Den Gulden Winckel. Jaargang 8

De bescherming van den literairen eigendom ter Berlijnsche conferentie
II.

ER is natuurlijk tegen een middel als het te Berlijn toegepaste om met goedkeuring van alle betrokkenen, één enkelen tekst samen te stellen uit de geopperde stukjes internationale wetgeving, wel een en ander te zeggen. Maar het bestaan van een zoodoende slechts schijnbaar uniformen tekst heeft voor de practijk der Unietaak althans dit voordeel, dat de reserves door ieder nieuw toetredend land zoo gering mogelijk zullen worden gemaakt, terwijl anders de nog openstaande toetreding tot de vroegere voorschriften, allicht ook de daarin gehuldigde minder liberale bepalingen zou hebben doen aanvaarden. Van Nederland is logischer wijze slechts reserve te wachten op de artikelen, die het vertaalrecht regelen. Want de andere wijzigingen verbeteren en vullen het systeem der Berner Conventie inderdaad aan, en daartegen kan van dezen kant geen bezwaar worden geopperd. Men heeft tegen de Berner Conventie gestreden, omdat haar beginsel het moreele vereischte van internationale bescherming hooger stelt dan het materieele voordeel, dat Nederland als geheel, met zijn beperkte boekenmarkt, moet genieten door eene houding, die vrijbuiterij tegenover alle producten van vreemden bodem toestaat. Doch is eenmaal dit standpunt verlaten, dan kan de verruiming, die de Berner Conventie buiten het alles beheerschende vertaalrecht om, heeft ondergaan, geen hinderpaal worden geacht. Onze taal immers laat juist lezen van Hollandsche werken buiten de grenzen zonder toekomst; laat echter

[p. 119]

als wisselwerking de vraag naar wat wij hier kosteloos mogen vertalen, in dubbele mate vitaal en overwegend zijn!

Daarmede is niet gezegd, dat die verruiming op ander terrein der Berner Conventie, onverschillig zou kunnen laten. Geenszins. Dat daaraan praktischen invloed niet vreemd zijn zal, blijkt al dadelijk wanneer men thans vastgesteld ziet wat de Conventie wil beschermen. Hier is een onderscheid gemaakt tusschen die werken, waaraan de leden der Unie bescherming zullen moeten verleenen, en die werken, tegenover welke, al naarmate de nationale wet het gebiedt, vrijheid ten opzichte der protectie is voorbehouden. Dit laatste is - en dan nog slechts dank zij den aandrang van Zwitserschen kant door den heer Von Claparède - uitsluitend voor werken van op nijverheid toegepaste kunst toegestaan; voor het overige moet dus alles wat onder letterkundige- en kunstwerken is te rekenen, door de Staten der Unie gelijkelijk worden beschermd. Het tweede artikel der Conventie noemt in dien geest alle voortbrengselen op literair-, wetenschappelijk- en artistiek gebied, geeft in breede opsomming daarvoor aan: boeken, brochures en andere geschriften, tooneelwerken of werken voor tooneel en muziek beide, choreographische werken en pantomimes, waarvan de enscèneering bij geschrifte of op andere wijze is geregeld; muziekwerken met of zonder woorden; teeken-, schilder-, architectuur-, beeldhouw-, graveer- en lithographeer-werk; illustraties en aardrijkskundige platen; plannen, schetsen en plastische werken, betrekking hebbende op de geographie, de topographie, de bouwkunst en de wetenschappen. En als eigen werken, zonder dat dit de rechten raakt van den maker van het oorspronkelijke werk, worden beschermd de bewerkingen en arrangementen en verdere reproductiën in gewijzigden vorm.

De landen der Unie moeten dus hunne wetgevingen naar deze bepalingen inrichten. Indien voor een van de opgesomde werken in een dier Staten bescherming bij den rechter werd gevraagd, en door dezen zou moeten worden geweigerd op grond van de bepalingen der binnenlandsche wetgeving, dan zou de regeering van dat land in haar plicht tegenover de Conventie zijn te kort geschoten. Dat wil echter geenszins zeggen, aldus het authentiek rapport, dat een land zijn binnenlandsche wetgeving eerst geheel op den voet van de Conventie zal moeten hebben geregeld alvorens tot toetreding te kunnen overgaan; dit is zelfs met meerdere der aangesloten Rijken nog niet het geval. Alleen, indien een land toetreedt, neemt het de verplichting op zich zijn binnenlandsche wetgeving met dit internationaal tractaat in overeenstemming te brengen zoo gauw als mogelijk is. Daarbij is door de Conventie de duur der bescherming, na eene lange en belangrijke discussie, vastgesteld op den tijd van het leven van den maker en vijftig jaar na zijnen dood, welke duur, mocht hij niet eenvormig worden aanvaard, door elke nationale wetgeving op zichzelve zal worden geregeld en in elk geval den duur der bescherming van het land van oorsprong niet zal mogen overtreffen.

