Den Gulden Winckel. Jaargang 24

Kroniek der poëzie III

Jan Prins: ‘Verschijningen’ (Amsterdam, W Versluys. 1924).

JAN Prins is het gelukt om een populair dichter - en niettemin een goed dichter, - òf laten wij het positiever zeggen: een dichter te zijn. Hij heeft een gemakkelijke aansprekendheid en tegelijkertijd een litteraire beschaving, hij is eenvoudig en toch niet plat, hij heeft gang en gloed, maar voert de goede zielen niet naar hoogten waar zij duizelig worden. Hij heeft alle deugden en gebreken met mate, en, juist in dat gevoel voor maat en evenwicht, ligt voor mij de groote bekoring van dezen dichter, die, buiten kijf, een der beminlijkste figuren in onze litteratuur is. Die bekoring is zoo onontkoombaar, dat men hem, eerder dan wie ook, zijn zwakke momenten, waar géén schrijver aan ontkomt, vergeeft.

Jan Prins

In zijn laatsten bundel: ‘Verschijningen’, zijn, natuurlijk, ook doffe plekken, en misschien meer zelfs dan in zijn vorige verzamelingen; maar daarneven lachen ons zoovele vriendelijke en discrete schoonheden toe, dat ik het mijzelven niet vergeven zou, indien ik bij de inzinkingen te lang verwijlde. Het boekje begint helaas al met een vergissing. Wanneer men, argeloos, de eerste bladzijde opslaat en men vindt daar een lied aan den onbekenden, Middeneeuwschen dichter van het Beatrys-verhaal, dat aldus, in een doceerenden tamtam, aanvangt:

Bij dichten vondt ge weinig baat.
Men gaf u, zegt ge, vaak den raad,
uw dagen beter te besteden.
Het schonk u niet dan schraal gewin:
al gaf men uit, het bracht niet in, -
en zoo, als toen, is het nog heden. -

dan schrikt men even; maar te vroeg, want dan is men ook meteen door het ergste heen! Hier zien wij dadelijk, waartoe Prins' gemakkelijkheid hem soms, zelden gelukkig, voert. Wij kennen nu het gevaar, dat een talent als het zijne altijd bedreigt; en per slot moeten wij er nog dankbaar voor zijn, dat hij er zoo schaars slachtoffer van wordt. Want, verder bladerende, vinden wij al dadelijk een gedicht als: ‘Het dansende Meisje’, hetwelk prachtig breed en verlokkend deint, zóó verlokkend, dat wij er nauwelijks ons van bewust worden hoe de innerlijke beteekenis en de gevoelsinhoud toch wel wat vaag blijven. Wanneer Gossaert zulke beelden schetst, met scherp getrokken lijnen, dan heeft men een gevoel van een definitieve daad, waardoor, brutaal en direct, voor altijd een gebaar of een stand, te midden van de zinnelooze wisseling der verschijnselen, als een wegwijzer of een bedreiging, is opgericht. Dit gevoel heeft men bij Prins niet. Het lijkt een spel; of, misschien meer nog, een losse notitie in een zakschetsboekje, sierlijk in een spontaan élan, fraai en bekwaam getrokken, maar toevallig.

Zinrijker, en vooral suggestiever, is Prins in een ander typisch gedicht uit dit boekje: ‘Het Huis’. Het is misschien wat lang, men zou het iets geconcentreerder en geheim-

[p. 83]

zinniger gewenscht hebben, maar niettemin, welk een edele curve in deze strophen. Ziehier het slot, dat het beste fragment er uit is:

Wij gaan voorbij. In de verte
trekt zich de schemering dicht,
en langzaam achter de boomen
verzinkt en vermindert het licht,
en als wij beiden, wat later,
nog even stil blijven staan
en omzien, is in den nevel
het huis verloren gegaan.

Vermindert na verzinkt is onnoodig en verzwakt het beeld, zooals dat in de tweede strophe ook gebeurt door wat allittereerend valsch vernuft; maar het geheel is een voortreffelijk stukje en een voortreffelijk staal van de allerbeste poëtische ‘kleinkunst’, waaraan een zekere grootheid in het beloop der lijnen niet ontbreekt.

Een anderen toon hooren wij in een lief en stil, zuiverlyrisch, gedicht, zooals: ‘In den Avond’. Het teederst verlangen wacht en droomt, te vergeefs:

Maar toen in 't leven

en in zijn naakt

ontluisterd aanzien

ik was ontwaakt,

bleek uw vertroosting

mij niet gebracht,

noch in den avond,

noch in den nacht.

Het is niet mogelijk om de belangstelling, welke dit boek verdient, te wekken, wanneer wij niet met nadruk wijzen op een meesterstukje, gaaf en vlekkeloos, een Javaansche evocatie ‘Het Zangspel’.

Uren aan uren gaat het schouwspel voort.
Niets is er, dat zich roert onder de kronen
die zooveel jaren heugenis bewonen,
niets dat het in zichzelf volmaakte stoort.

Langzaam, als lichte vogels, komt een vlucht
van kleine wolken in den hemel glijden.
Dan later is het leeg weer aan de lucht. -
Een speeltuig blijft de stilte begeleiden.

Jan Prins is een der zeer weinige moderne dichters, die het gelegenheidsgedicht nog aandurven. Dat zou hem tot groote eere strekken, indien hij er iets heel goeds, iets statigs en vervoerends, van had weten te maken.

Onder zijn handen werd het dit niet. Het werd een heel beschaafde, heel knappe en bijwijlen elegante parafrase. Prins is een zoo vriendelijk en aangenaam dichter, dat men, als men over hem schrijft (wàt men ook van hem zegt) altijd het gevoel, het onpleizierige gevoel heeft van hem onrecht aan te doen; omdat geen kritiek in staat is om het lieve vermaak, dat de lectuur van zijn gedichten schenkt, te verstoren. En dit bewijst hoe ze te goed zijn voor ons, muggezifters van professie.

J. GRESHOFF