Groot Nederland. Jaargang 20

[p. 290]

De lieve wereld.
Gelijkheid.

Mijn goede vriendin was verontwaardigd en zij schreide. Ik schrikte er van, dacht dat haar een ongeluk was overkomen. Ik vroeg met angstige belangstelling waarom zulk groot misbaar. Zij ging zitten, droogde haar tranen af en vertelde:

‘Ik was van morgen voor het eerst naar 't nieuw gebouw gegaan, waar, sinds eergisteren, twee onzer ‘oeuvres’ zijn ondergebracht. Ik was daar vroeger wel geweest en had de localiteiten gezien; maar het gebouw is groot en omslachtig; er zijn een heele boel organisaties en vereenigingen in gevestigd; kortom: ik vergiste mij en opende een deur waar, in plaats van dames, een aantal heeren.... laten we maar zeggen: mannen, om een groote tafel waren vergaderd. Het zag er zoo grijs en blauw van den rook, dat ik in een herbergzaal waande te zijn, te meer daar er talrijke glazen met bier en wijn op de tafel stonden. Ik merkte natuurlijk wel mijn vergissing, maar trad toch even binnen, mij excuseerend, om meteen te vragen in welke kamer ik voor mijn doel dan wèl zou moeten zijn.

Een twintigtal op mij gerichte oogen keken mij strak, met ondubbelzinnige onwelwillendheid aan en een van de ‘heeren’ rees van zijn plaats op en sprak mij ruw aan:

- Pardon, mevrouw, 't is hier een politieke vergadering. Pas de femmes ici!

- Kunt u mij ook zeggen, vroeg ik, in welke kamers het ‘Werk der Oorlogsweduwen en weesmeisjes’ gevestigd is.

- Neen, mevrouw, dat gaat ons niet aan. Wij hebben daar niets mee te maken. Pas de femmes ici! herhaalde hij onbeleefd; en dreef mij letterlijk terug naar de deur.

‘Je weet, ik laat mij niet zoo graag onhebbelijk behandelen. Ik geef toe dat heel veel vrouwen van den tegenwoordigen tijd, helaas! alle recht op achting en égards verbeurd hebben. Maar er zijn er ook toch andere en tot deze ben ik zoo vrij mijzelve nog mee te ekenen.

[p. 291]

- Meneer, zei ik, u zoudt ten minste beleefd kunnen zijn?

- Mevrouw, antwoordde hij, wij hebben niets tegen u persoonlijk, maar wij hebben álles tegen de vrouw in 't algemeen, waar ze zich met zaken wil bemoeien waar ze geen verstand noch bekwaamheid voor heeft.

En daarop duwde hij, mij haast pijn doende, de deur tegen mijn voet en stak mij buiten. Hoe vind je zoo'n handelwijze; en zou je daar niet eens iets over schrijven?

* _* *

- Mijn waarde en lieve vriendin, zoo sprak ik, uw mededeeling doet mij pijn en stemt mij tot bitter en ontmoedigend nadenken. U weet hoezeer ik, na de algemeene verdierlijking van 't mannenras, mijn laatste hoop gesteld had in en op de vrouw. Ik dacht: daarvandaan, als er nog redding mogelijk is, zal de redding komen. Helaas! Helaas! Driemaal Helaas! Hoe diep ben ik, en is welllicht de gansche wereld voor zooverre die nog niet geheel verbeest is, teleurgesteld geweest! Reeds tijdens den oorlog, in de ergste, wreedste en benauwendste tijden van den oorlog, toen de duitsche militaire Barbarie op 't punt stond om de wereld te vermoorden, zag ik de engelsche vrouw, - niet de slet, de straatvrouw, maar de vrouw van goeden huize, de luxe-vrouw, - publiek schandaal plegen. Zij liep naakt rond in schouwburgen, hotels en restaurants (ik zeg naakt hoewel ze toch nog min of meer gekleed was, maar gekleed op een manier die er op berekend was om het weinige nog bedekte in zijn naaktheid voor te suggereeren, zoodat het gekleede gedeelte obsceen werd en het naakte bijna decent) zij at, en dronk, en rookte, en danste; zij gooide geld met hoopen weg; zij was gelukkig en zij amuseerde zich en lachte, terwijl misschien haar man, haar broer, haar zoon in de stinkende loopgrachten lagen te sterven. Na den oorlog werd het er niet beter op, maar meestal nog veel erger. De vrouw ging mee ten onder in den poel van laag genot, waarin de man reeds lang verzonken lag. Wellicht was 't in haar macht geweest hem weder op te beuren. In plaats hem te verheffen duwde zij hem nog dieper met zichzelve in 't vuil. Niet eens voor het grotesk-belachelijke deinsde zij terug. Zij scheen een specialen zin te krijgen voor het potsierlijke en leelijke en dat in ernst mooi te vinden. ‘Le sens de la laideur’ werd in haar geboren en tot het meest gedrochtelijk-karikaturale

[p. 292]

ontwikkeld. Ik heb haar, in volle bewustzijn van eigen voortreffelijkheid, toiletten zien dragen, die de dolste grappenmaker niet zou kunnen uitdenken. Zij is de speelbal van de ‘mode’ tot in haar walgelijkste en luguberste uitspattingen. Ik ben er vast van overtuigd als 't morgen aan den dag de mode werd met één been bloot te loopen en het andere in een broekspijp, dat ze 't zou volgen.

