Den Gulden Winckel. Jaargang 9

Lexicographische mededeelingen

Quérido, (Israël), werd den 1sten



October 1874 te Amsterdam geboren uit Joodsche ouders: zijn vader beoefende het vak van diamantwerker. Hij genoot slechts zeer elementair onderwijs, vertoonde reeds vroegtijdig veel aanleg voor muziek en werkte zelfs in zijn leertijd als violist mede in een orkest. Zijn wensch, om zich aan de muziek te wijden stuitte af op bezwaren, voornamelijk van godsdienstigen aard, zijner ouders. Aanvankelijk werd hij voor het horlogemakersvak opgeleid en bezocht daartoe de Christiaan Huygensschool. Een stukje gloeiend metaal, dat hij onder den arbeid in het oog kreeg, maakte echter een oogoperatie noodzakelijk, en deed hem, ondanks zijn aanleg voor het vak, zulk een afschrik daarvan krijgen, dat hij weigerde naar de school terug te gaan. Er werd toen besloten hem diamantwerker te laten worden, en om het kloversvak te leeren, kwam hij in dienst bij N. Elkan, onder wiens leiding hij zich spoedig tot een goed werkman ontwikkelde. Reeds als kind van tien jaar had hij blijken gegeven van letterkundigen aanleg door het schrijven van een kleinen roman in den trant van Aimard; hij was bovendien een onverzadelijk lezer en werker, leerde gaandeweg verschillende vreemde talen door zelfstudie en verdiepte zich in wijsbegeerte en literatuur. Hij sloot zich aan bij een rederijkerskamer ‘De Olievlek’, waarvan hij, dank zij zijn gemakkelijk spreken en schrijven, voorzitter werd, evenals van een turnvereeniging ‘De Halter’. In 1894 zag zijn eerste boekje het licht, een bundel verzen, onder den schuilnaam ‘Theo Reeder’, welke uitgave echter weinig de aandacht trok. Op twintigjarigen leeftijk trad hij in het huwelijk, vestigde zich als juwelier, maar bleek te weinig handelsgeest te bezitten, om met vrucht een zaak te drijven. Een algeheele geldelijke ruïne was daarvan het gevolg. Hij wijdde zich nu aan de journalistiek, werd verslaggever van het dagblad ‘De Amsterdammer’, trad als letterkundig kronikeur op in ‘De Controleur’ en ‘De Kunstwereld’. Tevens redigeerde hij het tappersblad ‘Vergunningsrecht’. Hij had in dezen tijd, ondanks zijn harden arbeid, met groote zorg en armoede te kampen, en overspande zich zoodanig, dat een ernstige zenuwziekte er het gevolg van was. In 1897 had hij het eerste deel van zijn ‘Meditaties over literatuur en leven’ het licht doen zien, die gunstige kritieken verwierven en zijn naam als schrijver vestigden. Gedurende zijn ziekte verbleef hij te Beverwijk; spoedig echter keerde hij naar Amsterdam terug, waar hij tijdens zijn herstel ‘Levensgang’ voltooide, dat bij zijn verschijnen in 1901 een groot succes werd, en hem moreel en materieel herstelde. Een gelijk succes viel aan zijn andere boeken ten deel, bovenal in 1903 aan ‘Menschenwee’,

[p. 143]

dat grooten opgang maakte. De Nederlandsche tijdschriften zochten hem als medewerker, hij werd in 1905 letterkundig kronikeur van het ‘Handelsblad’ en in 1906 verscheen zijn roman ‘Kunstenaarsleven’ in ‘De Gids’. Dit boek en ‘Levensgang’ geven in verdichten vorm stukken uit des schrijvers eigen leven. In later tijd wijdde hij zich ook in 't bizonder aan de studie der muziek, een uitgebreid leven van Beethoven, waarvan fragmenten verschenen in ‘Groot-Nederland’ 1909, is in voorbereiding. Zelf onder het volk levende maakt hij voorstudies voor een veeldeeligen roman-cyclus over Amsterdam, die na verloop van tijd verschijnen zal. Querido's romans zijn breed van opzet; naast de forsche uitbeelding der werkelijkheid treft men ook het onwezenlijke aan: in zijn latere werken is hij zelfs visionair. Zijne studiën en kritieken onderscheiden zich door breedvoerige redeneering en minutieuse ontleding op wijsgeerigen grondslag. In al zijn werk geeft hij zeer weelderige woordkunst. In afzonderlijke uitgaven zagen van hem het licht: ‘Meditaties over literatuur en leven’ (1897), ‘Studiën over tijdgenooten’ (2 drukken 1899, 1908), ‘Levensgang’ (5 drukken 1901, 1902, 1903, 1905, 1908), ‘Menschenwee’ (2 drukken 1903, 1907), ‘Over literatuur’ (1904), ‘Zegepraal’ (1904), ‘Kunstenaarsleven’ (1906), ‘Literatuur en Kunst’ (1906), ‘Muziek, tooneel en literatuur’ (1908), ‘Studiën’ (2 drukken 1908, 1910). In 1910 verschijnt ‘Van den akker’. Hij leverde o.a. bijdragen aan: ‘Groot-Nederland’, ‘De Gids’, ‘Nederland’, ‘De Arbeid’, ‘Op de Hoogte’, ‘De Ploeg’, ‘De Tijdspiegel’, ‘De Controleur’ enz. Een uitvoerige studie over zijn leven en zijn werk in afzonderlijke uitgave gaf L. Bückman’ (1906). Andere uitvoerige geschriften over hem verschenen in verschillende jaargangen van ‘Groot-Nederland’ door W.G. van Nouhuys 1903 II, 570, 1904 II, 346, 1905 I, 373, ‘Vragen des Tijds’ November 1908 door Frits Lapidoth, ‘De Locomotief’ (Indisch Dagblad) Jrg. 1904 No. 17 door R. Broersma, ‘De Arbeid’ Jrg. IV p. 159 door Gerard van Eckeren, ‘Mercure de France’ Jrg. 1908 No. 267 p. 543 door H. Messet, ‘De Gids’ Jrg. 1899 I, 324 door W.C. Bijvanck, ‘De Hollandsche Revue’ Deel VII p. 195 door Frans Netscher, ‘Elsevier's geillustreerd Maandschrift’ Jrg. 1901 Bd. XXII p. 858 door Frits Lapidoth, ‘De sociale zijde van Querido's boek [Levensgang] door Jos. Loopuit, ‘Kroniek’ Jrg. 1902 No. 382, ‘Kroniek’ Februari 1904 door H. Robbers.