De groene linde. Jaargang 2

Roza Weiland.
(Hoe 't Mei werd.)

Westwaards ten einde het Gravenwoud, daar waar het dorp zijne laatste weiden uitsluiert over de verste heuvels van Vlaamsch Brabant en groote drieste olmentrossen ineens opwoelen tegen de wachttorens van een oud burgslot, ligt de Hoogpoort met haar wijde bouwen en verrestrekkende stallingen, heerschend in gezetelde pracht over haar rijke landerijen en 't veie weiland in het ronde.

Aanvankelijk, en lang voor dat de Weilands hier overkwamen uit den Duitschen Elzas, was de huidige hoeve eene vermaarde abdij van Kanunnikessen en lang nog na de verjaging der nonnen had zij haar eigenaardigen stempel

[p. 69]

behouden in de streek; maar, sinds het oude kasteel met al het omliggende verbeurd was en de d'Arconati's inwoonden op Gaesbeek, was het toenmalig klooster zoodanig verbouwd en veranderd dat er van de vroegere omheining niets meer overbleef dan eene oude, grimmige schuur met bemantelde vensters en de hooge, plechtige poort met haren oorspronkelijken spitsboog die de hoeve steeds doopen bleef bij het jongere geslacht.

Van uit het Walenland zag men de Hoogpoort liggen 's zomers in de zonne en hoever hare bunders strekten langsheen den Brusselschen spoorweg wist niemand gereedelijk te zeggen in den omtrek.

Derwaards waren de Weilands toegeland in een tijd dien niemand zich herinnerde op het dorp; ook wist men van de grootouders niet veel te vermonden tenzij dat ze tot hunnen dood stokstijve ongedoopten gebleven waren en daarom begraven lagen op het heidenkerkhof, dat de eerste Weiland een machtigschoone man was die veel bier dronk en met zijnen bruinen hengst dwers door de staande terwe reed bij oogsttijd, dat de oude pachteresse zooveel goud droeg als al de andere vrouwen van het dorp en dat Ludwig, de vroegere peerdenknaap, groote wagens graan gevoerd had naar Sedan onder den grooten oorlog, zoodat de Hoogpoort bijna ten onder was na 't jaar '70. Dit en andere dingen wierden nog verteld, en wat men er altijd bijvoegde was dat de oude Weilands van in den beginne grooten praal voerden en buiten hun verkeer met de kasteelbewoners slechts schaarsche betrekkingen aanhielden in de streek. Daarom werden ze ook met schuinsche oogen aangezien van de lagere pachters en dat de oude veete met het Neerhof zelfs nu nog niet was uitgevochten, werd wel eens in 't genipte verteld ginder beneden in het dal.

Maar de huidige pachter was een zachtzinnig man die alles zonder stoornis begaan liet en, van af den tijd dat hij met zijne nieuwere bouwstelsels telken nazomer ontzaggelijke

[p. 70]

koornmijten stapelde over zijne bunders en zijn beruchte hengsten op al de kasseien draafden, was hij zoo feitelijk de heer geworden van de landstreek, dat sommigen in hert gejuicht hadden om de rampen die de hoeve hadden geteisterd in den laatsten zomer..................... Want de zomer was nu heen en drukkendstil, midden in haar doffe vijvers, lag de Hoogpoort in de pijnlijke verlatenis van 't afgaande jaar. Van na de dood van Ida Weiland was ze schier van uitzicht niet meer veranderd en, of velen meêleden om den rouw van den kasteelpachter, had men op Ter Eyken en andere hofsteden het late bamiswerk gestaakt en stilaan zweeg alle bedrijvigheid in het lagere dal en de verdere dorpen.

November was nu aanstaande.

Al een tijdeken kwam er geen glimpeken licht meer liggen over de wouden van Gaesbeek, en nu de kleurlooze dagen hun lijze schreden begonnen te gaan over de leege akkers en alle avonden met dezelfde mysterieuze gebaren verdwenen in 't vage Westen, kon men duidelijk het weer aanzien dat de vriestijd dees jaar hard zou zijn en vreeselijk lang moest duren. Met hun gewone weerschranderheid hadden al de dorpelingen alras den keer bemerkt van het getij en, daar men nu gaarne droef was om de laatste voorvallen, doemde het beeld van den winter langzaam en grijnzend op in alle herten zonder bewust verzet of voorbarige stoornis van wege de lieden.

