De groene linde. Jaargang 2

[p. 207]

De Sant in de Stede.

De blauwe Zondaguchtend hing zijnen mantel over 't groene kleed der weiden.

Na jaren kwam hij weerom de blondwaterige Nethe afgevaren, den zacht kabbelenden stroom die in zijne bochten het vruchtbre Polderland zoent. Want hij, de goede Sant. Gommaar, die zooverre gereisd was in de zonnige pracht der Morgenlanden, bracht aan zijn stedeken den zegen mede uit het Oosten. Vol liefde poosden zijne oogen op die verre blomrijke beemden waarin hij als kind gestoeid had en kransen gevlochten, zonnige weiden zijner jeugd.

Daar rees nu in de peerlemoeren lucht Sint-Gommaar's bijbelzwaren toren, 't breede gevaarte met peilers gestut, die in taai geweld den hemel beklauteren; fijn en rank met zijn vier transen prijkte 't belfort van het stadhuis, sierlijk daarnaast als een maagdeken.

Langzaam vlottend dreef de boot op de kabbelende Nethe voort en alhier en aldaar kwamen de roô daken der huizekens in roten opgluren uit het zilverig verschiet. Gommaar verkende ze uit mekaar aan den bijzonderen vorm hunner gevelkappen en dat waren alle zoovele groeten van oude kennissen uit de stede. Maar de rustelooze tijd sloeg gapende holen daartusschen en vonkelnieuwe tinten in driestig rechte lijnen betoonden hoe veel hier veranderd was.

In de blauwe lucht klepte 't Begijnekloksken zijn heldere klanken; als sprankelend wijwater van eene zegenende hand droppelden ze rondomme den Sant. Dat was

[p. 208]

de hartelijke welkomsgroet van Lier, zijne lieve stad, blij en blank als de zang van maagdekens als ze dansen rond keerskens op straat.

En nader kwam hij gevaren, de Sant, in zijn ranke boot en hij bracht in een stralenkrans rondom zich het dagende licht uit het Oosten.

Uit hunne huizekens, langs wispelturige kronkelstegen kwamen de menschen nu stilaan de werf opgetreden. Vrouwen in witte pijpmutsen en zwaarvallende kapmantels, venten met zijdene klakken en zilveren draaglanteernkes en tal van blonde meidekens, witte plekjes daartusschen als madelieven in eene weide. Zij gingen allen zoo staan de hoofden in roten boven mekaar den blik gericht in de verte naar den opkomenden Sant. En plotselings daar riep eene vrouw de hand boven de oogen geslagen:

‘'t Is Gommaar! 't Is Gommaar!’ en jubelend rolde de kreet alover de wemelende werf:

‘'t Is Gommaar! 't Is Gommaar, onze Sant is weerom!’

Toen gingen alle de klokken van te lande aan 't klepelen en luiden. De scherp-schrille van 't stadhuis verkondde gejaagd hoe laat het was, terwijl 't Karthuizers aanhoudend gestreng heur monnikkenbede galmde; zwaar helmend, sloeg Sint-Gommaarstoren plechtstatig en traag en stuwde dien machtigen stroom van klanken in breede golving den Sant te gemoet.

't Is Gommaar, 't is Gommaar! De Sant is weerom! Maar hoe ze ook neervielen als fulp, of helder klinklankten of plechtstatig hun bronzen galmen sloegen in 't ruim; 'toveroud klokje van het Begijnhof bibberend daartusschen dreef met heur vriendenstemmeken tot den Sant zijn hert en zoet was het hem als de lach van grootmoeder bij 't aantertende kindeken.

't Is Gommaar, 't is Gommaar, onze Sant is weerom!

Een goddelijke glans omstraalde de Sant die nader

[p. 209]

kwam gevaren wijl blijer en luider de klokken hunne vreugde uitschalden over de stede.

Daar bonsde de boot tegen den oever aan. Gommaar wierp als een zwierigen groet het zeel uit dat twee spierige armen rond een paal knoopten. Groot was de toeloop van volk, geperst op de werf; het hing in trossen over de steenen brug en deinde als een lichtend meer tot over de Groote Markt. Een tijdeken stond de Sant roereloos op de kade, de zonne goot heure weelderige stralen over zijn purperen mantel en mutseken met wit hermelijn lieflijk omzoomd. Toen zegende hij met een breed gebaar zijner uitgespreide armen het volk dat hem tegemoet was gekomen. Traag ging het uiteen en verdween in de straten; markt en werf klaarden op en stonden weldra spierwit in de zonne te schitteren.

't Gewoel ontweken tord Gommaar alleenig naar 't Begijnhof waarvan nog de eerste welkomstgroet trillend leefde in zijn gemoed. Hij wilde als eene liefkoozing rondom hem, den eenvoud der simpele zielen, die voor zijne komst de blanke gordijnen achter de vensters in schoone pijpkens hadden gespannen en heel hunne blijdschap lieten ontluiken met kleurige fuchsiabellekens op de vensterdorpels. Wit en eenzelvig reekten zich allemaal de huizekens als maagdekens op de communiebank, wijl de geblonken deurknoppekens pinkelden als dansende keersvlammekens. Een kluizeken daaronder had zulk leedig geveltje, waarom de dakgoot aan ravotten was, en zulk konstîg gemetseld poorteken dat de Sant aan de scheeve bel trok die klingelde in Suster Anna heur kamer.

Het witgekapte begijntje schrok op van 't oude getijboek waaruit ze zoo neerstiglijk bad, sloeg met der rapte een kruis en draaide voorzichtig heur deurken open.

[p. 210]

‘Wees gegroet, Heilige Gommaar onze patroon!’ prevelde ze.

