Den Gulden Winckel. Jaargang 9

Boekenschouw

Romans en novellen

Santa Catherina. Roman door Thérèse Hoven. (Amersfoort, Valkhoff & Co.). -

Mevrouw Thérèse Hoven, onlangs haar vijftigsten verjaardag vierende, bracht in dienzelfden tijd haar vijftigste boek op de boekenmarkt.

Het chronologisch lijstje, dat het titelblad van haar jongst uitgekomen Santa Catherina voorafgaat, bewijst ons, dat tusschen 1889 en 1910, dus in één en twintig jaren van ons snel vlietend bestaan, deze vijftig boeken zijn geschreven.

De werkkracht van een vrouw, die er niet tegenop zag, soms in één jaar vijf werken af te leveren, en er in het daarop volgende drie te schrijven, dwingt respect af, - maar wèl jammer is het, dat de inhoudswaarde van haar letterkundigen arbeid niet gelijk is aan het rijke aantal van haar geestelijke producten.

't Valt niet te bestrijden, dat er ‘vraag’ is naar de romans van Thérèse Hoven (de opgave toont duidelijk aan, hoevele harer boeken reeds een tweeden druk beleefden!), maar toch geloof ik niet, dat deze dubbele edities 't ontstaan te danken hebben aan gunstige critieken van bevoegde recensenten; want iemand, die 't nauw neemt met wat hem ter beoordeeling wordt gegeven, zal niet licht in haar oeuvre datgene ontdekken, wat haar tot auteur bij godsgenade stempelt, die door oefening haar talent steeds meer ontwikkelt.

Zonder iets met zekerheid hieromtrent te kunnen melden, vermoed ik, dat de nonna'tjes van Java's binnenland de warme vereersters zijn van Mevrouw Hoven's werken, ook wanneer zij niet vertelt van tropische gewesten. Hier in Holland heerscht onder het meerendeel van het jonge, vrouwelijke geslacht een geest van ernstiger denken en streven, dan dat het gretig de handen zou uitstrekken naar deze romantische, vaak onlogische composities. En de ouderen? Wie 't leven heeft leeren kennen en ervaring bezit, zal wel eens glimlachen om 't wonderlijk spel, dat de schrijfster met haar marionetten voert. Menschen uitbeelden, wezens met ziel en zinnen, daartoe ontbreekt haar helaas! de macht.

I.H.

Apostel Dodenscheit. Brieven aan een Dame, door M. Böhme. (Zeist, Meindert Boogaerdt). -

De naam der schrijfster, die zulk een ruime reputatie verwierf door haar ‘Tagebuch einer Verlorenen’ doet spannende, treffende lectuur verwachten, en de eerste helft van haar jongst verschenen boek geeft den indruk, dat zij ons ditmaal den tragischen, berg-af voerenden levensloop wil teekenen van een jongen man, waarin de lezer zich met aandacht en mee-voelen zal kunnen verdiepen.

Maar die verwachting verandert al heel spoedig in teleurstelling, wanneer de auteur den steeds in briefvorm zich uitenden Kola Dodenscheit na een stormachtige, krachtig-weergegeven jeugd naar Berlijn voert, waar hij predikt als geluks-apostel, en ten slotte in 't ongeluk verzinkt.

De hoofdpersoon, in den beginne een scherpbelijnde figuur, wezen van ziel en zinnen, belast met erfelijke eigenschappen, die den rooden draad weven door zijn bestaan, wordt allengs vager en zwakker door de schrijfster uitgebeeld. Van grooter kracht is en blijft zij evenwel in de oogenblikken, waar zij haar apostel-ideeën van treffende waarheid laat verkondigen, als b.v.: ‘Als de mensch maar eenmaal weet, hoe het geluk er uitziet dat hij zich altijd als het hoogste heeft gedacht, en als hij de teleurstelling heeft ondervonden, dan is hij later met zichzelf in het reine.... en een beetje zorg hoort ook bij het geluk; als die er niet is, is er een gaping, waardoor weer het verlangen naar het onbestemde heenziet...’ Op den duur vervelend is de aanhoudende briefstijl in dit boek aan de gesluierde persoonlijkheid van een ‘dame’, zooals de titel zegt. Deze, op een onzichtbaar plan gehouden onbekende, blijft door het geheele werk de rol van Kola's vertrouwde en raad-

