Den Gulden Winckel. Jaargang 19

De schrijver en ‘de critiek’

Ik voel wel het bedenkelijke, dat er in ligt, wanneer een ‘slachtoffer’ met zijn criticus gaat polemiseeren. De betrokken delinquent acht zich natuurlijk hevig verongelijkt - de criticus heeft zijn oordeel, men mag dat ten minste aannemen, wèl gefundeerd, en zal daarvan dus niet afwijken - de redactie zal er als regel niet voor te vinden zijn, zich als college van beroep op het oordeel der critici beschikbaar te stellen.

Het is echter ook niet mijn bedoeling, te polemiseeren met m'n geachten criticus, den heer Roel Houwink, op wien (volgens zijn eigen woorden in de critiek op m'n verzenbundel ‘Van Schijn en Schemer’, in de Mei-aflevering van ‘Den Gulden Winckel’) ‘de zeer ondankbare plicht (rustte) den beul te spelen’; en wel om de zeer verrassende reden dat ‘de hemel nog niet op aarde gedaald is’. Alzoo geen polemische critiek-betutteling, enkel een bescheiden vraag.

Een jong dichter (laat ik me met het oog op m'n criticus omzichtiger uitdrukken: een individu, dat, door het uitgeven van een verzenbundel, zich te recht of ten onrechte een dichter waant) is niet immuun voor af brekende critiek. Hij vindt het nu eenmaal niet prettig, in een geheel nieuw milieu als verwelkoming akelig-nuchter onder de guillotine gestopt te worden. Dat die bloederige afslachting in commissie gebeurt, in een martelaarskrans van 3 lotgenooten, verzacht de pijn maar matig. Maar hij heeft toch wel het recht te eischen, dat die terechtstelling geschiedt door een beëedigden afslachter. M.a.w. hij moet weten, dat de criticus, die zich geroepen acht den beul te spelen, daartoe ook het recht heeft. Dat hij capabel, vertrouwenswaardig, hoogstaand genoeg is om het werk van jonge dichters te scherprechten. Alleen dàn buigt men zich zonder al te veel rebellie voor het doodvonnis.

[p. *6]

Ik had tot heden niet van den heer Roel Houwink gehoord. Het zal waarschijnlijk aan mijn onkunde liggen.

Nu weet ik wel, dat men aan een criticus feitelijk niet mag vragen: wat zijn uw antecedenten als dichter of prozaschrijver? Dat is vlak-af ouderwetsch, omdat critiek een afzonderlijke kunstsoort is. Ik wil ook onmiddellijk aannemen, dat de heer Houwink zoo een criticus ‘par grâce’ is. Maar de heer Houwink zal het waarschijnlijk wel met me eens zijn, dat de vrij slordig geschreven critiek over ‘Van Schijn en Schemer’ alléén nog geen waarborg voor mij is, dat hij de lang-verwachte geboren-criticus zou zijn. Ik wilde enkel maar zekerheid hebben, dat de heer Houwink ook werkelijk aangewezen is, om het werk van jonge dichters (of quasi dichters) en derzelver ‘diepte der rhetoriek’ te ‘pijlen’. (Ik houd me maar aan de schrijfwijze van m'n criticus. Ik mag hier echter ‘sic’ zetten, omdat ik toch onverbeterlijker ben dan ‘de Schoolmeester’).

Mijn bescheiden vraag is dus deze: wil de heer Houwink mij eenig teeken geven van zijn kunstenaarschap, eenige waarborg voor zijn recht-tot-oordeelen, b.v. door de verwijzing naar vroeger werk van hem? Hetzij in ‘Den Gulden Winckel’, hetzij particulier, zou dit misschien kunnen geschieden.

Ik ben zoo vrij (waarschijnlijk: zoo onbescheiden) ter redactie te deponeeren eenige critieken op ‘Van Schijn en Schemer’: van Querido in het ‘Handelsblad’; van Herman Poort in ‘Groot-Nederland’; van Joannes Reddingius in ‘De Nieuwe Gids’ en van Bierens de Haan in ‘Onze Eeuw’. Misschien dat de heer Houwink er een genoegen in stelt, kennis te maken met het oordeel van minder hardhandige, maar waarschijnlijk ook minder groote, collega's.

BERNARD VERHOEVEN.

Wonden zijn gemakkelijker geslagen dan geheeld. Ook de criticus vergeet dit misschien wel eens. Intusschen - de heer Bernard Verhoeven blijkt nog al goed heelvleesch te hebben en deze schramp van de guillotine komt hij wel te boven.

Hopen wij dan, dat zijn volgende bundel tevens de meening van Dr. Bierens de Haan zal logenstraffen, die deze Verzen wel goed in hun aard noemde, maar er geen vooruitzicht in zag op een toekomstige hoogere openbaring van dichterlijk talent.

(Red. D.G.W.)