‘De vrede zij met u, Suster Anna, antwoordde de Sant en hij tord binnen.

't Was hem waarlijk eene lust hoe alles hier ordelijk was; op 't schouwken blonk de Kruise Lieve Heer en op eenen stoel daaronder lag 't roerelooze kantkussen met zijn ontelbre kloskens.

‘Suster, sprak toen Gommaar, spreek vrij uit uw verlangen en wensch uw innigste geluk.’

- ‘Ik lees alle zondagen, en de begeerte is nu uit mij gegaan, fezelde 't begijntje, maar 'k bid Ons Heer dat hij mij gunne den tijd de Heilige Moeder een kanten mantel te weven en mij daarna opneme in de zaligheid van zijnen Hemel.’

De Sant stelde zich recht voor heur en de hand omhoog sprak hij: ‘Zoo weze het, suster’ en hij ging zijnen weg voort allangs de Begijnevest. Aldus is het gebeurd dat Suster Anna nog drie jaren leefde, de Moeder Maagd een konstigen mantel schonk en afscheid nam van de stede met den hemelschen vrede over heur doode wezen.

Tusschen de hooge boomen trippelde een witte maagdeken, de lokken opgebonden met een lazuren lint ‘Wees gegroet, Heilige Gommaar onze patroon!’ lispelde het bedeesd.

‘- Ik zegen u lief kind, groette vriendelijk de Sant, en omdat ge zoo braaf zijt wensch nu ne keer vrij uw herteken uit’.

- O, jubelde 't meisken, als de zonne maar wil blijven schijnen tot de processie is uitgegaan!’ Heel den dag wapperde de zonne aan den hemel en nog nooit had men zulk heerlijk weer gezien.

Op eene bank aan den graszoom zat een bruine jongen droomend een witten anjer in den mond. Hij ook verkende

[p. 211]

den Sant en bracht hem zijnen groet. ‘Ik gunne u, sprak Gommaar, 't verlangen van uw herte.’

- ‘Ik wensch alleen mijn lieveken naast me.’ zuchtte lijzekens de jongen. Zijn meisken kwam zalig monkerend, blozend daar aangetreden en zoet bij melkaar en zagen ze beiden geen ende aan hunne weelde.

Toen de Sant nu aan 't Brilleken geraakte, was er de leute volop aan den gang. De gasten dronken dapper door wijl 't kralende bier schuimde in de gevulde glazen.

‘'t Is Gommaar, 't is Gommaar, loechen ze, onze Sant is wedergekomen’ en ze zopen eenen teug, maar z'en zagen niet in hun jolijt, hoe hij daar in 't geniep hunne luidruchtige vreugde afloerde. De Sant, met zijn scharlaken mantel, moest stille monkeren om die warme wezens, gloeiend van genuchten en om die pertige zetten breedkelig uitgeschaterd. ‘Wij drinken wij tot als 't op is!’ sloegen de drinkers elkaar ophitsend met de vuist op tafel, ‘'t en is jandorie alle dagen geen feest!’

En om sneller te kunnen tappen moest de waard met opgesloofde hemdsmouwen eene dikbuikige tonne tot op straat rollen en nu liep het bier zonder ophouden de glazen vol. Sint Gommaar ging zich lijzekens terugtrekken, onzichtbaar als hij gekomen was, toen zijne aandacht hangen bleef op twee kaartspelers die met vinnige oogen elkaars fijne streken aan 't bespieden waren. ‘Gommaar, mijn patroon sta me bij’ wenschten beiden, maar te diep over hun kaarten gebukt en werden hem niet eens gewaar achter hen.

Hier kon de Sant geen hulpe bieden, noch grootere lust waar alle die leute uitsloeg bij 't uitgedreschte bier.

Hij zocht weer de stille steegjes op, blank gekasseid, waar bonte geraniums blinken achter venstergordijnen. De kinderen met witte schorten die op de dorpels speelden liepen hem te gemoet en toen hij voorbijtord knikte een

[p. 212]

oud peetje dat voor 't Godshuis zich in de zonne warmde hem vriendelijk ‘goen dag’. En zie, dat peetje had in zijn hoveken eenen rozelaar, dien hij met groote liefde verpleegde om de wonderschoone blommen die hij droeg; en het is gebeurd dat hij dit jaar de sierlijkste rozen heeft gedregen, en toen het peetje stierf bleef nog eene laatste geuren, zoodat zijne ziel op rozendampen ten hemel is getogen.

Alzoo wandelde Gommaar heel de stede door zijner jeugd en de eenvoudige menschen die hem zien konden voelden den zegen neerdalen over hen. Niet velen waren zij in getale: witte meiskens die de vreugde genieten van den lachenden zonneschijn, oude peetjes die tusschen blommekens leven en lievekens die wandelen op de groene vest rondom de stede. Te diep verslonden in hunne wederzijdsche bedrijvigheid om elkaars centen te winnen, of half verzopen in hunne leute en hebben vele hem niet gezien.

‘Wij drinken wij tot als 't op is!’

Gedurende heel den dag heeft de vreugde vol uitgelaten joligheid over de stede geheerscht. Vele huizen prijkten met wimpels en klappende vlaggen, hooge van kleur, waarin de zonne heur volle genoegen had. 's Avonds ontstaken de menschen schoone gereekte vetpottekens op hunne vensterdorpels, of sierden deuren en gevels met spookkleurige papierlanteernen. Ze wiegden traagzaam op den zwarten nachtvleugel en tot zeer late bleef de stede de treffende gelijkenis van een wondersprookje.

Juli 1904,

Hugo van Walden.