Jacob Israël de Haan
MET Mr. Jacob Israël de Haan is een echt dichter, een waar kunstenaar van hooge begaafdheid heengegaan.
Hij was de dichter van het Joodsche lied: meer dan iets anders ter wereld had het Joodsche volk zijn liefde. Hij verdiepte zich in het verleden van dat volk met den vurigen ijver van een minnaar, die alles van zijne geliefde begeert te weten, en steeds nieuwe schoonheid, nieuwe bekoorlijkheden aan haar tracht te ontdekken. Hij deed het verleden van zijn volk in zijn werk herleven, en in fel-gekleurde tafereelen legde hij het vast. - De Haan volgde het heden en de toekomst van het Joodsche volk met nimmer rustende belangstelling: onvermoeid van aandacht speurde hij alle denkbare bestaansmogelijkheden na en bestudeerde ze. - Het Joodsche volk had zijn liefde: een wilde, vlammende hartstochtsliefde, bereid om alles te verrichten, verlangend vreugdig zich te offeren voor het ideaal: de vrijheid en onafhankelijkheid van Israël in de rij der volken. Deze liefde was het stuwend en dragend element in De Haans kunst. Ik denk hier aan het schoone vers ‘Jeruzalem’ met zijn grootsch-prachtigen aanhef:
‘Door den nacht hoor ik Uw stem
Stad van mijn land Jeruzalem’
en met zijn omgebouwde Psalmwoorden:
‘Eer ik U dan, Jeruzalem, vergeet
Vergeet ik mijne Moeder en mijn jeugd’.
Kenmerkend voor De Haans arbeid is de eigenaardige fascineerende stijl- en zinsbouw, die zelfs in zijn politieke opstellen treft. Alle uitingen van dezen dichter onderscheidden zich door eene soms wellicht ietwat gewilde naïveteit, die toch in de kern echt en ongekunsteld was. De wijze waarop hij schreef was bijwijlen stroef en moeilijk, maar altijd krachtig, pittig en doorleefd. Met als essentieel element de korte afgekapte mededeelingszinnetjes, heeft De Haan zich een gansch eigen en nieuwen prozastijl geschapen. Verkwikkend was de superieure geestigheid waarin zijn fijn intellect zich gaarne vermeide. Beminnelijk bleven zijn dikwerf sublieme spranken van Joodsche levenswijsheid.
Jacob Israël de Haan
Individualistisch en subjectivistisch als de eerste Tachtigers, maakte de Haan desbewust zijn geschriften in meerderlei opzicht tot tendenz-literatuur! Dat zij aan kunstwaarde door deze omstandigheid niet verloren pleit te meer voor het talent van den schepper. Ten opzichte van zijne gelegenheidsgedichten ware eene zelfde opmerking te placeeren. -
Uit zijn letterkundig werk treedt Jacob Israël de Haan naar voren als een mensch, oprecht, waar, moedig, het goede zoekend; als een dichter: eerlijk, onvermoeibaar naar het schoone trachtend, en diep-in bewust van zijn dichterschap.
Mr. BENNO J. STOKVIS
Wegens overvloed van copy ook ditmaal geen tijdschriften-overzicht.
(Red. D.G.W.).
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd