Den Gulden Winckel. Jaargang 2

Roomsche studenten.

Annuarium der Roomsch-Katholieke Studenten in Nederland. Anno Domini 1902. - Leiden, Drukkerij Plantijn, G.F. Théonville.

VOOR het eerst geven de Vereenigingen van Roomsch-Catholieke Studenten aan de vier Nederlandsche Universiteiten en aan de Polytechnische School te Delft gezamenlijk een Studententen-Almanak uit onder den naam van Annuarium ofte wel Jaarboek Op uitstekend goed papier, met een omslag, die verwijst naar Christus den Heer, onder het motto: ‘Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto,’ maakt het lijvige boekdeel van meer dan 500 keurig en met kloeke letter gedrukte bladzijden den Lezer, voorstander, tegenstander en onverschillige, bekend met het doel en het streven der Roomsche spes patriae. Na den titel volgt de mededeeling dat ‘van dit Annuarium werd aangeboden een prachtexemplaar aan Z.H. Paus Leo XIII en voorts ‘een exemplaar in prachtband’ aan den Internuntius, aan den Aartsbisschop van Utrecht en aan de vier overige Nederlandsche Bisschoppen, zoo mede aan Dr. Schaepman - sints kort ‘multis ille vir bonus flebilis occidit’ - en aan Professor de Groot, den Predikheer, den ‘Hoogleeraar in de Thomistische Wijsbegeerte aan de Amsterdamsche Hoogeschool.’ Voor den titel prijkt het conterfeitsel van den laatstgenoemde, die ‘Eerelid is van de vijf Nederlandsche Roomsch-Katholieke Studenten-Vereenigingen.’ Met een brief aan den Paus, van 1 October 1902, vangt het boek aan, en deze brief, gesteld in zoet Latijn, herinnert aan den stijl van Cicero en mede aan dien van Pius IX; hij is eenvoudig en kinderlijk, zonder zwier, en bereikt niet de hoogte van denk- en stijlkracht, waardoor zich het proza van Leo XIII onderscheidt van de stukken Zijns doorluchten Voorgangers. Aan den brief is eene Hollandsche vertaling toegevoegd, en die het Latijn niet verstaat, leert uit de vertaling wat de schrijvers willen en beoogen. ‘'t Was, zeggen zij, in de laatste jaren der vorige eeuw, dat eenige Katholieke jongelingen,’ - Nederlandsche studenten - ‘ter vermijding van de vele en groote gevaren, waaraan zij zich voor hun geloofs- en zedeleven blootgesteld zagen, vijf vereenigingen van Katholieke studenten stichtten. Hun doel was, die gemeenschappelijke gevaren gemeenschappelijk te keer te gaan door godvruchtig God als den Heer der Wetenschappen te huldigen en getrouwelijk de christelijke zedenwet in hun wandel te betrachten.’

Een ‘Woord Vooraf,’ door de Hoofdredactie gesteld, noemt het Jaarboek ‘een Groen met stoere beginselen, jonge gedachten en volle levenslust, (die) zijne kleur gaarne bekent, en deze is

[p. 20]

wasch-echt.’ Dan verhaalt de Redactie ‘de historie van dit jonge individu.’ Dank brengt zij aan Prof. de Groot voor eene ‘bijdrage,’ en aan den ‘Sacerdos,’ die een klaar systematisch overzicht der Roomsche Curie bewerkte. Zij spreekt hare hoop uit, dat ‘nadere kennismaking met het doel der R.K. Stud.-Ver. allicht anderen, die in misplaatste zelfkennis van verre staan, zal voeren tot het corporatie-leven met zijn trits van steunpunten: Geloof, Wetenschap en Vriendschap.’ ‘Dit eerste Jaarboek, zegt het slot der Voorrede, van Roomsche Studenten zij gewijd den Drieëenen God. Aan de voeten van den grijzen Vader der Christenheid leggen wij ootmoedig ons werk neder.’ De Kalender is uitsluitend bestemd voor Catholieken. Een belangrijk opstel leverde Prof. de Groot in zijn: ‘Studieleven in het Katholieke Nederland.’ Daarop volgen stukken van historischen aard, te weten een Verslag van de R.K. St.-Ver. ‘Veritas’ te Utrecht, geboren op 30 Mei '89; van ‘Sanctus Augustinus,’ te Leiden, welke Vereeniging eene voorgangster had in eene oudere zuster, die onder de fiere leuze: ‘Teneamus Confessionem’ in 1874 werd opgericht, en slechts vier levensjaren mocht tellen, en eerst vijftien jaren later werd opgevolgd door de thans, sints 24 Maart '93 in de Sleutelstad bestaande Studenten-Vereeniging van Catholieken; van ‘Sanctus Thomas Aquinas’ te Amsterdam, gesticht op 21 Mei '96; van ‘Albertus Magnus’ te Groningen, opgericht op den 9^den December '96, en van de Delftsche Vereeniging, bestaande sints 2 Maart '98. De Verslagen zijn vergezeld van de portretten der Bestuurders, alle, behalve de Leidsche, zittende aan hunne bestuurstafel. Een vrij uitvoerig stuk behandelt vervolgens ‘de Katholieke Studentenactie in Nederland na 1870’, en de steller dringt aan op ‘de definitieve stichting eener Unie der R.K. St.-Ver.’ Hij hoopt dat deze zal tot stand komen in het jaar 1903, en dat ‘zou één der heugelijkste feiten zijn van het jaar, waarin het 50-jarig herstel der Kerkelijke Hierarchie in Nederland, mag herdacht worden’. Met warmte wordt ‘de Retraite,’ 22-26 Sept. 1902 te Warmond gehouden, beschreven, en zelfs de Onroomsche Geus gevoelt eerbied voor de liefde tot Christus, die spreekt uit den mond van een Roomsch Student, liefde, gewekt door ‘de onbegrepen Liefde des Heilands, die dalen ging, zoo als hij zegt, in onze harten.’ Een vijftal bladzijden handelen over ‘het Katholiek taalminnend Studentengenootschap ‘de Rodenbachs Vrienden’ te Gent. De Verhandeling over ‘de Roomsche Curie,’ begeleid door een fraai portret van den Paus, is vol leering voor Roomschen en Onroomschen. Zij besluit de eerste en grootste helft van het ‘Jaarboek.’

Het ‘Mengelwerk’ vangt aan met het ‘Roomsch Studentenlied’ met muziek, ‘door redactie en componist het meest geschikt bevonden onder de ingekomen proeven.’ Het bestaat uit drie strophen met het Refrein: ‘Getrouw te zaam, houdt aan elkaar! Dan kan het geen gevaar. Wij blijven Roomsch en altijd klaar voor God en voor elkaar.’ Het laatste woord van de derde strophe verkondigt ‘den hoogen triomf van het Kruis.’ Een lied vol godsdienstige blijheid. ‘Ons leven,’ is van den Student H. Knippenberg te Amsterdam en geeft uiting aan hetgeen er beeft in de zielen der ‘ridders van het kruis,’ die juichen en jubelen over ‘De glorie van 't geloof, Dat eeuwen-oud, maar jeugdi-schoon, Nog nooit beschaamde een waren zoon, Door nijpend rustgeroof,’ dat wil zeggen, blijkens het voorafgaande: ‘Door angstige twijfeling.’ Dr. Alphons Ariens, Pastoor te Steenderen, bij gelegenheid van het Crongres van 1898, door pater Ermann aan de kleine duizend Congresleden, die waren opgegaan naar Utrecht, voorgesteld als ‘de kapelaan, die te Enschede staat, maar werkt in heel Nederland,’ wordt geteekend in zijn arbeid ter ‘drankbestrijding onder de Katholieken van Nederland.’ Van hem wordt geroemd: ‘zijn organizeerend talent, zijn onvermoeide arbeid, zijne weergalooze onbaatzuchtigheid.’ ‘Geld en tijd, genoegens en gezondheid, alles, alles heeft hij veil gehad voor de goede zaak.’ In verband met die korte schets volgt nu een aan het slot ietwat al te realistisch, haast zou ik zeggen: al te naturalistisch, liedeken over den ‘Drank.’ Veertien Sonnetten van een Student, die blijkbaar aanleg heeft voor Poëzij, voeren den Lezer uit den kring van het alledaagsche leven naar den inwendigen levensgang van den jongeling, die, naar liefde dorstende, als ideaal ‘de vrouw’ bezingt. Het motto: ‘Me sentire vim ardoris’ is ontleend aan het ‘Stabat Mater speciosa’ van Jacopone, den ‘dichter, uit het edel geslacht der Benedetti te Todi gesproten, die na den dood zijner echtgenoote in de orde der Franciscanen trad, en in 1306 overleed in geur van heiligheid.’ Het lied is de pendant van het ‘Stabat Mater dolorosa,’ aan elken beschaafden Protestant bekend, wat niet het geval is met Jacopone's Stabat der Kribbe. Dat onze Utrechtsche dichter, die in tegenstelling met het Kind van Maria zich den naam geeft van ‘Kleine Jongen,’ van de vrouw namelijk, die hij bezingt, bij zijn motto het slotwoord fac weglaat, is niet alleen verkeerd, maar leert ook, dat hij de kracht van dat in de beide ‘Stabat's’ herhaaldelijk gebezigde woord niet geheel verstaat. Ook aan het Proza heeft de ‘Kleine Jongen’ zich gewaagd, en een zeer uitvoerig opstel van zijne hand geeft aan hen, die buiten staan, -