En toch, al werd er sinds lang verteld in de huizekens dat het oolijke weer nakend was met zijn gewone sterftens en al de somberheid van het booze seizoen, al plaagde men er zich onderling mede rond al de heerden, toch had niemand het geloofd in de geheimste diepten zijner ziel... want als de Zon nu al zoolang dood was en weg van over de dorpen, als de Hoogpoort maar steeds zwijgen bleef en er ook al verteld werd dat Roza Weiland te bedde lag, als later die moord gebeurd was op dat verre gehucht en er alle nachten fletsche

[p. 71]

lichtekens kwamen dwalen over de meerschen, was er ineens eene schielijke verstomming over de streek gegaan en eerst nu werd het voelbaar voor allen dat de slechte winter daar was... en dat er ging kwaad woekeren in de hoofden en rondwaren allentwege over 't land....

Roza Weiland was feitelijk wel krank.

De gedaagde lieden hadden het eerst mijde geloofd, maar als de jonge dokter, nu geregeld naar de Hoogpoort reed en het ruchtbaar werd dat de jonkvrouw van het kasteel schier gestadig op de hoeve bleef, geraakte de zaak buiten twijfel en de vrouwen kregen het druk op al de dorpels tot de eerste koude al de klappeien in hun stegen joeg en de deurkens dicht sloot voor ettelijke dagen.... Want zonder het te weten was men nu in 't herte van den Winter.... December en Januari klopten aan ruw en korzel, en steeds grijnender steeg de levensnood in de gemoederen met het afnemen van het licht en 't bijster grinniken van vorst en sneeuwjacht.

's Morgens te zessen, als het Zoniënbosch nog vol mysterie lag aan de verwijderde kimmen en de eerste exprestreinen achter het woud wegdommelden naar Bergen en Frankrijk, togen de mannen in lange onduidelijke groepen naar het kasteelgoed en het vreeselijk zwoegen begon bij 't eerste klaren van den dag. Norsch en ruw kapte men in de splijtende wortelkorsten en, als de eiken jammerlijk neerstortten in het krekkelend schaarhout, stonden de zwoegers enkele stonden over hunne houweelen en beluisterden wellustig 't geraas der voeders en de martelie der peerden die ginder verre de boomen sleurden uit de diepten van het woud. Zoo duurde het lange weken en 's avonds, als de verschrikkelijke donkerte het dorp inbrak langs heg en hagen, kwamen de mannen uit het boschgoed steeds wild en zwijgend; vooraan de schokkende hotsen, mysterieus schrijvend in de duisternis; daarop de stroeve mannen met hun breede hoeden en blekkerende bijlen en achteraan hinkten de peerden, gansch

[p. 72]

ingeslonken van den arbeid, en koppeknikkend, met losse hoefijzers, klepten zij de nood over de landstreek....

Januari en Februari waren zoo voorbijgeraakt en Meerte kwam met haar loensche vlagen en haar tijdelijk goed weer.

Er was nieuws op het dorp... ‘Hebde ze gezien?’

Ja zij hadden ze allemaal gezien. Roza Weiland was naar de kerk geweest 's Zondags, marmerbleek in heur sombere rouwkleeren; in 't portaal had ze stil geknikt tegen Edmond Delcour en daarop was ze met de kasteeldochter in volle vaart opgereden naar Lauwende. Dien ganschen dag bleef de zon over de verwaterde meerschen hangen en 't feit werd fel besproken op de dorpels van al de huizen.

En nu was de winter voorgoed voorbij en 't booze weder... De Mei ging naken...

Van half April was de zon dagelijks gekomen en stilaan werd ze voller en machtiger met het groeien van het jaar. Men had het afgezien iederen morgen. Rond vier en half, als de hanen aan 't kraaien gingen op al de hoeven en achter den kasteeldreef de eerste voerwagens over den Bergschen steenweg rolden, teekende een lichte, bleekrozige kim over het Gravenwoud en, naarmate ze geler uitscheen en er meer goud in kwam trillen, vloeiden heel langzaam lange waasblauwe strepen door de witte sluiers der weiden tot aan de Maalbeek en de diepere landen.

