Den Gulden Winckel. Jaargang 2

Vlinders

Mite Kremnitz. Kemig Karl von Rumänien. Breslau, Schlesische Verlags-Anstalt v. S. Schottlaender, 1903.

HET klinkt als een roman en toch is het geschiedenis en wel geschiedenis van de laatste kwart eeuw. ‘Hoe een Koninkrijk wordt’, zou de titel kunnen heeten; of, met herinnering aan een goeden Nederlandschen roman (van vóór den zondvloed) ‘Hoe hij Koning werd’. Laat mij eerst u zeggen dat Mevrouw Mite Kremnitz dit vlot geschreven boekje heeft saamgesteld uit de 4 deelen van het werk: ‘Aus dem Leben König Karls von Rumänien’ (Stuttgart, Cottasche Buchhandlung 1894-1900) waarvan Koning Carol, zoo niet de schrijver, dan toch de aandrijver is geweest, en dat wij dus hier hebben een soort auto-biographie van een Vorst uit het geslacht Hohenzollern-Sigmaringen, verkort naverteld door eene Duitsche schrijfster, wier leven bij het Rumeensche Hof meer dan 12 jaren achtereen omging, terwijl haar echtgenoot aan datzelfde Hof als lijfarts was verbonden.

Behalve met den koning was zij ook met de koningin bekend. De geestverwantschap tusschen haar en Carmen Sylva is daarna ook uit beider gezamenlijken letterarbeid, onder de pseudoniemen Dito und Idem, gebleken. Een dergelijke persoonlijkheid is als aangewezen om anderen een indruk te geven van menschen, met wie zij in zoo nauw verkeer trad. Dit en de handige wijze, waarop zij uit het standaardwerk over Carol van Rumenië putte, maakt de mogelijkheid eener karakter-gelijkenis minder onwaarschijnlijk.

De Koning, van Rumenië is een in alle opzichten sterk man. De aanvaarding van een troon in de Balkan-landen is geen sinecuur. Tenzij men hem gaarne ziet kantelen en er van afgeworpen wil worden, dient de beklimmer sterk, sterk en nog eens sterk te zijn. Lichamelijk, geestelijk en wat tusschenbeiden inligt en beiden beheerscht, maatschappelijk. Is wat men in de Westersche landen politieke trouw noemt, een vrij duur artikel op de staatkundige markt, in de Oost-Europeesche streken is dat artikel haast niet te betalen, waarschijnlijk omdat er in den loop der eeuwen juist daar zooveel ongehoorde sommen voor besteed zijn.

Is voor West-Europa de evenaar der staatkundige partijen weinig schommelend om het punt der regeerende dynastie, daar in het Oosten dreigt elke woeling in het partijleven het hoofd van Staat mee te sleepen. Wie op een Balkantroon zit, moet voor geen klein geruchtje vervaard zijn, maar wie zich verbeeldt er den tiran te kunnen spelen, omdat er onder de bevolking zooveel Aziatische bestanddeelen zijn overgebleven, zal zich deerlijk vergissen. De onmisbare factoren voor het regeeringsbeleid zijn, te midden der woelzieke staatshervormers, matiging, voorzichtigheid en overleg. Een beetje sluwheid eronder gemengd, kan dààr geen kwaad, zou men allicht meenen. Het zeer moeilijke, het zeer gevulde, het zeer taaie vorstenleven van Koning Carol I heeft juist bewezen, dat alléén kalm en schrander doorzicht, gesteund door een onverzettelijke wilskracht, de draad was in het duizelingwekkend doolhof der inwendige Balkan-politiek, en dat de buitenlandsche samenhing met eene plooibaarheid, waarvan enkel handige diplomaten of plichtmatige bestuurders het geheim bezitten.

