De groene linde. Jaargang 2

[p. 187]

Boekennieuws.

R. Jahn Nielsen. De Burgerkoning. Noordsche Renaissance Schets, uit het deensch vertaald door Mr. E.M. Driebeek. - Amsterdam, C.L. Van Langenhuysen, 1906.

‘Een ware zondvloed van Reformatie-schilderingen heeft in de laatste decenniën het land overstroomd en overstroomt dit nog; schilderingen samengesteld door meer of minder bekende personen. Doch allen hebben zij de dogmatische vóór-ingenomenheid gemeen; allen vloeien zij over van dezelfde aanvallen, dezelfde stereotype beschuldigingen, dezelfde lofredenen...

Als tegenstelling met zijne Reformatie-schilderende voorgangers is dit boekje een poging tot nuchtere voorstelling, getrouw met de werkelijkheid namelijk van den grooten, zoo vaak miskenden humanist: Paul Eliesen.

Voorzeker! Van verschillende zijden is er hem door de geschiedschrijvers eenig eerherstel gegeven; van de zwaarste smetten door tegenstanders op hem geworpen is hij wel gereinigd, maar in het algemeene volksbewustzijn staat hij ten huidigen dage zeker bekend als Paul-met-het-omgekeerde-jasje, als de overtuigde Lutheraan, die zich liet omkoopen of ompraten om de zaak der kerk van Rome te steunen.

Wat ik dan van dit boekje hoop is, dat het in ruimere kringen, dan waarin de vakmannen het bespreken, als het ware een loogzout moge worden om - ook voor de oogen van het volk - de smetten op den goeden naam en faam van dezen onvervaarden Karmeliet te doen uitwisschen!

Wordt dit doel bereikt, dan is mijn arbeid ruimschoots beloond.’

Met deze woorden licht Nielsen, de schrijver dezer historische schets, zijn standpunt toe. Veel is er niet bij te voegen, tenzij dat Paul Eliesen geschetst wordt ten tijde en in de omgeving van den grammoedigen, heerschzuchtigen, slechtberaden, maar echt-deenschen ‘burgerkoning’, Christiaan II, die door de Rijksgrooten onttroond werd en vervangen door den half-duitschen hertog Frederik van Holstein, een ‘koning des adels.’ (1523).

Nielsen noemt zijn boekje (100 bladzz.) een ‘schets,’ en dat is het ook, niets meer - maar dan een schets, die men met veel nut en genoegen leest in de vlotte nederlandsche vertaling.

[p. 188]

De Pensejager, door J. Leroy, onderpastoor te Staden. Yper, Callewaert-De Meulenaere, 1906.

Pieter Dejaegher is de vertroetelde jongen van weduwe Coleta Dejaegher. Hij begint met vogelnesten te zoeken als hij zou moeten naar school gaan en met kwakkels te vangen onder de zondagsche goddelijke diensten. De goede raad en de vermaningen van den pastoor der parochie vallen op harden steen. Moeder Coleta is te zwak en de jongen is bedorven. Zooals wijze lieden het voorzeid hadden, gebeurt het: Pieter wordt een woeste pensjager, een geweldigaard en menschengeesel en eindigt met den jachtbewaker te vermoorden. Hij sterft in de gevangenis - maar, berouwvol en bekeerd.

‘Mocht het rampzalig leven van Pieter de Pensejager sommigen doen afschrikken van het pensejagen, en, als goede, gehoorzame kinders, de vreugde blijven van hunne ouders.

Mochten sommige ouders, veel te slap en te verblind, hunne kinders, van hunne jongste jaren af, buigen en plooien naar hunnen wille en ze altijd richten naar de lessen en vermaningen van hunne priesters en schoolmeesters, aan wien zij hen toevertrouwen, opdat zij nooit zulk geene zure dagen en zouden beleven als die ongelukkige moeder Coleta!

Dat is de wensch en het doel van den schrijver.’

En dit boek bewijst dat de schrijver iemand is die kan vertellen, aangenaam en met kennis van zaken, voor het volk. Wie het nog niet wist uit zijn vijf bundels Zeisels en Vertellingen en uit zijn Karel de Blauwer, kan het hier ondervinden.

Over het Schoone, door René Ooms. - N^r 84 der Verhandelingen van de Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding. - Antwerpen, Nederl. Boekhandel.

René Ooms, de maker van dit schriftje, is advokaat. De groote hoop stelt zich 'n advokaat voor als 'n rad-getongd wezen dat de omnibus rebus et quibusdam aliis meebabbelt maar waar geen ernstig mensch ernstig naar luistert - als 'n gepitteleerde zwaluw die aardig snebberend en kwetterend over de dingen heenschèert. Zoo'n advokaat is Meester Ooms niet: hij babbelt niet, hij redeneert, hij overvliegt de dingen niet, hij boort er in. Toen hij nog studeerde te Leuven, las hij eens in Met Tijd en Vlijt een studie over Goethe, en 't was een echte stùdie - doordacht. En dat Ooms nu nog, na jâren, Goethe in zijn kop heeft, dat blijkt uit de menigvuldige Goethe-citaten waarmee hij bovengenoemd werkje doorstrooit. Meester Ooms is een advokaat-wijsgeer: daarvan is ‘Over het Schoone’ het bewijs. Hij verkeert bestendig en vertrouwelijk met de Wijzen van alle tijden, oude en nieuwe: niet alleen Thomas van Aquinen en Augustinus, ook Plato en Aristoteles zijn hem aan 't hart gegroeid. En dat is bij 'n advokaat iets ongewoons.

