Den Gulden Winckel. Jaargang 23

[p. 49]

De Trajectum-ad-Mosam pers

IN minder dan twee jaren heeft de ondernemende uitgever A.A.M. Stols vijf fraaie boeken doen verschijnen, waarvan keuze en uitvoering om het zeerst te loven zijn. De wederopleving der ‘limited-editions’ na den oorlog - een verschijnsel in alle beschaafde landen waar te nemen - is een verheugend bewijs voor de verhoogde belangstelling in het goede boek. Men mag met een medelijdenden glimlach spreken van bibliofiel, dat in den mond van sommige Nurksen gelijkbeduidend schijnt met bibliomaan, men zal toch niet kunnen ontkennen dat zulke uitgaven een uitstekenden invloed uitoefenen op de gewone edities. Er zijn natuurlijk altijd een zeker aantal uitgevers, wien de koopman te sterk in het bloed zit, om te luisteren naar den raad, het boek een voorwerp van kunst liever dan van sensatie te doen zijn. Er zijn er helaas ook velen, die van de aesthetische zijde van het vak, dat zij beoefenen, zeer averechtsche begrippen hebben. Maar er zijn daarnaast talrijke andere, die zich in de goede richting beijveren. De keurbundels van Nederlandsche dichters, die de Arnhemsche uitgevers Hijman, Stenfert Kroese & Van der Zande zijn begonnen te publiceeren, getuigen van een loffelijken ondernemingszin en een voortreffelijken smaak; zij bewijzen tevens, dat het goede boek niet duur behoeft te zijn.

Trajectum-ad-Mosam huldigt dezelfde gezonde beginselen van typografischen arbeid als Palladium: soberheid van uitvoering, verbonden met geraffineerden smaak. Het boek wordt dus niet verlaagd tot een object, waarop men allerlei typografische uitzonderlijkheden kan experimenteeren; de inhoud wordt niet opgeofferd aan de begeerte met lettersoorten, vignetten, kleuren en initialen te pronken - het boek wordt weer de waardige opvolger van het fraaie middeleeuwsche manuscript. Wel is er, vooral in den aanvang, nog een aarzelend zoeken naar den juisten vorm voor deze nieuwe reeks van welverzorgde uitgaven, maar in alle wordt men getroffen door den geest van ingetogen ernst en vurige geestdrift, die zich in dienst stellen van het boek.

De eersteling, Joost van den Vondel's Aen-leidinge ter Nederduitsche Dichtkunste, - in zeker opzicht een proefneming - is een goedgeslaagd boekje. Een gelukkige gedachte ook om dit klassieke stukje, vervuld van zoo heilige liefde voor edele kunst en vaderlandsche taal, aan het hoofd te stellen van een rij publicaties, die ook streven naar een schoon evenwicht tusschen vorm en inhoud. Van dit boekje, in 90 exemplaren gedrukt, waren er slechts 60 in den handel - de uitgever zag zijn voorzichtig beginnen met een opwekkend succes bekroond; onnoodig te zeggen, dat het nu reeds bijna onvindbaar is.

Van haast overmoedigen durf getuigde het tweede boek: Shake-Speares Sonnets, in royaal formaat gedrukt op simili japansch papier. Het

[p. 50]

is goed boekenvrienden er op te wijzen, dat de Nederlandsche bibliofiele pers oók de uitgave van buitenlandsche geschriften bezorgt. Beoefenaars der Engelsche letteren zullen zeker gaarne deze zeer mooie en bovendien naar de oudst-bekende editie vastgestelde uitgave in hun schatkamer een eereplaatsje gunnen. En den minnaars van het Fransche boek wijs ik op een werkje, dat eerlang zal uitkomen: Sonnets de Lovïze Labé, Lionnoize; deze fijne, aan Ronsard herinnerende gedichten met de Mediaeval Erasmus op een bijzonder fraai Hollandsch papier gedrukt, beloven een der best geslaagde uitgaven van Trajectum-ad-Mosam te worden. Tegenover de oorspronkelijke gedichten staat een tot nu toe nergens gepubliceerde vertaling van Boutens.

De derde uitgave zijn de inmiddels reeds weer uitverkochte verzen van Marie Cremers: Nieuwe Loten. Dit smaakvol verzorgde boek, met een soberen titel-in-rood, is een goed geslaagd specimen van eenvoudige, maar zelfbewuste typografische kunst. Toch wordt deze editie nog overtroffen door de volgende: Angiolino en de Lente door Arthur van Schendel. Dit boekje toch staat volkomen op de hoogte van de beste Palladiumboeken; het vertoont alle goede eigenschappen van deze; maar door een afwijkende toepassing van de daar leidende beginselen is het toch geworden tot een uitgave van geheel andere allure. Het is stellig overbodig in het bijzonder er op te wijzen, dat deze novelle van Van Schendel tot het allerbeste behoort, dat hij heeft geschreven, tot het beste zelfs, dat er de laatste jaren aan Nederlandsche proza het licht heeft gezien; te meer overbodig is het, nu onlangs Aart van der Leeuw in ‘De Witte Mier’ een zoo schoon getuigenis van dit proza gaf.

Vondel, Het Lof der Zee-Vaert is het laatst verschenen boek. Aan dit werk ziet men het duidelijkst, hoezeer de uitgever van Trajectum-ad-Mosam, door de ervaring zijner edities geleerd, zijn kunst op hooger plan heeft weten te brengen. In samenwerking met H. Jonas, die een bijzonder mooie houtsnede maakte, en met Alph. Stols, die een breed-opgezetten en gelukkig-uitgevoerden titel teekende, heeft de uitgever hier een standaard-uitgave van dit door en-door Hollandsche, statige gedicht bezorgd. Den vereerders van Vondel zij dit werk met warmte aanbevolen: zij zullen hier hun dichter eindelijk vinden in het hem waarlijk passend gewaad.

De bibliofiele edities vergeten onze oudere dichters waarlijk niet. Palladium bracht een Luyken en een Hooft van imposante klassieke schoonheid; Trajectum-ad-Mosam gaf reeds twee herdrukken van Vondel en kondigt bovendien een stuk proza van Hooft aan: Reden van de Waerdicheit der Poesie. Dit boek, dat versierd zal zijn met titel en beginletters door J. van Krimpen, en een portret van Hooft in houtsnede door H. Jonas, belooft een waardig pendant van Vondel's Lof der Zeevaert te worden.

Het Lof der Zeevaert

Daarna zullen in bewerking worden genomen de volgende uitgaven: Rijmoefeningen van J. Greshoff, de Basia van Joannes Secundus, het Boek der Kuskens door van Hout en van der Does, de Ballades van Clément Marot, Ahasverus door Felix Rutten en Ritter Glück van E.T.A. Hoffmann. Wij wenschen den uitgever toe een groote belangstelling van het Nederlandsche publiek, dat trouwens tot nu toe op een onverwachte en prijzenswaardige wijze deze Trajectum-ad-Mosam uitgaven heeft weten te waardeeren.

Arnhem.

JAN DE VRIES.