Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Deel 1: liederen

[p. 520]

tekstkritische noten

132

Vor al ein beilt aen ondersceit
Vercoren in dat hertze mijn.^1-2
Huer sach ich minnentlijch bereit
In heilgher stat om inghelic scijn.
Doe dachtich: ‘waer dat bidden dijn,^3-5
Ich weis vor waer, gheen minnerlijn
Nie hogher loon up erde en wan!’⁷

Ballade. De melodie, hypolydisch, draagt door het ontbreken van de 4de trap (b) vooral in de beide stollen een pentatonisch karakter. Het begin doet denken aan de ‘Danse nègre’ van Cyril Scott.

1-2 het ontbreken van de persoonsvorm in deze zin doet de vraag opkomen of de kopiist zich niet vergist heeft; men zou bv. als eerste woord van r. 2 vercoric kunnen lezen en dan wordt de vertaling: ‘boven alles heb ik onvoorwaardelijk (aen ondersceit) één vrouw (beilt) in mijn hart verkoren’; maar misschien is ook mijn interpunctie fout en moet men zich achter r. 2 een komma denken; dan wordt beilt, weer opgenomen door huer, het object van sach in r. 3.

3-5 de dichter is Mergriete, in de tijd toen zij hem niet te woord wou staan (na de dood van Egidius), blijkbaar eens naar de kerk achternagelopen toen zij daar ging bidden; via haar gebed voelt hij zich opeens weer opgenomen in het vroegere verbond, want hij denkt: ‘misschien bidt ze wel voor jou’, om inghelic scijn, ‘als een engel’.

7 loon, ‘blijk van wederliefde’.

[p. 521]

 

Mi quam eyn hope in mijn ghedachte:

 

Waert zo als mir mijn zien tzoe brachte,⁹

10

So blide up erden leift ghein man!

 

 

 

Ich wilde, mir God ghehingde das

 

Vuer al den loon mir goeder daet,

 

Das ich in haer ghedacht doe was!^11-13

 

Helf God, wes worde mijns levens raet!¹⁴

15

Mijn troost, mijn heil, mijn tzoeverlaet

 

Ware vast! maer nu in tzwivele staet,

 

Daer omme ich niet verbliden can.

 

 

 

Mi quam ein hope in mijn ghedachte:

 

Waert so als mir mijn waen tzoe brachte,¹⁹

20

So blide up erde en leift gheen man!

 

 

 

Ach, wijflic beild, hoort hertzen wein!²¹

 

Si roupt vast om ghenede an dijch.²²

 

Wat mijns is groos ende daer tzoe clein,²³

 

Es eighin dir ghewillentlijch.

25

Dijn scauwen es mijn hemelrijch²⁵

 

Das mir dwinct also truwelich,²⁶

 

Dor gheinen noot sceidich der van.

 

 

 

Mi quam etc.

9 ‘als het zo was als mijn fantasie het mij deed voorstellen’.

11-13 ‘ik zou willen dat God mij als enige beloning voor mijn goede daden dat zou toestaan, dat zij toen (toen ik haar zag bidden) aan míj dacht’.

14 wes worde mijns levens raet, ‘wat voor een uitkomst zou dat voor mijn leven betekenen’

19 waen, l. zien; de dichter is niet gewoon in het refrein variaties aan te brengen en waen - een veel gewoner woord dan zien - moet dus wel een vergissing van de kopiist zijn.

21 hertzen wein, ‘de weeklacht van mijn hart’.

22 si: nl. mijn hart.

23 ‘alles wat van mij is, groot en klein, al wat ik (aan geestelijke vermogens) bezit’.

25 dijn scauwen: het is niet duidelijk of de dichter hier bedoelt ‘uw (vriendelijke) blik’, danwel ‘u te mogen zien’.

26 das: t.w. dijn scauwen; r. 26-27 betekenen: ‘uw blik (of: aanblik) houdt mij zozeer in een getrouwe liefdedienst bedwongen, dat ik er om generlei verdriet van scheid’.