Den Gulden Winckel. Jaargang 23

Gedachtenwisseling

(Ingezonden)

Parijs, Jan. '24.

Aan de Redactie van ‘Den Gulden Winckel’

Geachte Redactie,

Het zij mij toegelaten een woord van protest te laten hooren tegen een uitlating van den heer Greshoff, in uw nummer van 15 December, in zijn artikel aan de nagedachtenis van Maurice Barrès gewijd. ‘Bourget, Barrès, Maurras’, schrijft hij bij zijn karakteriseering van de actie van Barrès als nationalist, ‘dat zijn de meesters van onze jonge tijdgenooten in Frankrijk’. En het heengaan van Barrès een verarming van Frankrijk en de wereld noemend, dwingt hij ons tot de conclusie dat wij bij den dood van Maurras ook armer zouden worden.

Dat de heer Greshoff een bewonderaar van Maurras door dik en dun is, weten de lezers van Den Gulden Winckel wel, vermits hij dien schrijver er in bijna al zijn, trouwens zeer lezenswaardige en prettig-aangename, kronieken te pas en te onpas bijhaalt. Dat is natuurlijk des heeren Greshoff's onbetwistbaar recht. Het staat hem vrij Maurras als literator zooveel op te hemelen als hij wil. Doch wanneer hij ons dien man voorstelt als een van de redders van Frankrijk door zijn nationalistisch streven, wanneer hij durft beweren dat de dood van dien fanatiek ons geestesleven zou verarmen, dan zeg ik: neen, neen, en nogmaals neen, en komt iedere vezel van mijn gemoed daartegen in verzet. Ik weet niet of het de taak is van ‘Den Gulden Winckel’ het Fransche fascisme van Maurras te verheerlijken, want dat doet de heer Greshoff. Indien zulks werkelijk zijn bedoeling is, laat hij het ons dan ronduit zeggen. Dan weten wij tenminste wat wij aan hem hebben.

Doel van dit korte protest is niet de politieke beginselen aan te vallen van een Maurras, die het hevigste, onverzettelijkste en dus meest haat-dragende en haatverwekkende chauvinisme vertegenwoordigen, het chauvinisme waarvan de geheele wereld, en ook Holland (vergeet het niet, mijnheer Greshoff) den weerslag ondervindt. Wanneer zulke beginselen worden verdedigd door een Barrès en een Bourget, op waardige, eerbiedwekkende wijze, dan kunnen wij ze van ons afwerpen zonder aan hun verdedigers de achting te onthouden die iedere oprecht gemeende overtuiging afdwingt. Doch wanneer men spreekt uit naam van de ‘wereld’ om ons in blinde aanbidding de figuur van een Maurras voor te houden, dan zeg ik als een enkeling uit deze ‘wereld’: Neen, het heengaan van een man die dag in dag uit in zijn blad de laagste, beleedigendste en walgelijkste taal gebruikt tegen zijn tegenstrevers; die voortdurend zijn aanhangers aanzet om geweld te gebruiken tegen hen die zijn woorden niet als Evangelie aanvaarden; die geen grooter genot schijnt te kennen dan andersdenkenden te laten atranselen; - het verscheiden van zoo iemand zal de wereld niet armer maken.

Niet tegen de beginselen van Maurras zijn deze regelen bedoeld, wèl tegen de lage, walging-wekkende manier waarop hij ze uit. En ons zulk een man, met zulk een taal, als een parel van ons geestesbezit op te dringen vind ik toch wel wat te verregaand-aanmatigend. Men kan wel merken dat de heer Greshoff niet in Frankrijk leeft...

Hoogachtend,

B. ARENDS.

_* * _*

Arnhem, 25 Jan. 1924

Waarde van Eckeren,

Vriendelijk dank voor de toezending van het briefje van mijnheer Arends. Ik lees hier alle beweringen van bladen als ‘Le Quotidien’ of ‘Paris-Soir’ of ‘La Laterne’ - neem maar welke ge wilt - nog eens in. Aangezien uit dit schrijven blijkt dat de heer Arends het werk van Charles Maurras alleen maar van hooren zeggen kent, is het ietwat moeilijk redekavelen! Ik heb nu een tiental jaren studie gemaakt van het werk van Maurras. Ik lees hem dagelijks. En ik heb nog nooit iets gemerkt van: lage, beleedigende, of walgelijke taal; integendeel, ik las steeds een vlietend, bezield en krachtig Fransch.

