Groot Nederland. Jaargang 20

[p. 257]

Dat peperboomke.

Wij zaten allemaal in dien tuin, of beter gezegd, op het grasplein van de villa, ginds in Australië aan het andere eind onzer wereld. Het was Zondag. Het was April, en reeds herfst aan de overzijde van den Steenbokskeerkring. Het was zoo warm nog onder dien eenig blauwen hemel van lazuur, door geen enkel wolkenflardetje overfloersd. Het was warm en toch opwekkend frisch in die lucht, zoo puur en rijk aan ozongehalte....

En wij genoten van elkanders bijzijn. En wij verwachtten aan de thee, den pianist-virtuoos, met wien ik de reis van Genua uit naar Melbourne had gemaakt.

Zijn naam was Friedenthal; hij was een Pool en had de wereld rondgereisd herhaalde malen. Ook bij onze aankomst in de groote Australische stad, waar hij concerten geven zou, stond op alle hoeken der straten zijn portret aangepakt: ‘Arrival of the World's renowned pianist: Friedenthal’.

Dat aangezicht was overal te zien: een groot, open voorhoofd, bekroond met een zwarten, ontzaglijken, hoogstaanden, golvenden haarbos, diepliggende, donkere oogen vol gepeins, een ietwat tanige gelaatskleur en dikke lippen. En nu kwam hij daar aangestapt over de graszode naar ons toe, omringd door een drietal andere kunstenaars, die hij ter plaats persoonlijk had leeren kennen.

Hoe heuglijk was voor mij daags te voren dat wederzien geweest, na weken afwezigheid; want hij was met de boot voortgevaren naar Sydney, terwijl ik in Melbourne bleef. De voorstellingen waren amper gedaan, toen allen ondereen keuvelden als oud-bevrienden.

En de gastvrouw, mijn aangebedene vriendin, was zoo blij:

‘Now you are quite yourself,’ zei ze tegen mij, ‘geheel dezelfde van vroeger in Europa, voor de eerste maal, sinds gij hier verblijft.’

En het was waar. Ik voelde mij gansch bevrijd van dat beangstigend, geheimzinnig broeiende, dat mij ginds onafweerbaar drukte en als een onzichtbaar spook omkneld hield. Nu niets van dat alles.

Ik genot volkomen in algeheele vrijheid van geest.

En mijn hart jubelde innerlijk hoog op: ‘Nu is de bui van wee-

[p. 258]

moed over. De zege is afdoende behaald en vrede zal mij bijblijven.

Die afgetrokkenheid, die treurnis in gezelschap, waarover ik mij schaamde en die ik te vergeefs van mij te schudden zocht, voor altijd... altijd weg!....

Er werd gesproken over het concert, dat Friedenthal, den avond te voren - ik weet niet meer in welk groot lokaal, de Townhall, meen ik - gegeven had en waarbij heel het high life van Melbourne tegenwoordig was geweest.

En ik vertelde hem van mijn-spannende-verwachting, terwijl de ruime zaal zich vulde en weldra gevuld was met duizenden menschen, waarover het ontzaglijk geronk als dat van een titanischen bijenkorf hing.

En hoe de vrees mij den adem benam, toen hij op het tooneel verscheen; toen hij daar een oogenblik stond, heel alleen, in rok en witte das, en zoo klein scheen, en zijn hoofd zoo groot met dat vele krullend hoogop- en neergolvend haar!....

‘Moet die eene man al die menschen, die veeleischenden, gedurende twee uren hier bevredigen?’

Haastig, diep had hij gegroet en was daarop vastberaden naar de vleugel-piano toegestapt.

Welke hartsverlichting, toen na de grafstilte gedurende zijn zielverheffend spel, het eerste applaus als een donder losbrak!...

En ik herinnerde er hem aan, hoe geestvervoerd hij er uitzag, toen ik 's avonds te voren met Ethel, het dochtertje mijner gastvrouw, hem gedurende de tusschenpoos in zijn loge was gaan bezoeken: donkerrood, de aderen van zijn voorhoofd hoog opgezwollen, de oogen als verwilderd, den adem kort....

En hij zei: ‘Ge bleeft er zoo weinig tijd, en waarom dát?’

‘Ja, wij waren bang voor uw emotie; wij vluchtten letterlijk bang, dat er u in zulk een exaltatie iets overkomen zou....

Bij het sluiten van 't concert was het als een tweede concert van lof langs de straten der woelige stad geweest.

Hij glimlachte eens, stil gevleid bij mijn wederopwekking van zijn uitbundig succes van den vorigen avond.

En de altijd lieve gastvrouw sprak tot hem:

‘Zooveel weerklank wekken in geest en gemoed bij onbekenden als hier in Australië, zooveel sympathie van harmonische gevoelens vinden, acht ik het opperste heil, dat een kunstenaar te beurt vallen kan.’

En weder glimlachte hij en boog instemmend met haar.