[p. 21]

legenheid om te vernemen, dat van Deyssel, dien ik, zonder eenige hatelijke bedoeling, den Mephistopheles van Jong-Holland noem, door een vroom Catholiek Student wordt bestudeerd en hoog geëerd. Het opstel: ‘Mijn Open Ziel. Voor Lodewijk van Deijssel’ had de Redactie niet mogen opnemen. Het geeft beloften voor de toekomst, maar is in ethischen zin verwerpelijk.

Pater J.V. DE GROOT, ord. praed.

Een merkwaardig stuk geeft de Delftsche Student J. Schmutzer in zijne verhandeling: ‘De Evolutie-hypothese.’ Daarin zegt hij: ‘Darwin verwachtte te veel van de wetten van erfelijkheid, van de kunstteelt, de natuur- en geslachtskeus; Hugo de Vries tracht alles door sprongvariaties te verklaren. Maar zijn alle, ja zelfs de voornaamste natuurwetten, die de plasticiteit der organische vormen beheerschen, ontdekt?... En welke nu latente variabiliteitswetten onder... bijzonder gunstige omstandigheden de dierwereld hebben geleid in de banen eener ontwikkeling, die ons nu onverklaarbaar toeschijnt - en òf ze geheerscht hebben - we weten 't niet.’ Bij erkentenis van ‘onze onwetendheid’ eindigt de Schrijver zijn opstel met de betuiging van zijn geloof, dat ‘des Grundes Urgrund,’ waarnaar reeds zoolang door eene atheistisch-materialistische wereldbeschouwing vergeefs werd gezocht in het rijk der Schepping, te zoeken (is) buiten de materie, die zelf maar maaksel is.’

Dat opstel van een jongen Polytechnicus, in zoo verre het eene wetenschappelijke proeve is, voert ons terug naar het belangrijkste artikel van het Annuarium, geschreven door den man, om wien de Roomsche Studenten in Nederland zich scharen, en wiens woord en raad zij vol vertrouwen aannemen. Toen in het ‘academiejaar 1898-1899’ de plannen om ‘een Katholieken Studentendag’ te houden bij de jonge mannen allengs tot rijpheid waren gekomen, en eene ‘Commissie - van - voorbereiding’ zich naar Prof. de Groot begaf om zijn ‘advies te vragen aangaande tijd, plaats, enz.’ was des Meesters woord genoeg om ‘de schoone historie te doen eindigen.’ ‘Prof. de Groot ontraadde beslist onder aanvoering van meerdere argumenten het organiseeren van een Kath. Studentendag in de naaste toekomst,’ en de Studenten onderwierpen zich aan ‘het oordeel van dien Wijze (Ann., 259).’ Nog eenmaal zien wij in het Jaarboek (De Retraite.) studenten, geschaard om een Priester. ‘Toen de Mis, zoo luidt het eerbiedig verhaal, geëindigd was, werden de kapeldeuren wijd geopend en trad binnen, door priesteren begeleid, de Doorluchtige Bisschop van het Haarlemsch diocees. Hij, de 80-jarige had in vreugde gezien ons goedwillen, en in persoon had hij tot ons willen komen, om het laatste woord ons toe te spreken, vóór wij henengingen naar onze Academiën. Dat woord was machtig. Niet het verstand sprak alleen, maar het hart gaf zijn overvloed. Wat Rome's eerste Bisschop geschreven had van de geloovigen van Klein Azië klonk uit zijn mond nu ons toe: ‘Vos autem genus electum, regale sacerdotium, gens sancta...’ In Petrus' naam bezwoer hij ons: ‘abstinere vos a carnalibus desideriiss, quae militant adversus animam...’ (In de Staten-Overzetting: ‘Maar gij zijt een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterdom, een heilig volk.. (ik vermaan u) dat gij u onthoudt van de vleeschelijke begeerlijkheden, welke krijgvoeren tegen de ziel.’) Het was de Vader, de oude, grijze maar ongebogen Vader, die sprak tot zijne kinderen. Diep trof zijn woord. Het hart had harten bewogen, ontroerd, geschokt. Het hardste zieledeel werd week; te machtig welhaast werden de emotiën... En diep, wat geen tijd effenen kan, brandde zich in onze herinnering dat beeld van den predikenden Prelaat, het stoere, breede hoofd met gouden mijter gedekt, de schouders omhangen met den breeden gouden koorkap, in de linkerhand heffend de bisschopsstaf, de rechter arm strekkend naar ons, zijn teergeliefde zonen.... ‘Te Deum laudamus’ stuwde op ten slotte langs bogen en kolommen, naar den Christus, tronend ten altare. Recht uit de harten steeg op die zang van jubel en dank... Door bisschopshanden gedragen daalde als laatste genade de zegen des Allerheiligsten