Maar er is maar één middel om duidelijk te doen zien hoezeer de heer Arends, door politieken afkeer, verblind is, n.l. door eenige citaten:

.....; les dieux indigètes, les dieux

Exilés et le Dieu qu' apporta Madeleine
T'aimaient: ils t'ont donné le roseau de Silène
Et l'orgue tant sacré des pins mélodieux,
Pour soutenir ta voix qui dit la beauté sainte,

[p. 31]

 

L'Harmonie, et le choeur des Lois traçant l'enceinte

 

Des cités, et l'Amour et sa divine soeur,

 

La Mort qui l'égale en douceur.

Aldus werd Charles Maurras toegezongen door... Anatole France, die, voor zoover mij bekend, géén camelot du roi is, maar die den adel en de schoonheid ook bij zijne tegenstanders weet te eeren.

l'Action française, qui, avec Maurras, est une incarnation nouvelle de l'esprit apollinien, par sa collusion avec le syndicalisme qui, avec Sorel, représente l'esprit dionysien, va pouvoir enfanter un nouveau grand siècle, une de ces réussites historiques qui, après elles, laissent le monde longtemps ébloui et comme fasciné.

Edouard Berth.

Ce qui m'a toujours frappé en lui, inspiré autant de respect que d'admiration, c'est sa sagesse, une sagesse précoce et, en quelque sorte, congénitale. Maurras est né sage.

Louis Bertrand.

Je pense qui beaucoup de républicains s'accorderont avec moi pour remercier Charles Maurras des services qu'il nous a rendu.

Charles Brun.

On peut ne pas s'accorder en tout avec Charles Maurras; on ne se défend par de l'aimer.

Pièrre Devoluy.

Charles Maurras est un des plus nobles citoyens, un des plus honnêtes gens, un des meilleurs écrivains de France.

Urbain Gohier.

..... tout ces jeunes gens étaient à lui, ils auraient été fiers de le dire. C'était lui l'inspirateur de cet élan, l'ordonnateur de cette discipline, l'éducateur, le maître de ces âmes. Cette jeune France que je voyais vivante sous mes yeux, il l'avait voulue, enfantée, formée. Je lui en rapportais la gloire, c'était justice; c'était justice de prononcer son nom: Charles Maurras!

Daniel Halévy.

..... je tiens Maurras pour un des écrivains qui ont fait le plus de bien et vu le plus clair.

Camille Mauclair.

Nous mettons sous l'invocation d'Anatole France, qui séduit notre raison et s'accorde avec notre tendresse humaine, l'admiration que nous vouons à Charles Maurras.

Anne de Noailles.

..... l'enseignement de Charles Maurras est précieux et d'une portée considérable.

Pièrre Camo.

..... en face des nuées il a redressé les vérités essentielles,

René Lalou.

M. Maurras est un de ces intellectuels par qui se transforme un monde.

Jean Héritier.

Mag ik er op wijzen, dat géén van de hier geciteerde schrijvers tot de Action Française behoort. Ik zou door kunnen gaan met aanhalingen van tijdgenooten, buiten Maurras' partij staande, waar uit blijkt, dat er nog, gelukkig, lieden zijn, die hun verstand en hun oordeel niet laten vergiftigen door platte partijpolemiek.

Den heer Arends zou ik er verder op willen wijzen, dat Thibaudet en Ségard, die ieder een dik boek over Maurras schreven, evenmin tot de A.F. behooren als Gonzague Truc (‘C.M. et son Temps’, Ed. Bossard).

Al deze, onderling zoo totaal verschillende schrijvers, zijn het eens over de hooge waarde en de hooge waardigheid van Charles Maurras.

Wanneer men de problemen, waar hier maar heel even aan geraakt kan worden, ernstig bestudeert, dan ziet men hoe aan Maurras' invloed zoo min zijn vijanden als zijn vrienden ontkomen kunnen. In het tegenwoordige Frankrijk is hij de kracht die leven en schoonheid wekt.

Waar mijn geachte opponent de elementaire kennis der Maurrassiaansche leer mist, is het niet mogelijk te discussieeren; dáárom gaf ik onzen lezers de gelegenheid om het oordeel van Anatole France, of Louis Bertrand, of Anna de Noailles, of Pièrre Camo of Jean Héritier te verkiezen en te vertrouwen boven dat van den weled, geb, heer B. Arends.

Met dank voor je bemoeiïngen,

steeds gaarne je

Gr.