Groot Nederland. Jaargang 15

[p. 588]

Buitenlandsche literatuur.

J.C. Snaith. The Sailor. London, Smith, Elder & Co. 1916.

Het eigenaardig Engelsche gebruik, op de vóórpagina onder den schrijversnaam de titels te noemen van de boeken die den auteur het beslissend succes bij het publiek bezorgden, herinnert er ons aan dat Snaith is ‘Author of Broke of Covenden’ en ‘Araminta’: twee romans die zeker niemand tot de ‘pot-boilers’ zal rekenen, maar waarbij men toch de toevoeging verwacht had van ‘Henry Northcote’, ....tenzij men juist in die omissie iets als een typeering van den Engelschen lezerssmaak mocht willen zien. In dát onstuimige, hartstochtelijke boek, dat misschien eenmaal het hoogtepunt in Snaith's letterkundig leven zal blijken geweest te zijn, worden over de praktische toepassing van Christus' leer dingen verteld, die maar weinig aanmoedigend genoemd moeten worden. De Temptator in eigen persoon verleidt er den jongen, onbekenden, in bittere misère levenden advocaat Henry Northcote, een pleidooi te houden in de hopelooze strafzaak van een moordenares: een pleidooi, op zuiver christelijke beginselen gegrond, dat de gezworenen het ‘niet-schuldig’ weet te suggereeren en den advocaat plotseling een naam bezorgt. Maar juist dat opzienbarende succes doet Northcote de huichelachtigheid van zijn pleidooi inzien: niet de christelijke leer maar de bravoure van zijn talent heeft overwonnen. Een gegeven, waaruit wel blijkt, wat Snaith aandurft (en aan kàn), maar dat circulating-libraries tegenover de lezeressen zekere verplichtingen oplegt....

Snaith's jongste roman vertelt den levensgang van een óók strugglend, maar loyaler talent, bijgenaamd ‘The Sailor’. De jongen dankt dien bijnaam aan zes jaren matrozenleven: alsdan wordt zijn particulier talent ontdekt van.... goalkeeper. In dit behoorlijk gehonoreerd beroep met veel vrijen tijd ontdekt ‘The Sailor’ vervolgens zich zelf: hij leert eerst lezen, leest vervolgens zijn zenuwen onbruikbaar voor het voetballers-beroep, en na een smadelijk verloren wedstrijd komt hij als bediende in een huurbibliotheekje terecht. Daar ontpopt hij zich, al lezende, als een buitengewoon talentvol schrijver wan avontuurlijke zeemansverhalen. (Men ziet, er wordt met den held in deze roman niet zuinig ge-jonge-jand). Dan komen de onvermijdelijke huwelijks- en liefdesverwikkelingen, waarvan

[p. 589]

hier genoeg gezegd zij met de verklaring, dat de opvolging: eerst huwelijk en daarna liefde (elders), inderdaad de bedoelde is.

Wat deze roman waarde geeft zijn de eerste tachtig bladzijden van de ruim vierhonderd. In de tweede tachtig kunnen sportredakteuren modellen voor spannende voetbalverslagen vinden. Dan komen er vele hoofdstukken de gevolgen demonstreeren van éénzijdige loyaliteit bij flirt. En tenslotte eindigt des ‘Sailors’ levensgang in de wereld van Goede Manieren en Ware Liefde.

Maar die éérste tachtig bladzijden, waarin 't ventje aan de afschuwelijke kastijdingen van ‘Auntie’ als door een wonder ontkomt; uit de Londensche slums door een treinmachinist opgepikt en in diens gezin verpleegd wordt; daarna als duvelstoejager op een boot dienst neemt: en wat daar aan boord van 't stoomschip in de wilde vaart door den jongen wordt dóórgemaakt aan ellende en angst; de eerste tachtig bladzijden die dáárvan vertellen, hard en ongenadig, behooren tot het pregnantste wat door Snaith geschreven is. Zij redden het boek als geheel niet, maar zij excuseeren tenminste zijn bestaan.

Joseph Conrad. The Shadow-line; A Confession. London, J.M. Dent & Sons, 1917.