Wie de levensgeschiedenis van Koning Carol leest

[p. 181]

en het volkskarakter der Rumenen kent, ziet hoe bijzonder juist Mite Kremnitz het beeld van dezen Hohenzollern heeft gezet in de lijst van die natie. Den grootsten nadruk legt zij op de heftige tegenstelling tusschen Vorst en Volk: bij een volk zonder monarchale overlevering, wiens eenige bestendigheid in voortdurende wisseling had bestaan, moest hij, de gereserveerde, wikkende en wegende man, eerst een regeeringsvorm vinden en bevestigen. Persoonlijk een voorbeeld van orde, regelmaat, nauwgezetheid, werd hij vorst van een land, waarin alles ongeordend, onnauwgezet, met iets wilds-geniaal was. Hij, wiens gansche aanleg naar het betrachten der gulden middelmaat was gericht, wordt vorst van een land, waarin alles -van de weêrs- tot de zielsgesteldheid toe, - zich slechts, tusschen de grootste uitersten beweegt, en hij, bij wien alles geëffend en strak was, in wien niets spontaan te voorschijn trad, ziet men aan de spits van een natie, waarin de grootste, onoverbrugbaar schijnende tegenstellingen nog heden bestaan. En bij dat alles, alsof het nog niet genoeg ware: is in Rumenië de kloof tusschen heer en knecht zóo diep, is alles daar individueel, niet de afdruk van een geijkten vorm en gaf het volk zich een grondwet, waarbij de rechten der kroon zoo werden beperkt, dat naar de meening van buitenlandsche staatslieden, zelfs de ervarenste Vorst bij dergelijke grenzen moeilijk met vrucht zou kunnen regeeren.

En nu heeft Mite Kremnitz op de vraag: hoe het koning Carol gelukte, een scherpzinnig antwoord gegeven en dit luidt: ‘Niet allereerst door zijn vernuft en goedheid, noch door wilskracht heeft hij Zijne plaats in de wereldgeschiedenis veroverd, maar hierdoor, dat hij, schoon van groote zelfbewustheid aan geen zelfoverschatting leed, trots groot vernuft geen bittere scherpte, trots veel goedheid, geen zwakheid kende en dat hij méér kon dulden, méér afwachten, méér ondergaan dan andere menschen. Door afsterving van veel hoogmoedigheid, door verzaking van veel begeerlijks, gelukte het hem bij den ernst zijner natuur, het wufte van den licht bewogen volksstam te beheerschen en door zijn karakter den hoogst begaafden Rumenen eerbied af te dwingen’. -

Door dat karakter is het den Koning gelukt van Rumenie te maken ‘een bolwerk tegen den noordelijken kolos, een vasten burcht tegen den Turk’.

Wie in 't kort wil lezen hoe Rumenie van 1881 af zich ontwikkelde en wat de Koning deed, vindt in Mannen en Vrouwen van Beteekenis in onze Dagen een schets over Koning Carol van de hand van Chr. Nuys. Wie uitvoeriger zijn karakter en zijn regeeringsdaden wil kennen, heeft bronnen in overvloed, in Fransche, Engelsche en Duitsche, natuurlijk ook Rumeensche werken. Maar het allerbest is, om het karakter van den zoon te doorgronden, het leven van zijn vader Karel Anton te bestudeeren, Pruisen's minister-president, van 1858-1861. In een tijd van reactie en staats-minderwaardigheid een van de vrijzinnigste politieke denkers en voorbereiders van Pruisen's opbloei.

In de neteligste omstandigheden, hebben èn vader èn zoon - hun aanééngesloten geestesleven, ook hun voortgezette briefwisseling, bewijst het - een wijsgeerige gematigdheid van inzichten aan den dag gelegd, die, bij de uitvoering, de zaken in het rechte spoor bracht, en den tegenslag der fortuin kloek wist te dragen.

Met den verscheiden Koning van Italië Umberto -wiens staatkunde door zijn zoon krachtig wordt voortgezet - is de Koning van Rumenie, in een vijf-en-twintigjarig tijdperk, een toonbeeld geweest van een schrander Europeesch bewindvoerder. Dit toont Mite Kremnitz overtuigend aan.

PIET VLUCHTIG.