De Gulden Passer. Jaargang 3

[p. 225]

Oude inktrecepten.

In een door ons bewaard Tongersch papieren handschriftje, bevattende ‘verscheyde advissen, mandaten, crimineele formulen van procedure enz.’ troffen wij, op de laatste bladzijden, onderstaande recepten aan, allen door de zelfde hand maar elk met een verschillende inktsoort geschreven.

De degelijkheid dezer recepten blijkt uit het geschrift zelf, dat na zóóveel jaren stand heeft gehouden en nog niet eens is vergeeld.

1)	1772, 31 Augti. Voor eenen pot water tot inck te maken: 12 loot zwarte galnooten, 5 loot gomme arabique, 6 loot engelschen cooperoos. Dit is van dien inck: SALUS POPULI GLORIA.
2)	1778 van procureur Gielen dit volgende recept voor inck te maken kregen: Den inckpot schoon gemaekt sijnde hebbe op een pint regenwater gedaen: 1 1/2 oncen cooperoos ... f.i. 2 1/2 oncen galnoten ... 4. i once gomme ... 2-2. Het gene voorsch. is van den inck deses recept.
3)	Recept om inck te maken dat geprobert hebbe en is van desen inck daer dit met geschreven is: Op 1 pot regenwater: Gal 10 loot (Sol. 29 9^ber 1765 tloot ad. 2 st.) Gom arabick 4 loot Engelschen Coperroos 6 loot.
4)	Dit volgende recept met het voorige om inck te maken mij gelanckt door hr. Palmen, apotheker. Op eenen pot regenwater: 4 oncen van de swartste uytgelese galnooten. Nota: die galnooten die gesteken sijn sijn licht en witachtigh, die deugen niet, maer het moet van de swaertste en swartachtige sijn.

[p. 226]

	3 1/2 oncen Engelsen Coperoos 2 oncen gumme arabic Is de inck te dick en swert doet water naer proportie daer bij. Alles grof gestooten en in den pot regenwater gedaen en omroerende eenige dagen laeten staen. Nota bene: Men kan voor twee orden blauw hout daer bijdoen off ook een weynig wijnedick. Te reflecteeren dat de gumme doet den inck glans geven en hoopen, dus wilt den inck niet hoopen en klatst, adjouteert wat gumme. Is de inck te witt doet wat gallnooten daer bij en coperoos, slaet den inck door is teeken dat teveel coperoos daer en is en dus moet gall daer bijgedaen worden.
5)	Recept van inck geordonneert door Pe van den Drische, verwer. Op i pot regenwater neempt: 8 loot swarte galnooten cleen gestoten, 4 Cloot Engelse operroese of van den groenste, 3 loot gomme arabique cleen gestooten, 3 loot gemaelen ‘Sonack’ (?)
6)	Ander recept om goeden inck te maeken: Op 1 /4 quart regenwater of rivierwater: 8 loot galnooten die sal men te pulver stooten. 7 loot gomme van arabiên 4 loot Coperroese gestoten tot pulver. Doet dit samen in eenen pot en ruert dickwijls en laet het staen acht dagen oft een maendt eer gij em afghiet, hoe langer soo beter, het sal goede inck sijn om te scrijven. 8 loet galnoeten, 7 loet gom arabick en 6 loet Coperoese.
7)	Recept om enck te maeken wij gelanckt door hr Joes Guill. Lousberghs. Op 1 1/2 pot regenwater en doet daer in: 3 oncen gebroken galnooten en laet het soo staen twee dagen in de sonne of aen het vier. Doet dan daer bij: 2 oncen ongersen Cooperoose, cleen gestooten en roert het wel onder een met een stock en stelt het wederom 2 daegen in de sonne. Ten lesten doet daer noch in:

[p. 227]

	I once gomme van arabien die seer claer is en cleengestooten en laet het een weynigh sieden met een sacht vier, giet dan het claer boven aff, dan sal het seer goeden inck sijn.
8)	Recept om goeden inck te maken, gelanckt door dhr Croels van Hoesselt: Neemt op eenen pot regenwater acht loot swart galnooten kleen gestooten als pepercoorens, 6 loot Engelsche Cooperoes of van den groensten, 5 loot gomme arabique cleen gestooten, 3 loot provincie hout. Nota: Steekt in den pot eenen haselaren stock gespleten in drij oft vieren en roert den inck staeghs drie à 4 mael om. Nota: het moet eenen nieuwen pot sijn of eenen noch gebruyckt tot inck en hang dien pot in de sonne in den somer oft aen 't vier in den Winter.
9)	Door hr. apotheker Palmen 't volgende recept mij gelanckt: Op eenen pot regenwater: io loot swerte galnoten, 4 loot gom arabique 6 loot coperroos. Twee dagen met de gall geweekt en twee dagen de gom dher in. Dit is de couleur.

Al deze recepten zijn te vergelijken met een ‘drukinktrecept’ dagteekening van 1742, onlangs toevallig op een los bladje papier in het Museum Plantin Moretus aangetroffen. (Zie: Cultuur en Wetenschap, n^r 4 Dr Maurits Sabbe, Handschriften en Vroegdrukken, blz. 20-21).

Jules Frère.