Den Gulden Winckel. Jaargang 23

Clowns¹⁾

ALLE kinderen van zes tot zestig worden bijkans dol van vreugde en vervoering wanneer in het circus Médrano de drie Fratellini hun entrée maken. Het is een

1) Les Fratellini. - Histoire de Trois Clowns, recueillie par Pierre Mariel. Illustrée de 115 dessins d'Edouard Elzingre, gravés sur bois par Paul et André Boudier, et 8 portraits hors texte en heliogravure des trois Fratellinl au cirque et en ville. Préface de Jacques Copeau. Sociétə̗ Anonyme d'Editions (S.A.E.) 71, Rue de Province, Paris.

[p. 6]

vertroosting in sombere tijden, dat de classieke kunst der clowns nog hartstochtelijke bewonderaars heeft, want wij vinden daarin het bewijs dat fantasie, de goddelijke zin voor onwerkelijkheid,¹⁾ en levenslust, die het onwerkelijke op aarde blijmoedig zoekt, nog actieve krachten der menschheid zijn. Het circus - er zijn helaas te weinig goede circussen - is het laatste toevluchtsoord

Albert Fratellini (in politiek)

voor hen die geëxaspereerd worden door de platte onwaarachtigheid van het hedendaagsche tooneel, door de volksuniversiteiten en de koffiehuizen met vieze muziek²⁾.

Maar waarom verkiezen de goede zielen die nog gelooven en lachen kunnen, boven vele andere clowns, juist de Fratellini? Wie niet zelf dit drietal zag vindt de verklaring in het aangename boekje van Pierre Mariel, dat ik hier, met oprecht genoegen, aankondig.

Het geheim van het succes der Fratellini is het geheim van ieder goed, duurzaam succes, en het ligt in een kunstig en redelijk mengsel van natuurlijk talent, ernstige studie en vaktrots, voortkomend uit het besef van de Roeping.

De Fratellini zijn gave en solide menschen, eenvoudig en waar in goed en kwaad, en bovendien grondige, hardnekkige vakmenschen, zonder rusten voortgedreven door de tyrannieke zucht tot perfectie.

Photo A. Liard
Albert Fratellini (in ambtsgewaad)

Uit het verhaal van hun bewogen leven en uit de uiteenzetting van hunne beginselen leeren wij te dikwerf vergeten waarheden opnieuw. Hun optreden geeft, iederen avond weer, den indruk van een spontane en geniale improvisatie, en om dien indruk te kunnen wekken moet ieder gebaar, iedere houding, iedere streek van de grime, iedere kleur van het narrenpak lang overdacht, met liefde bestudeerd en met geduld geoefend zijn. Den definitieven vorm, die op 't oogenblik zelf als de éénige vorm verschijnt, vindt de kunstenaar niet dan na langdurig experimenteeren. En is het niet waar, helaas, dat deze waarheid al te vaak vergeten werd? Het menschelijke is nooit zonder tragisch element; om het menschelijke en het tragische uit te beelden in de vlugge gebarenspelen der uiterste Zotternij, moet men de menschen diep kennen en desondanks liefhebben. Zonder de liefde voor den mensch welke de bekroning van het zelfrespect is, zal de

1) Les Treize van de Intransigeant citeeren naar aanleiding van de Fratellini Théodore de Banville, die zooveel van clowns hield: ‘Entre l'adjectief possible et d'adjectief impossible, le mime a fait son choix: il a choisi d'adjectif impossible. C'est dans l'impossible qu'il habite: ce qui est impossible, c'est ce qu'il fait’.

2) ‘Et puis, quand nous voulions de la musique, eh bien... Nous la faisions nous-nêmes!’
Raoul Ponchon ‘La Muse au Cabaret’ (Paris, 1920) blz. 37.

[p. 7]

kunst niet anders zijn dan schrille schijn: ijdelheid. Is het gansch overbodig dat de Fratellini ons daaraan herinneren?¹

Een vak, welk dit zij, met volledige overgave en in de volle verantwoordelijkheid van een zending beoefend, geeft den man waarde en waardigheid. Deze clowns hebben in de wereld eene Plaats, hun eigen plaats, welke heel veel politieke en artistieke kwibussen hen zouden benijden, wanneer zij zich tot het besef van hun eigen ignobele nutteloosheid konden opwerken.

Photo Manuel
De drie gebroeders Fratellini

‘L'Histoire de Trois Clowns’²⁾ geeft stof tot vele aardige en leerzame overpeinzingen. En de grootste deugd van het boekje is deze: het geeft ons, mèt de pijn om wat wij verspilden en verloren, het verlangen en den moed om jong te blijven.

J. Greshoff.

1 ‘Je vous aime et je vous respecte parce que vous servez. avec votre génie personnel, une des plus vieilles traditions du monde, parce que vous exercez avec courage, avec simplicité, avec une science infaillibe, le métier que faisait votre père et que vous enseignez à vos enfants; parce que vous l'aimez, ce métier, plus que toute autre chose au monde et que vous ne vivez que pour lui’. Jacques Copeau, Piéface, blz. 18.

2) Weldenkende Franschen schrijven terecht: ‘cloune’.