De ondertitel, ‘A Confession’, behoeft niet literair maar kan ook letterlijk bedoeld wezen. Joseph Conrad, van zijn Poolschen naam voluit Joseph Conrad Korzeniowski, heeft van zijn twintigste tot zijn veertigste jaar in het zelf-gekozen zeemansberoep de Indische zeeën bevaren. Het verhaal in ‘The Shadow-line’ zal dan ook, evenals zijn vorig werk ‘Nostromo’, ‘Within the Tides’, ‘Twixt Land and Sea’, waarschijnlijk wel een episode uit zijn eigen leven wezen. Een jonge man krijgt als zijn eerste commando een zeilschip van Bangkok te brengen naar den Indischen Oceaan. De vorige kapitein was, volgens de verhalen van den stuurman, een vreemd, een onberekenbaar, een gevreesd man geweest. Hij was op de laatste reis gestorven en zijn lijk was over boord gezet. Wanneer na het uitzeilen een wekenlange windstilte het schip ophoudt, de geheele bemanning ziek ligt aan de malaria-koortsen en er geen voldoende voorraad kinine meer aan boord blijkt, wordt de jonge kapitein, bij al deze ellende en zorgen, nog vervolgd door de koortshallucinaties van zijn eersten stuurman, die in al dien tegenspoed de plagende hand ziet van den gestorven scheepsgezagvoerder.

Dan komt, na wekenlange marteling als een verlossing de storm, die met geweld boven het schip losbreekt. Nauwelijks heeft de bemanning, uitgeput door de koortsen, kracht en tijd een deel van de zeilen te reeven. Zelf veertig uren aaneen aan het stuur, weet de jonge man het schip ten

[p. 590]

leste voor de reede van Singapore te brengen. De manschap wordt in het hospitaal gebracht. Maar met een nieuwe bemanning vaart de jonge man binnen twee dagen opnieuw uit voor het einddoel van zijn reis. -

Het kan een episode zijn uit het leven van den schrijver, die ons hier verteld is, en goed verteld is. Maar nog is hiermede niet de ondertitel ‘A Confession’, een bekentenis, verklaard, en ook de titel ‘The Shadow-line’ niet duidelijker geworden.

Wat is de diepere zin van dit verhaal?

In ieders jeugd, zoo begint de schrijver, wanneer de omringende wereld als een tuin is vol goede en kwade dingen die men gelijkelijk aanvaardt, komt er een oogenblik dat men ineens weet, dat de zorgeloosheid waarmede de jeugd tegenover het leven staat, een einde nemen moet. Het is een waarschuwing die ieder onzer ontvangt: ‘one perceives ahead a shadow-line warning one that the region of early youth, too, must be left behind.’

Een jonge man reageert daarop door een gevoel van onbevredigdheid met het bestaan; het is de kritieke tijd van rassche, onberedeneerde besluiten. De een verlaat, zonder te weten waarom, zijn werk; weer een ander trouwt plotseling....

Het is in zijn eigen tijd van depressie, dat de schr. dat onverwachte, benijde commando krijgt op het zeilschip. Die reis zal hem in het eerste groote levensgevaar brengen, maar ook de eerste groote levensles leeren in de manlijke ernst van de verantwoordelijkheid voor het leven van anderen.

Van die reis blijkt hij aan het slot der vertelling iets wonderlijks mede te hebben gebracht. Het gevoel van oud-zijn in de jonge jaren. Hij voelt dat zijn jonge hart oud is geworden, want dat hart heeft de vrees om het leven gekend. Die vrees zal hem er onder kunnen krijgen, zooals het zwakke hart van een zijner schepelingen voortdurend dien man tot voorzichtigheid, tot matiging maant. En hij begrijpt, wie de groote vijand in ons leven is: het hart, het gezonde of het zieke: ‘our common enemy’. Dóór die vrees moet hij zich ten koste van alles heenbreken; de groote vrees om het leven. En opnieuw vaart hij dus uit, nauwelijks uitgerust en met kapotte zenuwen....

‘A man should stand up to his bad luck, to his mistakes, to his conscience, and all that sort of things.’ Is dit de ‘moraal’ van het boek? Neen, dit is de bekentenis, de ‘confession’ van een zestigjarig man met de harde levenservaring die de groote zee schenkt. Hij heeft een avontuurlijk verhaal vertelt, èn het verhaal zijn eigen moreele overwinning.

H.E. Greve.