Den Gulden Winckel. Jaargang 24

Brief uit Italië

Kunsttheaters.

Het meest merkwaardige verschijnsel, dat dit jaar ons tooneelleven kenmerkt, is zeker de plotselinge geboorte van vele kleine schouwburgen, zuiver aan de kunst gewijd, zoo van het type van de ‘Vieux Colombiés’ te Parijs en het ‘Théâtre du Marais’ te Brussel. - Ik wil niet ontkennen dat er ook ten onzent sinds lang behoefte aan zoo iets bestond, maar het is toch eigenaardig dat die behoefte zoo plotseling en door zoovelen terzelfdertijd gevoeld is. - Wij hebben zoo te Milano ineens drie, zegge drie kunsttheaters gekregen: ‘Il Teatro del Convegno’ onder leiding van Enzo Ferrieri, den hoogst verdienstelijken directeur van het tijdschrift ‘Il Convegno’, ‘La Piccola Cannobbiana’ en ‘La Sala Azzurra’ onder leiding van onzen bekwamen acteur Gualtiero Tumiati.

Twee van deze drie schouwburgen hebben nu reeds schipbreuk geleden. - Dat moet ons niet verwonderen; zoo te Parijs slechts één zulker schouwburgen kan bestaan is het wel onmogelijk dat te Milano, dat kleiner dan Parijs is en als intellectueel centrum met Rome en Firenze moet wedijveren, er drie van dergelijke theaters zouden kunnen bestaan.

‘La Piccola Cannobbiana’ is vrijwel onmiddellijk na zijn opening weer gesloten. - ‘Il Teatro del Convegno’ heeft het wat langer uitgehouden. - Er hebben daar o.a. eenige zeer verdienstelijke voorstellingen plaats gehad van Rosso di San Secondo's ‘Marionette che Passione’, het beste wat deze jonge auteur tot nu toe op tooneelgebied geleverd heeft, een drama dat om zijn originaliteit ook in het buitenland groot succes heeft gehad en dat stellig zou verdienen ook in Nederland te worden vertoond. Maar niettegenstaande deze en enkele andere goede opvoeringen, zooals een van Ostrowski's ‘Storm’, heeft ook ‘Il Teatro del Convegno’ spoediger dan verwacht werd zijn deuren weer moeten sluiten. -

Ferrieri heeft zich echter door deze eerste mislukking niet laten ontmoedigen: hij heeft zijn fouten ingezien en is thans opnieuw aan het werk getogen met het doel zijn kleine theater op een eenigszins gewijzigden grondslag te doen herleven. -

Een beter lot is aan ‘La Sala Azzurra’ ten deel gevallen, waarschijnlijk omdat de leiding hier wel meer deskundig was dan in de beide vorige gevallen. - Als het beste wat Tumiati gegeven heeft kunnen wij beschouwen een hoogst succesvolle opvoering van Maeterlinck's ‘L'Oiseau Bleu’, dat in alle opzichten aan de hooge verwachtingen die men van het stuk had beantwoordde. - En toen onlangs Rabindranath Tagore Italië bezocht, had in ‘La Sala Azzurra’ de gebruikelijke feestavond plaats met de opvoering van ‘De Brief aan den Koning’, dat door de vijftienjarige Marichetta Valentini op superieure wijze vertolkt werd.

Het Theater der Twaalf.

Rome heeft voor Milano niet onder willen doen; ook daar verlangde men naar een schouwburg waar zuivere kunst gegeven werd, en er ontstond onder leiding van den grooten Pirandello een litteraire vereeniging ‘De Club der Twaalf’ die zich het stichten van zulk een theater ten doel stelde. - De twaalf hebben in werkelijkheid nooit bestaan, maar het samenwerken van enkele uitnemende letterkundigen als Massimo Bontempelli, Fausto Maria Martini, Cesare Giulio Viola, Orio Vergani c.a., onder leiding van Pirandello, heeft tot uitwerking gehad het ontstaan van het Theater Odescalchi, op het oogenblik de meest geslaagde proef op dit gebied ten onzent. - De opening van dezen kleinen schouwburg is een der groote evenementen van het seizoen geweest, de belangstelling was zoowel onder de aristocratie als in de politieke en de litteraire kringen overweldigend. - Onze thans geheel herstelde premier, Zijn Ex. Benito Mussolini, die voor het litteraire en artistieke leven steeds groote belangstelling toonde, woonde de voorstelling bij. Er werd opgevoerd een geheel nieuwe eenacter van Pirandello: ‘La Sagra del Signore della Nave’, een mystisch spel waarin vooral de choren een groote actie hebben, en dat, geheel los staand van de overige tooneelwerken van Pirandello, meer doet denken aan de kleurrijke novellen van zuiver Siciliaansch karakter, die hij aan den aanvang van zijn litteraire loopbaan nog onder invloed van Verga schreef. - Daarna een sage in drie bedrijven van den Ierschen Lord Dunsay, ‘De Reuzen uit de Bergen’, dat door de critiek eveneens zeer werd geprezen. - Nu verwachten wij ‘Il Calzolaio di Messina’, een nieuwe tragedie van den jongen Alessandro de Stefani, den hoogst verdienstelijken romancier van ‘Malati di Passione’ en het onlangs verschenen ‘I Giardini d'Armida’. -

Pirandello, die enkele zeer goede tooneelspelers aan zijn theater heeft weten te verbinden, hoopt met zijn troep ook het buitenland te bezoeken, met een tournée door de voornaamste Europeesche hoofdsteden.

