De Gulden Passer. Jaargang 3

Boeken. - livres.

A. Geerebaert S.J. Lijst van de gedrukte Nederlandsche vertalingen der oude Grieksche en Latijnsche Schrijvers. Gent, 1924 (XXIV, 199 blz.).

Dit meesterlijk werk is een verbeterde overdruk uit Verslagen en Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie, jaargang 1924. De schrijver heeft er in bijeengebracht: de Nederlandsche vertalingen van al de Grieksche en Latijnsche schrijvers der klassieke oudheid tot en met Justinianus, in druk verschenen sinds de XV^e eeuw tot midden 1924. Negentig Grieksche en vier en vijftig Latijnsche schrijvers worden behandeld. Om redenen in de Inleiding uiteengezet en die wel afdoende zullen blijken, zijn de Bijbel en de christelijke schrijvers niet in aanmerking genomen. Voor elken auteur zijn de vertalingen in chronologische orde gerangschikt en telkens ook de herdrukken en titeluitgaven opgenoemd.

Absolute volledigheid is, zooals schrijver betoogt, in een zoo omvangrijk bibliographisch werk niet te bereiken, maar in dit opzicht overtreft de Lijst van Geerebaert verre de weinige bestaande voorarbeiden.

Behalve zeer enkele boeken, die met een sterretje gemerkt zijn, heeft Geerebaert al de opgenoemde werken en tijdschriften in handen gehad, en bij al de min of meer zeldzame noemt hij een of meer bibliotheken, waar hij ze aangetroffen heeft; zijn gegevens en beschrijvingen schijnen dus wel betrouwen te verdienen. In verband hiermee zij gewezen op nota 2 van blz. XX, waar hij een paar vermakelijke staaltjes geeft van de vergissingen, waaraan men op bibliographisch gebied blootgesteld is, als men op gezegden van anderen voortgaat.

‘Mijn bedoeling, zegt de schrijver, was een bijdrage te leveren tot de kennis van den invloed der oude klassieke letteren op de Nederlandsche literatuur, taal en cultuur. De liefhebber van het

[p. 60]

boek als drukwerk, de prentenkenner en anderen meer zullen ook wel, hoop ik, eenig voordeel hebben van mijn arbeid, doch deze is niet met het oog op hun wetenschap ondernomen’. De Lijst vermeldt een groot aantal zeldzame boeken, en over sommige werken, b.v. over het Derde deel der Gedichten van Westerbaen (blz. 180-181), levert het zeer merkwaardige gegevens. Een aantal hoofdstukken zijn van belang voor de Nederlandsche cultuur-geschiedenis; aldus die over Aesopus, Josephus, Ovidius, Plinius de Oudere, enz.; die over Euclides, Justinianus, Terentius en vooral Cato zijn gewichtig voor de geschiedenis van het onderwijs. In de Lijst spiegelt zich ook de letterkundige smaak der verschillende perioden af. Het Naamregister schijnt 700 tot 750 Nederlandsche vertalers te vermelden. Om een werk van zulken omvang tot een goed einde te brengen is er een Benedictijner geduld alsook een uitgebreide bevoegdheid noodig. Men moet den schrijver gelukwenschen het eene en het andere te bezitten. Zijne grondige kennis van het onderwerp heeft hem in staat gesteld een echt meesterlijke bibliographie te voltooien, die waardig is met eene gansch bijzondere gunst onthaald te worden door bibliographen, door beoefenaars der Nederlandsche letterkunde en nog andere geleerden.

Een beperkt aantal exemplaren zijn voor den handel bestemd; verkrijgbaar bij den schrijver, S^t Michielscollege, S^t Michielslaan, Brussel. Prijs voor België: Frs. 16,-; voor het buitenland: Frs. 24, -

E.V.H.

Plantin's index characterum of 1567. Facsimile reprint with an introduction by Douglas C. Mc. Murtrie. - New york MCMXXIV.

In 1896 en in 1905 werd door het bestuur van het Plantin-Museum een index uitgegeven van al de lettertypen, die in de oude aartsdrukkerij nog bewaard worden. Hoe verdienstelijk deze thans uitverkochte uitgaven ook mochten zijn, lieten zij in zeker opzicht toch te wenschen over. Lettertypen uit zeer verschillende tijdvakken van het eeuwenlange bestaan van de beroemde drukkerij staan daar naast elkander zonder aanduiding van den tijd waarop ze gemaakt, of aangekocht werden. Zoo is het b.v. niet mogelijk met

[p. 61]

deze indexen te bepalen welke letters wel en welke niet door Plantin zelf gebruikt werden. Dit kon misleidend werken.

De Amerikaansche bibliophiel en meester-drukker Douglas C. Mc. Murtrie uit New-York heeft dit gebrek der bestaande moderne indexen gevoeld en althans voor Plantin's tijd weggenomen door opnieuw het Index Characterum uit te geven, dat Plantin zelf in 1567 liet verschijnen en waarvan alleen het exemplaar, bewaard in het Plantin-Museum, nog bekend is.

Dit oude in-quarto-boekje van 16 bladen, waarin de 42 lettertypen voorkomen, die Plantin toen bezat en gebruikte, heeft Douglas C. Mc. Murtrie in fac-simile door middel der ‘Argentographica’ laten reproduceeren als een particuliere, slechts gedeeltelijk in den handel gebrachte uitgave op 300 exemplaren.

In een bondige doch zaakrijke inleiding vertelt de uitgever alles wat over de letterstekers en matrijzenmakers, die voor Plantin werkten, bekend is.

M.S.