Den Gulden Winckel. Jaargang 23

De Russische Staats-Uitgeverij¹⁾

DE literaire afdeeling van ‘Narkompros’, het kommisariaat van kunst en wetenschappen, bestaat uit vijf onderafdeelingen. De belangrijkste hiervan is de Staatsuitgeverij. Ze staat, daar ze een onderafdeeling vormt van het commissariaat voor Kunst en Wetenschappen, onder beheer van Lunatscharsky, die echter niet over de al- of niet aanname van manuscripten te beslissen heeft. Dit recht bezitten enkel de lectoren der verschillende onderafdeelingen die echter van hun kant weder van den Censor afhankelijk zijn. Deze censor is weder op zijn beurt een ambtenaar der Buitengewone Controle Commissie. (G.P.U). Daar echter de vijf lectoren van de verschillende onderafdeelingen door Lunatscharsky benoemd worden, kan men concludeeren dat de beslissing tenslotte toch wederom bij hem berust. (Zoo zijn keuze tenminste niet in strijd is met de meening van den censor). De vijf lectoren, wier namen ik mij niet herinner, behooren geen van allen tot een der meest ‘linksche’ groepen. Futuristen of expressionisten bevinden zich onder hen niet, hoewel deze richtingen niet door hen worden tegengewerkt.

Men kan met zekerheid vaststellen, dat de boekenproductie in Sowjetland zich momenteel in de Staatsuitgeverij concentreert. De regeering heeft hier een plan verwezenlijkt dat zeker in West Europa onder de aandacht dient te worden gebracht. Een langdurig onderhoud met een der directeuren - Julius Schmidt - bracht mij van de werkzaamheden geheel op de hoogte. Het aanvangskapitaal is door de regeering verleend. De uitgeverij ontvangt echter geen enkele verdere subsidie en trekt na haar stichting van den Staat dus geen enkelen financieelen steun. Het spreekt vanzelf dat het drukken en verspreiden van politieke werken in de eerste jaren van haar bestaan een hoofdrol speelde. De Nieuwe Economische Politiek bracht ook hierin echter verandering, zoodat thans hoofdzakelijk leerboeken worden uitgegeven. Hieraan vooral bestaat een groote behoefte. Men geeft tot het schrijven hiervan opdracht, en draagt natuurlijk zorg dat de ideeën van den samensteller (die in de meeste gevallen geen communist is) niet in strijd zijn met de communistische ideologie. De uitgave van deze leerboeken vormt thans 45% van het aantal gezamenlijke uitgaven. In den herfst van 1922 werden bijv. 6000.000 leerboeken (450 verschillende titels) verspreid. De verkoop hiervan dekt volkomen de kosten. Extra subsidies van de regeering behoeven

1) Uit een spoedig bij Em. Querido te verschijnen werkje ‘Kunst en Cultuur in Sowjet Rusland’.

[p. 39]

dus niet te worden aangevraagd. Werken van politieken inhoud worden eveneens in groote hoeveelheden gedrukt en verspreid. Naar de directeur mij in de boeken aantoonde worden deze veel door arbeiders en boeren gekocht. Ook het aantal soldaten van het Roode Leger dat in deze literatuur belangstelt is zeer groot. Zoo werden van de Russische uitgave van Hilferdings ‘Finanzkapital’ 25000 éx. verkocht. Van Lenin's verzamelde werken bedroeg de verkoop 35000. ex,

O. Smidt
Een der directeuren van de Russische Staatsuitgeverij

van Bucharin's ‘Historisch Materialisme’ 70.000, van Trotzki's werk ‘Het jaar 1905’ 25000. Vooral populair technische werken worden gevraagd, waaruit zich wederom de groote drang van den Russischen arbeider om zich te ontwikkelen laat concludeeren. De Staatsuitgeverij heeft zich tevens tot taak gesteld, de talrijke wetenschappelijke tijdschriften, die sedert de Revolutie in het geheel niet meer konden verschijnen, wederom het licht te doen zien. Was het aantal dezer tijdschriften dat voor de revolutie in Rusland verscheen ongeveer 80, zoo worden hiervan nu reeds (en men hoopt in korten tijd nog meer in deze richting te bereiken) 38 door de Staatsuitgeverij opnieuw uitgegeven.

De afdeeling ‘schoone letteren’ neemt in verhouding tot de afdeeling leerboeken een kleinere plaats in. Sedert de oprichting werden 137 uitsluitend literaire werken uitgegeven. De oplage van deze werken, bijv. van de gedichten van Demian Bjedny en Majakowski, is dikwijls zeer groot. De kleinste oplage bedraagt 11000 ex. Vele klassieken worden eveneens herdrukt en in goedkoope uitgaven voor den arbeider bereikbaar gesteld. De literaire maandbladen, die bij de Staatsuitgeverij verschijnen, behoeven geen bepaalde richting te zijn toegedaan, al dient hun inhoud natuurlijk niet al te zeer met de Marxistische ideologie in strijd te zijn. Zoowel de tijdschriften van het rechter als van het linkerfront verschijnen hier. Een tijdschrift onder leiding van Valerian Brussow dus evengoed als het orgaan der futuristen ‘Lef’. Men kan den onderlingen literairen strijd dus binnen het kader der Staatsuitgeverij beslechten. Partij nemen voor een bepaalde literaire richting doen de lectoren niet. De honoraria zijn van dien aard dat zelfs aanvragen komen van Russische literatoren, die zich om politieke redenen in het buitenland bevinden, met het verzoek hun werk uit te geven. Heeft een literator naar de meening der lectoren talent, zoo wordt elk werk van hem, of dit een drama is, versbundel of roman, uitgegeven. De auteur behoeft in Sowjet Rusland dus niet in allereerste plaats met de voorliefde van den uitgever rekening te houden. Men meene nu ook weer niet dat alle werken der moderne Russische literatuur bij de Staatsuitgeverij verschijnen. Vele Russische literatoren bevinden zich nog steeds in het buitenland en laten hun boeken te Berlijn, Parijs, Praag, Sofia en elders het licht zien......

Berlijn.

NICO ROST.