[p. 259]

‘Bevalt het u hier in Melbourne?’ vroeg ze na een korte poos, ‘zijt ge gaarne zooveel op reis?’

‘Ik zou veel liever altijd in mijn vaderland zijn,’ bekende hij met openhartigheid, ‘en eensklaps mengde hij zich niet meer in 't druk gesprek der hem omgevenden.

Hij zat heel ingetogen, onbeweeglijk voor zich uit te staren, als de ziener, die niet waarneemt de dingen, die voor hem liggen....

En ik begreep: hij was dus ook onder den klauw van het heimwee! Helaas! wat wekten die weinige woorden, treurig uitgesproken, plots al het ingesluimerd weegevoel in mij op!

In sommige ravijnen bestaan er immers echo's, die op een enkel beroep herhaaldelijk nagalmen.... En zoo ook hier: al het vreemde mijner omgeving drong zich smartlijk weder aan mij op.

En die man daar ook gevoelde dàt! Hij de algemeen gevierde, de overal welgekomene, hij die nog geen veertig jaren telde en gedurende bijna de helft van zijn leven alle zeeën had doorkruist, alle werelddeelen had bezocht om bijval in te oogsten met zijn talent, die man, die negen talen sprak en in het meerendeel der beschaafde landen zich door zijn taalkennis zelve als thuis moest voelen, die man verlangde eenvoudig naar niets anders dan het verblijf in zijn eigen woningstad Berlin.

Verschrikkend kwam het in mij op, als het onweerhoudbaar tij aan het strand der zee, het geziene, het doorleefde in dat verre werelddeel, stond zonneklaar voor het oog mijner ziel; het bewustzijn der onmeetbare afstanden, die mij scheidden van hen, die ik verlaten had; het afgesneden-zijn van al de draadjes en rankjes, die ons gebonden houden aan het dagelijksch bestaan; het rusteloos haken naar nieuws, dat geen nieuws meer is, in brieven, sinds zoo vele weken geschreven! De eucalyptussenbosschen, met hun geur, die verkwikt maar des te zwaarder het uitheemsche der omgeving voelen doet; de sombere lanen van de hoogstammige ficussen, aan kloostergangen gelijk, en van welke men niet weet, of hun glimmende bladeren bruin of donkergroen zijn....

En bovenal het ongewone van dien starrenhemel op alle uren van den avond en den nacht: het Zuiderkruis met zijn ongeëvenaarde schittering in die pure, donkere lucht, dat zoogenaamd kruis, dat aan geen kruis gelijkt en veel meer een gebroken vierkant uitmaakt.... Sirius boven Orion, rechts staande, en al het overige van het uitspansel - al de bekende starrenbeelden 't onderst boven gekeerd....

[p. 260]

Maar het was nu geen avond en geen nacht. Helder verlicht was alles en veel gelijk aan wat er te zien was in de geboortestreek: op den gevel der villa bloeide in overvloed de grootbloemige purperen klimkoorde, en op het grastapijt aan onze voeten gloorde de gouden rozet van de paardebloem nevens de hooger opgeschoten lancetbladige hondsribbe met hare bruine bloesemtrosjes, overwuifd van witte meeldraadjes, als zoovele blanke vlaggetjes.... Geniet, geniet van het heerlijke uwer omgeving, van de groote familie-liefde die u - vreemdelinge - hier de gastvrijheid geeft.... Van het bijzijn dezer, die gij met dankbare aanbidding bemint, en die u vertroetelen.

Maar mijn oog viel op een peperboompje dat op de zode, ginds een beetje verder stond.

Het was een klein plantsoen, dat nog geen rijpende vruchten dragen kon, enkel eenige van die roodachtige, vleesige bessengrapjes, welke eenigszins herinneren aan onze aalbessen, zooals ik er elders in 't zuiden op grootere boomen van dat soort had gezien.

Dat kleine boompje met zijn tengere, frissche acaciablaadjes, die zoo broos schijnen, dat ze natuurlijker wijze voor de eerste kou zouden moeten wijken, en die nochtans den winter trotseeren zonder looververlies, dat boompje boeide mij.

Ik kon er mijn blikken niet van afwenden, het werd een emblema, het werd de verpersoonlijking van al mijn kwellende indrukken in dat afgelegen werelddeel: het verbeeldde voor mij de maatlooze afstanden, de talrijke doorkruiste zeeën, de onpeilbare waters, de rotsen, de bergen, de wouden, die lagen tusschen mij en mijn vaderland. Het zei mij, dat het ginder nacht is, terwijl het hier dag is; dat de dierbaren ginder sliepen, terwijl ik waakte en dacht aan hen!

En in mijn stomme smart zat ik dáar, in een toomloos, onzinnig, ondankbaar verlangen om elders, om er weg te zijn; om dat peperboompke niet meer te zien; in het volle besef van mijn algeheele nederlaag in den strijd met mijn beter willen, zat ik daar, in mijn ellendig, lamlendig onvermogen om dezelfde mensch van vroeger te zijn....

Virginie Loveling.