De morgen lag nu uit allentwege in de volle heiligheid van zijn mysterie... Geen stemmeken was er hoorbaar... geen trilling, niemendal, als ten ware iets, lijk 'n verre muziek waar men naar luisterde en die optrok met den nevel over de vijvers en het slapende weiland. Het woud stond nog gansch vaag en verwaterd en donkere, onduidelijke trossen woelden op rond de torens der burgt. Verder, waar de eiken stonden, lag reeds eene gelende wittigheid en hooger, aan 't uiterste einde van het landgoed liep een doffe blauwfloeren streep van beuken tot aan den spoorweg en de lagere weiden te Westen.

[p. 73]

En als het zoo enkele minuten geduurd had, als 't jong gevogelte in zijn eerste ontwaking vreemde tonen begon te slaan met de nachtegalen, ging er stillekens een heel lichte, nauw merkbare trilling over het koren en een nieuw verschijnsel tooverde op de heuvelen... De lichtstreep vloeide nu uit op de hoogten tot Pede en Gaasbeek en zoover de deining der velden liep speelden teere gouden vingers op de verre kimmen der landerijen. Daar waar er koren stond en bedauwde groente, tokkelden ze ongestadig in weg en wedergaan en, boven het wemelend diamantgeflonker, zag men bij wijlen als lichte blonde haartressen vlotten die dan weer verdwenen na enkele stonden.

En als 't naar vijf uren toeging werd de lucht feller en feller en, naarmate de strooming van den wordenden morgen 't koren meer deinen deed en de muziek in heldere tonen opklaarde in het woud, trok de nevel in langen plechtigen zwaai op tusschen 't vage geboomte van 't laagland en ging dan eenigen tijd hangen boven de blauwe daken van 't Neerhof. Over de beuken aan den horizont strekte nu een wijde sluier van teere, lichtpurperen zijde en lange gouden strepen liepen er in uit steeds klaarder en klaarder. Waar er water op de kruinen lag wemelden er stille zilveren vlekjes over op heel de wijdte en streelendzoet in eene aanraking van oneindige zaligheid vloeide het lichtroode van den morgenhemel tot over den mantel der beuken, wijl lager af, in 't hert van het woud, de eiken zich openspreidden in vinniger goudglans en met toenemende geweld van groen de olmen opwoelden tegen de wachttorens...

En overal op de heuvellijnen, van de Hoogpoort tot de bosschen van Hal en verderaf, speelden de gouden vingers gestadig voort... De luchtstroom golfde voller en voller over 't koren als een breede harmonij van leven en liefde en ginder verre, heel verre over 't Zoniënbosch en op de laatste heuvels, ontving de natuur den eersten kus der Zon in de heilige stilte van den dagenden morgen....

[p. 74]

Beneden in het dal kwam er nu beweging op de hoeven. De luiken van al de huizekens waren reeds open en, als 't eindelijk vijf uren bonsde uit de galmgaten van Lennick en het kloksken van Gaasbeek lachend zijn wederwoord riep lijk een ontwakend meisken, steeg de Zon met nen ontzaggelijken sprong over het geboomte... Heel de beukenlaan waaide ineens uit lijk een feestvaan van helbevlamde zijde... Het eikenbosch sloeg toe en open beurtelings in eene ketterende laaiing van goud en helle diamanten... Groote speierende lichtfuzeëen boorden plots in de dampende olmenbergen en eene diepe, sidderende zwijmeling lag 'n stonde over heel de landstreek.

De Hoogpoort blonk nu ineens uit op den Kloosterberg, tronend in onbedwongen macht over de dorpen.

Diep in de delling lag de hoeve der Delcours met haar vijvers en haar weiden. Van op den berg zag men duidelijk de meiden over de kassei pletsen met hun gudsende melkkuipen en de laatste peerden snuivend uit den stal komen op de binnenkoer.

Op de hoogten van Lauwende stonden reeds de groote knapen in heele benden, lijk zonnekrijgers, op de akkers en verder, waar de laatste koolzaadvelden in lichtgoud uitzwommen en waar andere dorpen begonnen en andere menschen woonden, vochten de peerden met breede borst en gestreuvelde manen tegen het geweld van den jongen dag. Beneden in het dal dreven nu langzaam groote benden vee uiteen en de koeiers van al de hoeven gaven aan malkander hun wederwoord met hun djakken en zongen hun leute wijd uit over het dorp en de vijvers.

't Werd nu voelbaar dat de Mei aanstaande was en dat het goede jaar ging komen....

T. Steppé.