een zeer gewichtig werk plaats, daar hier meestal de eerste sorteering naar de kwaliteit begint. In de groote centra heeft het lompenverzamelen en sorteeren het karakter van een grootbedrijf, daar door den grooten aanvoer en de ver doorgevoerde verdeeling in kwaliteiten men over flink bedrijfskapitaal en groote ruimte moet beschikken, terwijl het tot balen pakken een tamelijk omvangrijke installatie van pakpersen vereischt. In dergelijke zaken worden natuurlijk niet alleen lompen, maar ook allerlei papierafval, oud touw en zakken etc. verzameld en gesorteerd in vaste merken naar de soort en kwaliteit der vezels en naar kleur en zuiverheid.
In den tijd toen het papier nog uitsluitend uit lompen werd gemaakt had het dikwijls zeer veel voeten in de aarde om de benoodigde hoeveelheden van die onmisbare grondstof te verkrijgen; veelal werd door het landsbestuur bepaald binnen welke grenzen door eene bepaalde fabriek lompen mochten worden verzameld, terwijl de uitvoer van lompen met strenge straffen werd bedreigd.
Wanneer de lompen in de fabriek zijn aangekomen dient er bizonder op gelet te worden of de gevraagde kwaliteit wel geleverd is, want dikwijls vindt men binnen in de balen lompen van minder gehalte als in de buitenste lagen, terwijl zij ook opzettelijk met water of zand worden bezwaard. In de fabriek volgt eene verdere schifting al naar gelang van de volgende behandeling bij het koken, bleeken, malen etc. en sorteert men naar de vezelsoort in linnen, hennep, katoen, jute etc. en naar de kleur in gebleekt, natuurkleur, gekleurd etc. Dit geschiedt door arbeidsters in speciaal daarvoor ingerichte lokaliteiten, die goed gelucht kunnen worden. Zij snijden tevens de knoopen, naden, haken en oogen etc. af en bedienen zich daarbij van een op de tafel vastgezette zeis; het blad van de tafel is van draadgaas, waar reeds een deel van het vuil doorvalt. De lompen worden in er om heen staande manden of bakken geworpen.
LOMPENSNIJZAAL
(Naar een cliché van de firma J.W. Zanders, Bergisch-Gladbach).
Het is in die lompensorteerzalen uiteraard zeer stoffig en men kan zich moeilijk onhygiënischer arbeid denken. En toch leert de ervaring, gebaseerd op zeer vertrouwbare statistieken, dat de levensduur dier arbeidsters niet korter is, ja eerder iets langer, dan die van haar welke in andere bedrijven den kost verdienen, hoewel zij percentsgewijze meer last hebben van keelziekten dan anderen. Men vindt er ook maar weinig jónge vrouwen, daar de vrouwelijke ijdelheid er toe leidt liever iets minder te verdienen met vouwen, tellen of inpakken van papier, dan zich in de vieze lompensorteerzaal een hooger loon te verwerven.
De lompen worden daarna, in sommige fabrieken ook wel direct na het openen der balen, in de zoogenaamde lompendorscher gebracht. Deze machinerie bestaat uit eene gesloten kast, waarin eenige evenwijdige, met scherpe punten voorziene assen draaien. De lompen worden op een transportband geschud en zoo in de machine gevoerd, waar zij door de spitse punten worden gegrepen en tusschen punten die boven aan den binnenkant van de kast zijn aangebracht worden doorgeslagen, waardoor zij, indien dit eenigen tijd wordt voortgezet, veel vuil en stof kwijt raken. Het stof wordt door een exhaustor afgezogen, het zand en zware vuil valt door een zeefbodem naar beneden, terwijl de lompen door een deur aan het andere einde der machine worden uitgeworpen.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
uitziet. Zij zijn onderling verstelbaar, om steeds den scherpen kant der messen in één vlak te kunnen brengen en worden als een guillotine op en neer bewogen door een excentriek. De onderplaat, waar zij op neervallen is eveneens van staal, zoodat de messen gewoonlijk iederen dag bijgeslepen moeten worden. De lompen worden op deze wijze mechanisch in kleine stukjes gekapt. Vermelden wij nog even dat met deze machine, indien de arbeider niet zeer voorzichtig is, gemakkelijk ongelukken kunnen gebeuren; wel zijn er verschillende voorzorgsmaatregelen, doch het komt nogal eens voor dat de lompen zich bij de invoeropening opstoppen en dan is een ontwarren niet anders mogelijk dan door de veiligheidsinrichtingen te verwijderen, waardoor de kans groot wordt dat de vingers tusschen de zwaar neervallende messen geraken.