Den Gulden Winckel. Jaargang 17

[p. 129]

Herman Robbers

1868 - 4 September - 1918

HERMAN ROBBERS vijftig jaar!

En wij konden de gelegenheid aangrijpen, hem eens duchtig te befuiven. Hem, zooals te doen gebruikelijk is, te befeesten en betoasten. Met zorgvuldig vooruitbedachte soi-disant diepzinnighedens, en met deftigvoorgedragen edoch ledig hyper-litterair gezwam. Wij konden zoo heelemaal zonder schijn van eenig opzet trachten dezen dag te baat te nemen, om nu eens precies te formuleeren, wat de kunstenaar ons eigenlijk is; en zonder natuurlijk een grein van arrogantie of poenige zelfverheffing eendrachtiglijk taxeeren zijn cultureel gewicht. Wij konden, mon Dieu, dien dag wat vroeger opstaan, en licht geëmotionneerd ontbijten; om, na onzen aardschen tabernakel met ons dragelijkst gekleede jasje, en ons belangwekkend letterkundig hoofd met den hoogen hoed versierd te hebben, ons te begeven naar een zaal, waar - hm - een huldiging kon plaats vinden, een grootsche huldiging door eene commissie... ach, Commissie bedoelde ik te schrijven. En wij konden daar overeenkomen, hoe wij den kunstenaar rubriceeren zullen, hem een etiket opplakken, en hem merken, en lekker lijzig over hem staan praten, importante dingen over zijne boeken zeggen, deftig en geleerd en zoo. Wij konden er vast stellen, dat hij maar wat een baas is, een kranige verdijde kerel, die ons in zijn critisch werk en in zijn romanreeks... En wij konden dan ongemerkt zoo over den roman beginnen, den milieu-roman en den historischen, den naturalistischen en den pathologischen, den physiologischen en den psychologischen, met gepast vertoon - nietwaar: dat spreekt! - van de eigen ijdel ... eh ... belangwekkendheid. Want wij weten, in dit goede landje, onze Mannen wel te eeren, wij! Zouden wij Robbers dan niet ook befuiven?

Mijne vrienden, laat ons wijzer zijn. Hij is vandaag pas vijftig jaar, en hij is immers... aan den arbeid. Laten wij den eminenten Beelder van de Liefde, den geduldigen Speurder van hare gangen, enkel zeggen dat wij hem liefhebben, en dat wij hem waarachtig willen eeren. Geen rumoerighedens, geen geschreeuw. Harten koel en koppen warm - och heertje, och arm! Laten wij maar zonder opsmuk zeggen dat wij van hem houden, en dat wij zijne werken, dat wij zijn geest, die het meest wezenlijke deel is zijner persoonlijkheid, niet zouden kunnen missen zonder ons armer te voelen; véél armer, nietwaar, en kaler, in deze arme kale wereld. En laten wij beseffen, liefst in de stilte, dat hij ons is volledig een kunstenaar en volledig een mensch. Die ons bekoort om zijn oprechten eenvoud ook in uiterlijk en in optreden, en die ons boeit door zijne warmte, en door zijn vrij-zijn van alle ge-

[p. 130]

kunstelds - van gekunstelde beminnelijkheid wel allereerst.

Want hoe eenvoudig is Robbers - hoe eenvoudig door en door. Van nature eenvoudig reeds, want waarachtig, - en ook bewust naar eenvoud strevend. Afkeerig, in zijn hart, van schijn, krul ende verciersel - toch een genieter van de litteraire krul en van de schoone omciering. Een genieter, niet slechts van aesthetisch genot, maar een die met vreugdevolle zinnen dit vreugdvol leven beleeft. Vaak scherp, toch zelden heftig, maar beslist in zijn oordeel, een vijand van 't formeele, een driftig hater van onechtheid. Misschien

Herman Robbers

niet in de eerste plaats wat men noemt een menschenkenner, toch een genegen en bezadigd schatter van anderer essentieele waarde; streng veroordeelend alles wat zich hem als innerlijk voos en onwaarachtig getoond heeft, toch toegeeflijk en verzoenend tegenover alle zwakheid. Als kunstenaar zeer plichtgetrouw, maar wel allerminst een stijf pedant, den jongeren vaak als een kameraad gelijk-in-jaren, aan wiens breede Elsevierborst voor velen eene ruime plaats is. Zich in ieder verdiepend, voor ieder toegankelijk, nimmer onheusch, voor de meesten een vriend - en afkeerig van kliekgeest, vrij, ruim en onbekrompen. En mag hij wel menigmaal door de energie waarmede hij op zijn doel afgaat; door den fellen spot of de massieve kracht waarmede hij op sommigen wel heeft losgetimmerd, mogelijk meer dan hij zelf wilde, soms een ouë of jonge sok gewond hebben - aan de ongereptheid zijner bedoelingen, aan zijne onbevangenheid, innerlijke voornaamheid en nobelen, spiritueelen zin, bestaat bij niemand, die verstaan kan, ook maar de minste twijfel.

Over zijne werken zullen wij dan nog wel spreken - hij is vandaag pas vijftig. Betuigen wij heden alleen, zonder rumoerigheid, dat, in de volle kracht zijns levens, werker zoolang het dag is, geharrenast en rustig strijder, trouw geduldig speurder, gaaf en machtig schepper, hij ons de schoone openbaring is van een door zelfbedwang geleide, in volmaakten zelftucht beheerschte, rijke kunstenaarsziel.

4 Sept.

D.Th. JAARSMA.