.

[Antwerpen] 5 Augusti 1666.

... zende¹⁾ par brenger deses dese ondersthaenden boecken ende prysen van belden volgens het getal van het voorleden jaer, welck getal der selve de voorleden jaren is excederende soo een in folio als van eenighe in 8.

Wij senden UL nu soo schoone ende groote boecken alser oyt voor desen gesonden syn geweest soo dat wy niet wel toecomen de selve tsamen met de binsels voor 50 guldens te geven, geconsidereert dat de binsels wel costen ende oock het sydelint ende belden.

Waer in wy V.R. alhier voorderen connen dienen gelieft te commanderen ende zullen V.R. altyt seer ghetrouwelycken dienen ende blyven naer ootmoedighe gevuldens.

R.V. ootmoedighe dienaers,

Jeronymus Jans. Verdussen.

7	boecken in folio.
6	boecken item in quarto.
16	boecken item in octavo.
18	groote belden daer onder 4 dobbel.

Alles samen netto 50 guldens.

Men heeft hier heden en gisteren seer dapper op zee hooren schieten soo dat de Engelse ende Hollantse vloten wederom heftigh aen malcanderen geraeckt zyn, men verlanght hier seer na den uytval, maer tot dato en isse gans gheene tydinghe van ingecomen, t'gene nu dagelycx verwacht wort.

Adres: Eerweerdighe Heer Myn Hr Yvo Van Laer procurator van het collegie tot Turnhout. Met 2 paxkens boecken ende 1 rolleken.

1) Het opschrift en de eerste helft van den eersten regel zijn gansch onleesbaar geworden.

II.

Myn Hr Jacobus Jaspers.

Jhs Ma Ady Antwerpen 11 Septembris 1676.

Eerweerdighen Heer,

Hier nevens zende ick U.E. de ordinarische premia voor de studenten alles wel gebonden, de welcke U.E. my heeft doen gereet maken ende ick hebbe achter volgens U.E. ordre daer 6 in-octavo meer als den ordinaris by gedaen ende ick en stelle U.E. de selve daerom niet hooger in prys als den ordinaris denckende datse het toecomende iaer wederom tot haer ordinaris getal zullen gebracht worden, d'welck U.E. dient tot zyn governo.

[p. 124]

Yets anders voor vallende daer ick U.E. eenigen dienst can in doen ghelieft my maer te commanderen ende ick zal toonen dat ick ben

Myn Heer

U.E. ootmoedighen dienaer uyt name van myn vader Hieronymus Verdussen.

Ghetal vande premia.

6	in folio.
6	in quarto.
24	in octavo ende duodecimo.
18	Belden daer 4 dobbel onder.

Bedraegende samen s. 50 guldens¹⁾.

1) Een andere hand, vermoedelijk van den rector, heeft erbij gevoegd: Item noch voor 3 guldens. Deze brief, evenals de twee andere, werd als specificatie ter betaling ingeleverd aan den burgemeester.

III.

Hr Jacobus Gaspers.

Laus Deo ady Antwerpen den 27 7ber 1677.

Eerweerdighe Heer,

Volgens de ordre van V.R. van 5 courant soo sende V.R. hier par brenger deses de ordinarise pryzen volgens de onderschreven specificatie, de welcke V.R. alles wel ende net gebonden sal vinden ende sende V.R. het ordinarie getal soo der boecken als der belden, yets meer vandoen hebbende gelieft te ontbieden.

Voorderen sende V.R. hier mede eenige nieuwe catalogus van diversche nieuwe boecken, die ick V.R. bidde aende meesters ende confratres te thoonen, om te sien oft daer niets in en is dat hun dienstigh soude mogen wesen, geloove dat de meesters van de scholen daer al yets van hunnen dienst zullen in vinden ende yets vandoen hebbende gelieft te ontbieden.

Ick bidde V.R. dese catalogus meden aenden Eerw. Heer Prior in Corsendonck oock mogen toegesonden worden, op dat hy de selve oock eens mach nasien ende ofter yets in ware daer hy genegentheyt toe soude hebben om op de bibliothecque te stellen, waer van ick voor desen wel de eere hebbe gehadt de selve met eenige boecken te augmenteren ende nu in eenige jaren daer gheene occasie toe en hebbe becomen d'welck dese quade orloghs tyden ben toeschryvende. Soo dan als de Heeren in toecomende eenighe boecken zyn vandoen hebbende, bidde die van my mogen ontboden worden, en ick sal altyt trachten om de Heeren in alles seer getrouwelycken te dienen, ende sal blyven naer myne ootmoedighe gevuldens.

V.R. ootmoeghen dienaer

Heronymus Verdussen.

Premia, alles wel gebonden in horn met sydelinten.

6	boecken in folio.
6	boecken item in 4^o.
20	boecken item in 8^o.
4	boecken item in 12^o.

[p. 125]

14	belden in folio.
4	dobbel belden van 2 folen.

Alles te samen bedragende vyftigh guldens¹⁾.

Ick bedancke V.R. grootelycx over de betalinghe vande dryen vyftigh guldens die V.R. my door sekeren goeden heere heeft gelieven te senden tot voldoeninghe van de praimia van het voorleden jaer 1676 waer van aen dito Heere eene quitance hebbe gegeven.

Adres: Eerweerdighe Heer Myn Hr Jacobus Gaspers, Rector van het collegie tot Turnhout met twee packen boecken en een rolleken.

1) Een andere hand, vermoedelijk van den rector, heeft hier bijgevoegd: Item voor de vracht eenen gulden saemen 51 guldens.