Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Deel 1: liederen

[p. 304]

tekstkritische noten

35

Vrient no vrient ne es so goet,¹
Bi dat ic mi bevinde,²
Wil elc niet wachten anders moet,
Ghelijc den jonghen kinde
De jonst en neimt zaen inde.^3-5

Daer deen vrient duer den andren doet,
Up dat elc wel verzinde,
Sone heift daer vreemtheit ghenen spoet.^6-8

Vrient no vrient ne es so goet,

Rondeel. De beginnoten conjectuur als in 34.

1 vrient no vrient: het is ongewoon dat twee gelijke woorden door no verbonden worden en daarom verdient het overweging, of het tweede vrient geen zelfstandig gebruikt part. praes. van het ww. vriën is; bij een tweesyllabige realisatie vriënt wordt het vers ritmisch ook beter (ne en es vormen samen één syllabe, die de derde heffing draagt); een woordspel van vrient en vriënt lijkt mij wel in de dichterlijke techniek van Jan Moritoen te passen; de intieme vriend op wie de dichter het oog heeft, was voor hem ook een ‘vriënde’ geweest.

2 ‘naar ik ondervind’.

3-5 ‘als de vrienden geen aandacht hebben voor elkaars innerlijke behoeften (of gestemdheid), neemt hun genegenheid even snel een einde als bij kinderen’; de zin is nogal ingewikkeld geconstrueerd en moet gelezen worden alsof er stond: ‘Vriend no vrient ne es so goet, / De jonst en neimt zaen inde / Ghelijc den jonghen kinde, / Wil elc niet wachten anders moet’; en in r. 5 is niet expletief of ‘ritmisch’, maar het gewone partikel van de nazin die volgt op een voorzin met een ontkenning.

6-8 ‘waar de ene vriend ter wille van de andere zo oplettend is, dat elk van beiden in een stemming van vriendschappelijke genegenheid blijft, kan geen vervreemding ontstaan’.

[p. 305]

10

Bi dat ic mi bevinde,

 

Wil elc niet wachten anders moet.

 

 

 

Steidich ende onsteidich bloet

 

Staet vaste als riet in winde,

 

Als nu eist ebbe, als nu eist vloet.^12-14

15

Die onstede eerst beghinde,

 

Ic wane, hi noit ne minde.^15-16

 

 

 

Vrient no vrient etcet.

12-14 steidich ende onsteidich: eenzijdig gerichte polaire verbinding; de dichter wil zeggen dat onstandvastige vrienden als riet door de wind bewogen worden en dat hun genegenheid met hun stemming op en neer gaat als het zeewater met het getij; verg. nog Maerlant, Martijn 1,725/6: ‘ghi sijt alse tcranke riet / dat den winde volghet ende vliet’.

15-16 ‘wie zich (van twee vrienden) het eerst wispelturig gaat gedragen, heeft, meen ik, nooit echte genegenheid gevoeld’); beghinde is een ongewone verledentijdsvorm, gemaakt ter wille van het rijm.