Willem Paap †
ZATERDAG 6 Januari is te Zeist overleden Willem Paap, een advokaat en letterkundige, die, afkomstig uit Winschoten, aanvankelijk voor onderwijzer studeerde en een tijd lang zich eenigen naam verwierf op juridisch en literair gebied.
Paap was een der mede-oprichters van De Nieuwe Gids en als zoodanig is het belangrijk te dezer plaatse even stil te staan bij zijn verleden als letterkundige. Eenige sensatie wekte vooral zijn eerste roman ‘Jeanne Colette’, waarin Paap een der figuren van de haute-finance, - met name A.C. Wertheim, - tot op z'n hemd uitkleedend beschreef. Hoewel het boek met niet te miskennen schrijftalent was samengesteld en gestreefd werd naar een scherpe en forsche levensafbeelding, bespeurde men toch, dat hier meer een satirieke geest bezig was met een persoon in al zijn zwakheden te beschrijven dan dat een kunstenaarshart een objectieve en grootsche schepping van den levenden bankier in het licht van den hedendaagschen tijd naar voren bracht.
Het boek verwekte meer sensatie dan liefde, meer aandacht dan bewondering. Hoewel Paap een vriend en geestverwant van Multatuli was en zelfs meermalen in diens schrijfmanier verviel, miste hij het rhythme van den dichter en heeft hij, al maatschappelijk zich verbeterend en versterkend, enkele tooneelwerken als ‘Koningsrecht’ en ‘Gracht-Idylle’ doen vertoonen, die geen al te grooten en zeker geen blijvenden indruk hebben gewekt. Ook Paap's ‘Doodsklok van het Damrak’, zijn ‘Pastoor van Liestermonde’ e.a. zijn geen werken van blijvende beteekenis, al was het z.g. talent van den auteur onmiskenbaar.
Maar wat is talent zonder karakter, wat is satire zonder een achtergrond van leven-wekkende Idealen, wat is geest zonder hart, zonder gevoeligheid, zonder zonnige warmte? Het sterft spoedig na de geboorte een roemloozen dood. Paap was reeds lang gestorven vóór zijn dood. En een tooneel-kritikus van een zeer voornaam, zeer deftig dagblad, memoreerde, bij het vernemen van de doodstijding, ernstig en peinzend:
‘Paap! Paap! Willem Paap! Ik dacht dat die al een jaar of tien geleden gestorven was!’
Eén van Paap's meest bekende geschriften was ‘Vincent Haman’, een satire op de Beweging van '80, op de Mannen van de Woordkunst, op Kloos, van Deyssel; en voor de ingewijden was het niet moeilijk om ook Frank van der Goes, Herman Heyermans e.a. als modellen aan te wijzen.
Vincent Haman was één zijner scherpste, hier en daar geestige satiren, en ik herinner mij, dat de vrouwe-figuur bij wie al de ‘artiesten’ geld kwamen
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd