Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Deel 1: liederen

[p. 459]

tekstkritische noten

106

Mijn herte es sonder cnoop gheletst.¹
Nochtan en can soes niet ongaen,
Daer toe me drijft mi ende ketst,
Ende in can gheene ghenaden ontfaen.^2-4

Up wankel gront eist quaet ghemetst,⁵
Des sal mijn werc onlanghe staen!⁶
Bezie dijn spel, eer dattu wetst!⁷

Rondeel. In regel 2 van C₁ de b′(bes′) op ‘on-’ als a gelezen.

1 ‘mijn hart is (met een koord aan mijn geliefde) verbonden zonder (dat zij in dat koord een) knoop (heeft gelegd)’; de verbintenis is dus eenzijdig en niet door de andere partij bevestigd; het is de situatie van de Marie-periode.

2-4 ‘toch kan dat hart (soe) niet ontkomen aan datgene waar men (d.i. de geliefde) mij naar toe drijft en opjaagt, zonder dat ik enige genade (van haar) kan ontvangen’.

5 ‘op een onvast, zwak fundament kan men slecht (een toren) bouwen’; de toren is de tor uit r. 11, een symbool van de liefde.

6 werc, ‘bouwwerk’; verg. ook lied 52, r. 8: ‘Met herten willic werc bestaen’, waar overigens niet blijkt dat het ‘werk’ van de minnaar uit het bouwen van een liefdestoren bestaat.

7 ‘je moet je spel goed bekijken, voordat je een weddenschap aangaat (over de afloop)’; een ander beeld voor dezelfde gedachte als in r. 5: het fundament moet goed zijn, wil het bouwwerk slagen.

[p. 460]

 

Mijn herte es sonder cnoop gheletst.

 

Nochtan en can soes niet ontgaen,

10

Daer toe me drijft mi ende ketst.

 

 

 

Mijn tor die valt! wacht, wie hem quetst!¹¹

 

Gaet van onder, hets wel ghedaen!¹²

 

Daer sal die sulcke sijn bedretst,

 

Hine saelt niet connen of ghedwaen.^13-14

 

 

15

Mijn herte etc.

11 ‘mijn toren staat op instorten! pas op, dat je niet (door de neervallende stenen) gewond wordt!’

12 ‘ga uit de buurt (van mijn toren) weg, het is je geraden!’

13-14 ‘er zou wel eens iemand (door de stofwolk) zo bevuild kunnen worden, dat hij lees: zij) het niet meer zal kunnen afwassen’; (be)dretsen is een westvlaams dialectisch woord (zie De Bo), dat verder niet in mnl. teksten is aangetroffen; de keuze van de rijmwoorden is in dit lied wel zeer persoonlijk en onconventioneel; de dichter toont hier, evenals zijn voorganger Jan Praet, een oprecht plezier in het spel der ongewone rijmen en weet dit dienstbaar te maken aan zijn expressie.