Den Gulden Winckel. Jaargang 22

Daddeldualisme

WAAR goede lyriek in de moderne Duitsche literatuur reeds sedert eenige jaren een ongekende verschijning is, dient men deze ‘Knuttel-Daddeldu’ gedichten van Joachim Ringelnatz met nog meer vreugde dan anders te begroeten, al zullen enkelen zeggen dat deze gedichten met poëzie weinig uitstaande hebben (what is in a name). Ik zag dezen dichter het eerst in een cabaret te Berlijn, waar hij enkele zijner ‘Turnlieder’ voordroeg. Terstond bemerkte men hem, trok hij de aandacht door zijn echte menschelijkheid. Hij verscheen als de matroos die hij jaren lang geweest was, getatoueerd, - ruw - verloopen. Wat hij zei had echter,



ondanks zijn rauwen toon (neen juist hierdoor) een heerlijk brutale primitiviteit. Hier was zeemanslyriek - volkslyriek zooals ik alleen slechts van Speenhof gehoord had. Hij zei een dialoog tusschen een dronken matroos en een Hamburger cocotte, met dit prachtige slot:

Du wirst mir vertrauen - später in Hose und Hemd.
Mädchen wie du haben mir immer vertraut.
Ich bin etwas schief ins Leben gebaut
Wo mir alles rätselvoll ist und fremd,
Da wohnt meine Mutter - Quatsch! Ich bitte dich Sei recht laut.
Ich bin eine alte Kommode
Oft mit Tinte oder Rotwein begossen:
Manchmal mit Fusztritten geschlossen
Der wird Kichern, der nach meinem Tode
Mein Geheimfach entdeckt -
Ach Kind, wenn du ahntest wie Kunitzburger Eierkuchen schmeckt
Das ist nun kein richtiger Scherz
Ich bin auch nicht richtig froh
Ich habe auch kein richtiges Herz
Ich bin nur ein kleiner, unanständiger Schalk
Mein richtiges Herz, das ist anderwärts, irgendwo
Im Muschelkalk.

Wanneer men Ringelnatz deze gedichten hoort zeggen - men hem met een wijnglas in de bevende

[p. 133]

hand en van drank doorloopen oogen op het podium ziet staan - hem nu eens brutaal, dan weer teeder melancholiek zijn lied hoort uitspreken - bemerkt men den dichter in deze tragische gestalte. Hier is een volksdichter zooals Duitschland momenteel geen enkel ander bezit. Plat en vulgair zouden deze gedichten zijn? Ook vele der verzen uit Brentano's ‘des Knaben Wunderhorn’ golden eens voor vulgair. Deze primitieve verzen, met hun zoo uiterst moderne en toch niet geraffineerde associaties en beweeglijkheid, hebben door hun grotesk karakter een humor, zooals de laatste jaren alleen de in ons land onbekende Paul Scheerbart en vooral Morgenstern - wiens invloed op Ringelnatz af en toe te merken valt - wisten te geven.

Hier is een vermenging van metaphysiek en tragikomedie zóó scherp, dat deze Knuttel Daddeldu ons beurtelings kind, dichter en wijsgeer schijnt te zijn. Wanneer hij plotseling met overtuiging uitroept: ‘The whole life is vive la merde!’ bemerkt men een wonderlijken galgenhumor. Ringelnatz geeft in zijn werk meer metaphysische elementen dan één ander Duitscher, door zijn zeldzaam grillige tegenstellingen - zijn fantastîsche wendingen. Zijn liederen zijn thans, door Karl Arnold voortreffelijk geïllustreerd, bij Kurt Wolff te München in twee deeltjes verschenen.

Vroeger verschenen onder zijn eigen naam Hans Bötticher een bundel zeemansvertellingen ‘die Woge’ en een opmerkelijke novellenbundel ‘Ein Jeder lebts’ - dien ondertusschen niemand kent. Het belangrijkste zijn echter de Knuttel Daddeldu gedichten en zijn te zelfder tijd verschenen ‘Turnlieder’, waaruit ik het slot van een der gedichten aanhaal.

Glaubst du noch an Gott? und spielst du Lotterie?
Meine Schwester kommt im Juli nieder.
Doch der Kerl ist ein gemeines Vieh
Schenk mir zwanzig Mark; du kriegst sie wieder.

Ausserdem; ich brauche ein Korsett,
Und ein Nadelchen mit blauen Steinen
In ein Kloster möcht ich. Oder bei 's Ballet
Manchmal musz ich ganz von selber weinen.

Voortaan zal men niet alleen van dadaïsme, doch ook van daddeldualisme kunnen spreken.

Berlijn.

NICO ROST.