[p. 22]

neder op ons.... En de Retraite was voorbij.’ - Dit kerkelijk en godsdienstig samenzijn was tijdelijk en plaatselijk. Van eene andere natuur is het geestelijk samenzijn en samenwerken van volijverige studenten met den Leeraar der ‘Thomistische Wijsbegeerte’ in Nederland. Eene van de eerste daden van Paus Leo XIII was, in het jaar 1879, de wederinvoering van de Christelijke Wijsbegeerte op de Katholieke Scholen in den geest van den Heiligen Thomas van Aquino. Die Wijsbegeerte, eigenlijk de toepassing van hetgeen Aristoteles leerde op hetgeen de Kerk gelooft en predikt, wordt te Amsterdam onderwezen door Prof. de Groot, en geheel de Katholieke jongelingschap, die zich ten onzent aan hoogere studie wijdt, schaart zich om hem en eert in hem den Meester, die voor en namens de Kerk in de wereld der Wetenschap optreedt.

Het opstel over ‘het Studieleven in het Katholieke Nederland’ is de kennisneming van Protestanten overwaard. Met vaste hand trekt de Hoogleeraar de lijnen van het gebied der Wetenschap, hetwelk ligt buiten de sfeer des Geloofs. ‘De Kerk, zegt hij, is, uit haren aard, geen instelling voor louter menschelijke wetenschappen. Haar Stichter, Christus, gaf haar last geloof en zeden te onderwijzen tot de voleinding der eeuwen. Buiten deze sfeer breidt zich eene andere wereld uit, onmetelijk rijk en onbeschrijfelijk schoon in hare werking en verhoudingen. De kennis dier wereld liet God over aan het onderzoek en de redeneeringen der menschen. Hier is het onafzienbaar veld, waar alleen de wetenschap arbeidt. Geniale geesten en volhardende werkers dragen er de hitte van den dag. Het geloof is er niet mee gemoeid en mengt er zich niet in. Laënnec, bijvoorbeeld’ - wiens streven was de practijk in verband te brengen met de anatomische pathologie - ‘had de grondlegger der auscultatie kunnen zijn, en Leverrier had het punt, waar men Neptunus aan den hemel zou treffen kunnen aanduiden, ook al waren deze twee geleerden niet even uitmuntende Katholieken geweest. Haüy “- de Newton der Crystallographie -” Secchi en andere priesters brachten nieuwe denkbeelden van blijvende waarde in de natuurwetenschappen, doch hun ontdekkingen waren niet afgeleid uit beginselen van hun geloof.’ Tot de studenten richt de Hoogleeraar het volgende opwekkende woord, waarmede wij onze aankondiging van het Jaarboek besluiten: ‘Machtig moge de stem der wetenschap klinken in de ziel onzer jongelingschap! En nog hooger moge de ideale zin onzer jonge mannen stijgen door hun moedigen geloofstrouw, door hun onwankelbaren eerbied voor de levende getuige van het Hoogste en Heilige; voor de Kerk, die boven alle genieën en leiders van meeningen voor deze eeuw zal blijven, wat zij, krachtens eene goddelijke zending immer was, de onbezweken leerares van God, van de Zedenleer en van het Christendom.’

Zeist, 1 Februari '03.

Mr. G.J. GRASHUIS.