‘Dit alles, en nog veel meer, mijn waarde vriendin, kan per slot van rekening niet anders zijn dan ‘uiting van domheid!’ Helaas, ja: verregaande domheid! De vrouw heeft, na de definitieve verbeesting van het mannenras, een prachtkans gehad en heeft ze niet weten te benutten. Ze heeft het niet begrepen. Ze heeft ‘gelijk’ willen staan met den man en niet beseft hoe torenhoog ze zich ver boven hem moest trachten te verheffen. Nu staat ze ‘gelijk’ met hem en 't is wat moois!

‘Let eens op dat ze, met dit ‘gelijk-staan’ er feitelijk toch weer ‘onder’ staat. Een man b.v. is leelijk en hatelijk, maar, in uiterlijke werkelijkheid, toch veel minder ridicuul dan de hedendaagsche vrouw. De ‘mode’, die zulk een hoofdrol speelt in 't leven van veel vrouwen, raakt hem slechts terloops of van verre en het is zeer opmerkelijk, dat hij doorgaans eerst bepaald belachelijk wordt, wanneer hij, evenals de vrouw, zijn God maakt van het navolgen der mode. Is er iets op de wereld walgwekkender dan een te mooi gekleede, gepommadeerde, geparfumeerde fat? Zelfs de meeste vrouwen, ook deze die als modepoppen rondloopen, kunnen dit soort mannen niet uitstaan. Het is alsof zij er hun evenbeeld in zagen en meteen voelden hoe minderwaardig dat beeld is.

- Waarde vriend, sprak mijn vriendin, ik ken van ouds uw neiging en uw lust tot generaliseeren en tot overdrijven. Gij doet het wellicht om mij te prikkelen en tot verzet op te jagen; maar nu hebt ge verkeerd gerekend, want ik ben het volkomen met u eens, dat vele vrouwen van onzen stand diep-verachtelijke wezens zijn geworden, die absoluut het bezit der rechten niet verdienen, welke andere vrouwen voor haar verworven hebben of trachten te verwerven. Maar weet gij soms een middel om ze anders te krijgen? Om er, in plaats van miserabele poppen, echte menschen van te maken?

- Er bestaat, zei ik, nog hier en daar een mensch op de wereld, zoowel onder de vrouwen als onder de mannen. Ik beschouw u als een mensch en ik durf mijzelf ook nog onder de menschen meerekenen. Ik meen zelfs, als we gingen zoeken, dat wij er meer zouden

[p. 293]

vinden dan Diogenes, of Socrates, wie was het ook? die er geen vond met zijn lantaren, bij klaarlichten dag. Wat de groote massa betreft, die geen menschen meer zijn en die gij weer tot menschen zoudt willen zien worden, ik zal er mijn hoofd niet mee breken, want ze zijn het niet waard. Met het gros van 't mannenras is niets meer aan te vangen. Die hebben afgedaan. Die staan op het niveau der hyena's, haaien, krokodillen en andere vuile, wilde beesten. Met het vrouwenras.... misschien zou men iets kunnen probeeren, hoewel ik er niet veel fiducie in heb.

- En dat zou zijn?

- Onvoorwaardelijke en totale verwoesting van alle juweliers-enmodewinkels, verspreiding naar de vier winden van alle valsche kapsels, uitzetting buiten de landsgrenzen van alle ladies-tailors en Schneider, sluiting van alle thee-huizen, een wet van verplichtend thuis-verblijf, zooveel uren per dag en scherpe politie-contrôle met zware sancties in geval van overtreding....

Mijn vriendin schoot in een lach en ik ook.

- 't Is nog maar best om het in 't kluchtige op te nemen, zei ze.

- Als Figaro deed, echode ik.

Ons gelach wekte mijn hondje, dat vóór mijn voeten lag te slapen. Het keek ons beurtelings aan met zijn mooie, heldere, intelligente oogen en in die oogen lag als 't ware een vraag.

Wij gaven 't antwoord allebei, met onze beide streelende handen. Wij spraken het dier met ontroerde verteedering aan; wij zeiden het, hoe zuiver hoog en wijs en verheven het stond, boven alle politieke knoeiers en leugenaars, boven alle naakt-loopende, publiek-schandaal verwekkende dames van goeden huize, boven alle juweliers, tailors, Schneider en valsche-haren-fabrikanten, boven de bandieten-bende van het gros van 't menschenras.

Wij hadden tranen in de oogen; wij scheidden van elkander met het zacht troostend gevoel, dat er toch nog iets goeds en onvervalscht en onbaatzuchtigs-eerlijk was op aarde: een hond!

Cyriel Buysse.