Zijn werkje bevat dan ook menig wijs gezegde, minder nochtans ‘óver het schoone’ zooals de titel zou laten verwachten, dan wel over

[p. 189]

begrippen en leeringen die zich in verte of nabijheid bewegen ‘rónd het schoone’. Een wijs gezegde is alreeds de eerste volzin van het ‘Voorwoord’: ‘Dit werkje bevat geen nieuw stelsel’ en misschien nóg wijzer is dat ander gezegde, dat in een voetnota bl. 25 staat en dat aan dit eerste zou kunnen verbonden worden doet het woordje ‘want.’ Het luidt: ‘In zake van kunst is minder koude redeneering dan wel spontaan gevoel en goede smaak noodig. Deze laatste, bij velen aangeboren, bij sommigen verworven, moet in elk geval ontwikkeld en door vergelijkende studie verbeterd worden.’

Wie zulke begrippen onder 't volk verspreidt, de arte bene meretur.

J.D.C.

[p. 190]

Ontvangen:

M. LAQUET. Iets over Notarissen en 't Vlaamsch in het Notariaat. V. Delille, Maldegem, 1906. Pr.: fr. 0.10.

A. VAN WAESBERGHE. De verwaarloosde en misdadige Jeugd. N^r 83 der Verhandelingen van de Kath. Vl. Hoogeschooluitbreiding. De Nederl. Boekhandel. Antwerpen.

LAMBRECHT LAMBRECHTS. De vroolijke Limburger. Uitgave der Sint-Lambrechtsgilde van Limburg. Lier, Taymans Nezy.

A. DE COCK en IS. TEIRLINCK. Kinderspel & Kinderlust in Zuid-Nederland. Zesde deel: XII. Kind en Natuur. Gent, A. Siffer, 1906.

Onder het bestuur van Mej. M.E. Belpaire, E.H. Aug. Cuppens, Prof. L. Scharpé en de hh. A. De Ceuster, L. Tengrootenhuysen en V. Vermeyen, onderwijzers, zijn er bij Bomans & Vanbrusselen, drukkeruitgever, Leuven, een eerste reeks werkjes verschenen tot prijsboeken bestemd. In voorraad zijn reeds:

A. Cuppens, pr. Hoe Sinte Odrade ter bedevaart reed, en andere vertellingen. fr. 0.35

A. Cuppens, pr. Hans Onversaagd, en andere vertellingen. fr. 0.35

M.E. Belpaire. Uit Wonderland. Sprookjes en legenden. fr. 0.40

V. Vermeyen. Van 't Korenmanneken, en andere vertellingen fr. 0.25

W. Hauff. Sloffen-Moekske. fr. 0.25

W. Hauff. Dwerg Neuze. fr. 0.35

Zullen eerlang verschijnen:

Hilda Ram. Mieken Kool, en andere vertellingen. fr. 0.40

L. Tengrootenhuysen. Uit de Gedichten van Door en Fan Van Rijswijck. fr. 0.50

E. Collee. Reinaert de slimme Vos. fr. 0.35

H Andersen. De Reiskamaraad, en andere vertellingen. fr. 0.20

H. Andersen. Het leelijke Eendvogeltje, en andere vertellingen. fr. 0.20

H. Andersen. Kleine Klaus en groote Klaus, en andere vertellingen. fr. 0.20

[p. 191]

Men ziet, er is oud en nieuw, oorspronkelijk en vertaald werk. De vertellingen van A. Cuppens heeft men reeds kunnen genieten in 't Limburgsch tijdschrift: 't Daghet in den Oosten. Het Wonderland van M.E. Belpaire is overbekend. De sprookjes van W. Hauff zijn vermaard. De naam van V. Vermeyen is nog onbekend, maar zal het niet lang meer zijn: want de vertellingen van 't Korenmanneken en 't Wonderklokje, zoo gemoedelijk en innig-lief, zoo mooi van verbeelding en kinderlijk-ontroerd, stempelen hun schrijver tot een dichter onder de besten.

De stoffelijke uitvoering dezer heerlijke boekjes beantwoordt - ondanks den lagen prijs - ten volle aan den inhoud, zoodat ze niet te warm kunnen aanbevolen worden niet alleen aan de bezorgers van prijsuitdeelingen voor kinders, maar ook aan groote, ontwikkelde, verstandige menschen.