[p. 142]

geefster spelen, - evenwel achter de coulissen, - want van haar eigenlijk bestaan worden we niets anders gewaar dan dat de brieven tot haar zijn gericht, hetgeen aan 't verhaal een eentonige eenzijdigheid geeft.

De vertalingstaak is niet altijd op even loffelijke wijze vervuld, - hoe durft men ongestraft spreken van b.v. ‘Condolatio-brief?’

I.H.

Droomleven. Roman door Anna Wahlenberg. Uit het Zweedsch door Betsy Bakker-Nort. (Amersfoort, Valkhoff & Co.). -

Een vlot geschreven boek door een schrijfster, die beter haar pen de baas is dan het onderwerp, dat zij heeft willen uitwerken. Een kundig, maar wils-zwak man, niet langer bekoord door zijn vrouw, die hem liefheeft, aangebeden door een andere, in wie hij geestelijken steun en vroolijke belangstelling vindt in donkere oogenblikken, ten slotte een tweede huwelijk sluitend met een ijdel wezentje, dat niets in zich heeft dan heerschzucht en fladderlust, - ziedaar het veel-omvattende motief, dat de auteur heeft durven grijpen om haar roman uit op te bouwen.

Haar boek is onder 't schrijven topzwaar geworden; haar personen staan niet op den vasten grond, al tracht zij ons ook nog zoo te overtuigen, dat zij een ziel bezitten en op twee beenen loopen. Ze blijven schimmen voor ons, gaan aan ons voorbij, doordringen ons niet van een dieper leven, dat juist in dit werk het verband tusschen oorzaak en gevolg moet bepalen.

De titel is goed gekozen voor de uitkomst van haar pogen, - maar het gegeven is ermee in strijd, en de inhoud brengt ons telkens tot de overtuiging, dat de schrijfster te veel hooi op haar wagen heeft geladen, en met een donnée van geringeren omvang meer zou hebben bereikt.

I.H.

Als ons de oogen opengaan.... Uit het Fransch van Henry Bordeaux, door Cath. W. Eek. (Amersfoort, G.J. Slothouwer). -

Deze titel doet allicht denken aan een slot, dat men in het dagelijksch leven weinig bevredigend zou noemen, maar Henry Bordeaux' goedmoedige pen houdt van verrassende uitkomsten, en leidt ons zonder al te hevige schokken door duisternis en hooge zeeën tot een vreugdevolle verzoening tusschen twee menschen, wier huwelijk vrijwel schipbreuk heeft geleden. Deze schrijver weet zoo handig en netjes van 't wrak een nieuw bootje te timmeren, dat hij werkelijk zijn beide bijna verongelukte passagiers opnieuw durft te doen uitzeilen. Misschien is 't maar gelukkig, dat hij niet behoeft te verklaren hoe de reis verloopt, en dat wij de hereenigde man-en-vrouw verlaten op 't oogenblik, dat de auteur hun hemel smetteloos blauw heeft gekleurd.

Bij een zeker soort van lezers zal dit boek stellig in den smaak vallen: er komt zooveel in van berouw, opoffering, wroeging en vergiffenis, dat het heusch op 't lijstje mag geplaatst worden der nog steeds door leesgezelschappen zoozeer gewaardeerde werken met ‘mooie karakters’.

De vertaalster heeft het boek in een wat stijf Hollandsch jurkje gestoken. 't Is mogelijk, dat de lectuur van 't oorspronkelijke meer boeit, als men zich tenminste niet verveelt bij het langdradig knutselen van den auteur, waar het innig voelen en denken betreft.

I.H.