En naast een paragraaf, gewijd aan bewerkingen of omwerkingen, zelfs van romans en novellen tot tooneelstukken en omgekeerd, die zonder uitzondering als ongeoorloofde namaak worden geschetst, wanneer de toevoegingen of bekortingen niet essentieel zijn en niet een oorspronkelijk karakter aan het aldus bewerkte verleenen, naast deze bepaling mag niet worden verzuimd met eenigen nadruk te verwijzen naar artikel 9, dat eene gewijzigde bescherming der persproducten inhoudt. Er heerschte omtrent het journalistieke auteursrecht tamelijk ingrijpend verschil van meening in den boezem der Conferentie en eerst na lang beraadslagen kon de commissie van redactie twee voorstellen aan de Conferentie overleggen; het eerste vertegenwoordigde de inzichten der meerderheid; het tweede, in Belgische en Duitsche redactie, die der minderheid. Ten opzichte van het onmogelijk te handhaven onaantastbare karakter der gewone nieuwsberichten, dat 't voorstel der meerderheid wilde aangeven, gingen deze beide redacties der minderheid geheel accoord, maar zij kwamen niet zoover om de door dat voorstel gedachte overneming van alle artikelen zonder vermelding van bron te verbieden; ze voegden alle bijdragen van zuiver journalistieken aard bij de staatkundige polemieken, die zonder een uitdrukkelijk voorbehoud dus kunnen worden overgenomen. In dezen geest is ook de beslissing der Conferentie gevallen. Het feuilleton blijft als voorheen onaantastbaar; het dagbladartikel alleen dan, wanneer zulks aan zijn hoofd is neergeschreven; het nieuwsbericht is gemeengoed van elk, ook binnen de vier en twintig uur, en ook wanneer het langs den kostbaren telephonischen of telegraphischen weg is verkregen. Afgezien natuurlijk dit alles van wat goede persmanieren veroorloven!

Tegenover deze resultaten de aansluiting bij deze voortreffelijke internationale Unie in 't algemeen te bespreken, is onnoodig en overbodig; de argumenten zijn bekend, eischen geen overzicht en kunnen geen nieuw inzicht schenken. Dat echter de nieuwe bepalingen voor Nederland geen nieuwe bezwaren zullen opleveren, is voor de voorstanders der aansluiting zeker een verblijdend feit en een gelukkig resultaat. Dat dit verkregen is, het is voor een deel te danken aan de milde inzichten der Conferentie, die door transitoir optreden

[p. 120]

Nederland den weg tot aansluiting open liet, hetzij onverwijld, hetzij na aanvulling der wetgeving. Doch het is voor een zeker niet minder groot deel te danken aan het optreden der Nederlandsche delegatie, welker leider, mr. Snijder van Wissenkerke, zoo tactvol en energiek de belangen van ons land heeft verdedigd. Aan zijne opmerkingen, zijne houding vooral, nadat reeds de gelijkstelling van vertaalrecht en auteursrecht met slechts den tegenstand van Japan was verkregen, is de goede uitkomst toe te schrijven; met werkelijk diplomatiek beleid heeft hij eene concessie van niet geringe beteekenis weten te veroveren.

En geen kleine voldoening mag het dan ook reeds nu worden geheeten, dat de minister van Buitenlandsche Zaken, mondeling door den chef der delegatie ingelicht, den uitslag met verwachting voor de toekomst zeide te aanschouwen, en bij het debatje, dat zijne begrooting door het optreden van twee felle tegenstanders opleverde, openlijk verklaarde spoedig met een eigen voorstel tot aansluiting te zullen komen bij het Parlement.

De tijd voor eene beslissing wordt dus rijp geacht. Et pour cause!

HENRI VAN DER MANDERE.

Den Haag.