De Gulden Passer. Jaargang 3

[p. 57]

Tijdschriften. - revues.

▵ Nous signalons dans les publications de l'Académie Royale de Langue et de Littérature Françaises de Belgique le discours si richement documenté que le professeur Gustave Charlier a prononcé à la séance solennelle du centenaire Ronsard, organisé par cette Académie en 1924. Les Anversois liront avec intérêt ce que le savant académicien y dit sur le rôle de leur cité et de Christophe Plantin dans la diffusion des oeuvres de Ronsard et de ses disciples.

▵ Naar aanleiding van de 400^ste verjaring van de inrichting van de Leidsche Hoogeschool werd er een merkwaardig gedenkboek uitgegeven, Pallas Leidensis, waarin o.m. een belangwekkende bijdrage voorkomt van P.C. Molhuysen over De Academie-Drukkers. Men weet dat de Antwerpenaar Willem Silvius de eerste drukker der nieuwe Universiteit was, en dat Chr. Plantin, zijn schoonzoon Franciscus van Ravelingen, en zijn kleinzoon Christ. van Ravelingen hem opvolgden. P.C. Molhuysen geeft ons over die eerste Leidsche Academiedrukkers allerlei bijzonderheden, die wij reeds kenden uit P.A. Tiele's Les Premiers Imprimeurs de l'Université de Leide en uit Rooses' geschriften, maar hij voegt er minder gekende bij uit de Bronnen tot de Geschiedenis der Leidsche Universiteit en andere bescheiden. Zoo wordt hier b.v. bevestigd dat de directe aanleiding tot Plantin's vertrek uit Leiden zijn ontevredenheid was over de verplichting die men hem oplegde de Justification van Don Antonio van Portugal te drukken, wat hij onvereenigbaar achtte met zijn liefde voor de katholieke kerk en den Spaanschen koning. Dit had Plantin in zijn correspondentie reeds zelf verklaard, maar het is goed dit ook eens door anderen te hooren zeggen.

▵ De heer E.E. Bartlett, bestuurder van de Mergenthaler Linotype Company, te New-York, heeft in den loop van 1924 een omreis gemaakt door Europa. Met het doel zich op de hoogte te stellen van de hedendaagsche typographie op het oude vasteland bezocht hij Londen, Parijs, Milaan, Rome, Florence, Berlijn, Francfort, Amsterdam, Haarlem, den Haag, Brussel en Antwerpen. Hij wijdde zijn aandacht aan de groote, levende drukkerijen en lettergieterijen en aan de bibliotheken, die oude typographische prachtwerken in groote hoeveelheid bezitten. In The Linotype Bulletin, een voortreffelijk tijdschrift door de Mergenthaler-company uitgegeven, begon hij in October 1924 (vol. XVIII, n^r 3) een reeks arti-

[p. 58]

kelen, waarin hij zijn ervaringen meedeelt. Hij prijst het pogen van Europa om terug te keeren naar de oude traditie van het mooie, in alle opzichten aesthetisch voldoening gevende boek. In Engeland, Frankrijk, Duitschland, Italië en Holland is waardevol werk geleverd, schrijft hij, maar vooral de Engelschen en de Franschen spelen daarbij, naar zijn oordeel een leidende rol. Hij roemt ten zeerste de Engelsche Caslon- Fell- Cheltenham- en Baskervillelettertypen, alsook de Fransche Astréetypen gelanceerd door Deberny & Peignot. In tegenstelling met de wegen van het spreekwoord, die alle naar Rome leiden, schrijft E.E. Bartlett, dat de meeste hedendaagsche typographische wegen, die hij buiten Duitschen invloed ontmoette, alle naar Frankrijk en in meerderheid naar Parijs leiden. Dit stelt hij vooral vast voor Italië en België. De bekende Italiaansche uitgever van Il Risorgimento Grafico te Milaan, Raffaello Bertieri, heeft dat zelfs niet laten schrijven zonder er in zekere maat tegen op te komen in zijn tijdschrift (1925 Januari), in een Lettera aperta al Signor E.E. Bartlett par la sua Relazione sur recente viaggio compinto in Italia. Onder de oude bibliotheken, die Bartlett bezocht, meldt hij vol geestdrift de Bibliotheca Vaticana te Rome, en het Plantin-Museum te Antwerpen. Over dit laatste schrijft hij, dat het in zijn uitgaven meer historische bescheiden brengt dan typographische voorbeelden. Er zouden van uit het Plantijn-Museum, volgens hem, als uit een fontein steeds nieuwe voorbeelden van modern drukwerk moeten vloeien om ons allen te bezielen (‘It should be a fountain - a fountain from which should flow examples of modern printing to inspire us all’).

▵ In deel XLIII, Afl. 3 en 4, van het Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde vestigt D^r C.G.N. de Vooys de aandacht op het Naembouck van allen natuerlicken ende ongheschummde Vlaemsche woorden uitgegeven in 1562 te Gent bij Henric van den Keere, en waarvan een uiterst zeldzaam exemplaar in het Museum Plantin-Moretus bewaard wordt. Merkwaardig is het, dat dit boek aan de aandacht van de onderzoekers totnogtoe ontsnapte. Het wordt niet vermeld in H. Sermon's Vlaamsche vertaal- en woordenboeken tot 1700 (Gent 1891). Het is een herdruk van het verloren gewaande werk van den bekenden Gentenaar Joos Lambrecht, schrijver van de Nederlantsche Spellinghe. Vermoedelijk was dit Naembouck een van de bronnen, die Kiliaen

[p. 59]

en Plantin raadpleegden voor de Vlaamsche woorden, die zij in hun woordenboeken opnamen. D^r de Vooys hoopt dat het Naembouck door een Zuid-Nederlandsche taalkundige grondig zal onderzocht worden.

M.S.