Na Milano en Rome hoopt thans ook Firenze zijn eigen kunstschouwburg te bezitten; wij kunnen deze pogingen niet anders dan toejuichen.

[p. 109]

Daisy di Carpenetto en Lyna Pietravalle.

Aan schrijvende vrouwen is onze letterkunde steeds rijk geweest, ook al hebben wij tenslotte slechts enkele - vier à vijf - werkelijk goede schrijfsters gehad. - Thans zijn twee nieuwe sterren aan onzen letterkundigen hemel opgegaan. De eerste is Daisy di Carpenetto. - In den aanvang van het vorig jaar verscheen ‘Il Segreto della Pace’ van een naar men algemeen zeide jong meisje, die zich onder het pseudoniem Marga di Challant verborg; de voorrede van Salvator Gotta vestigde op dit boek de aandacht, de critiek, ook al waren er veel aanmerkingen, prees over het geheel het boek. - Het grootste bezwaar bestond voor mij hierin, dat de these van het boek niet nieuw en mislukt was: om tot het ware geluk en de innerlijke rust te komen, moet een vrouw eerst door de zonde gaan. Ook al was de uitwerking in veel opzichten verdienstelijk - vooral de schildering van het mondaine leven te Roma - toch kon dit de foutieve stelling niet geheel vergoeden. Thans blijkt dat Daisy di Carpenetto, de charmante dochter van een der hoogste romeinsche adellijke geslachten, de schrijfster was. - Een tweede roman, die op het oogenblik verschijnt, maakt dit geheim, tot nu toe aan de ingewijden toebehoorende, den volke bekend. Maar dit niet alleen. ‘La Figlia dell' Uragano’ heeft de verwachtingen die men van de schrijfster had, niet teleurgesteld; voor het eerst wordt hier het leven van een meisje beschreven dat opgegroeid is in de oorlogsjaren. De invloed van onzen tijd op het leven van een jong meisje is hier op een uitnemende wijze weergegeven; het boek dat een der litteraire successen van dit jaar zal worden, verdient ook in het buitenland bekendheid.

Naast Daisy di Carpenetto is Lyna Pietravalle de groote verrassing van het jaar. Men had nooit van deze jeugdige onderwijzeres gehoord, en ziet, daar komt zij voor den dag met een bundel novellen zoo krachtig en zoo frisch, dat zelfs onze strengste critici, als bijv. Emilio Cecchi, dien prezen als behoorend tot het beste wat onze letterkunde de laatste twintig jaren gaf. En inderdaad, er is in deze verhalen uit het oude, zelfs voor ons Italianen zoo onbekende Samnium zooveel primitieve kracht, zooveel leven en kleur, dat zij zeer suggestief op den lezer inwerken. Zoo zij met gelijke kracht doorgaat, ook wat den roman betreft, zal zij stellig onze allerbeste schrijfster worden.

De letterkundige prijs.

Arnaldo Mondadori, de groote uitgever, die op het oogenblik wel aan den spits staat der Italiaansche uitgevers, heeft naast zijn vele andere uiterst prijzenswaardige ondernemingen (wat zijn zijn uitgaven in tegenstelling met vele andere toch keurig verzorgd!) ook het initiatief genomen tot het stichten van een Academie, die jaarlijks een prijs zal uitdeelen, het eene jaar aan een roman en het andere aan een verzenbundel. Dit jaar is de roman aan de beurt: den 31sten Maart is de termijn afgeloopen, en nu verwacht men dagelijks de uitspraak van de juryleden. Zij hebben niet minder dan 245 romans te beoordeelen gehad, voorwaar een niet benijdenswaardige taak. Wat de jury betreft, wij vinden er naast Pirandello, Ugo Oietti, den fijnen prozaschrijver van ‘Cose Viste’, Antonio Beltramelli, den onvermoeiden romancier, die thans aan een cyclus werkt; den bekenden dramaturg Dario Niccodemi, Alfredo Panzini, den mode-humorist, Borgese, den criticus, romancier, dramaturg, wiens bekendheid ook in het buitenland steeds grooter wordt, en enkele anderen. De smaak dezer heeren is, althans naar hun eigen werk te oordeelen, zeer verschillend; wij zullen zien welk boek hun algemeene goedkeuring zal verwerven.

Thans echter heeft ook het ‘Partito Nazionale Fascista’, dat den laatsten tijd al zijn best doet om het intellectueele leven zijner leden te bevorderen, een letterkundigen prijs ingesteld voor den besten roman, die de naoorlog-periode in Italië als achtergrond heeft.

Raffaele Calzini.

De anecdoten, die naar aanleiding van Raffaele Calzini, voorzeker de allercharmantste onzer jonge schrijvers, de ronde doen, zijn talloos. Onlangs werd hij in een Venetiaansch salon aan een jonge vrouw voorgesteld, die zijn geest en zijn gevatheid zeer had hooren prijzen en daarom een weddenschap had aangegaan, dat zij hem wel op zijn plaats zou zetten. ‘Och ja, zeide zij hem, u is Raffaele Calzini, de overal beroemde schrijver (Calzini boog en glimlachte) - ik heb veel van u gehoord, maar zegt u mij eens, waar schrijft u eigenlijk?’ ‘Overal, mevrouw, behalve op de straatmuren’.

GIACOMINO ANTONINI

Venezie, April '25.