Groot Nederland. Jaargang 11

[p. 105]

Aan den IJkant
door Willem Kalma.

Toen we uit den tuin van het café weer buiten stonden op het stille weggetje naar het overzetveer, was de kleurige schemering van zoo even al vervaald tot het ééntonig donkergrijs van den naderenden nacht. Daar in den open tuin hadden de hooge lichtbollen alles overstraald met een hellen, violetten schijn. En onze oogen, gewend aan dat felle licht, zagen onzeker uit over de landen, die wij als een wijde vlakte toch wisten onder deze vreemde duisternis.

Maar naast ons zagen we nu het water blinken in het nauwe kanaal. En langzaam-aan werden ook de verre weien duidelijker zichtbaar, zooals ze uitgestrekt lagen naar den wijden horizon in roerlooze wachting op den aansluipenden nacht. Dan plotseling strekte zich breedeffen voor ons het zwart-glimmend watervlak van het IJ. Het bewoog niet, maar als een vreemd-somber kleed lag het strak-gespannen tusschen de schemerige oevers, geheimzinnig in zijn angstigende roerloosheid onder den duisterenden hemel, die het lichter overspande.

Ginds aan den overkant stak de breed-uitgerekte koepeling van de stationsoverkapping dreigend naar voren over deze weerlooze roerloosheid. Maar ter weerszijden lag wijd de effen hemel open. Daar, in het duisterende verschiet rechts, dwaalden grillige, onnaspeurbare lijnen langs de lucht. Spitse torens aarzelden er onzeker omhoog, groote, zwarte koepelingen stonden als bonkige reuzen tegen den lichteren hemel, hoekige huizendaken staken als geheimzinnige stevens naar voren uit de donkere warreling van onzekere gedaanten en vreemde geheimzinnigheden.

[p. 106]

Links van de zware koepeling, die de lucht verborg, stonden maar wat hooge, eenzame gebouwen, als onbekende wachters bij de groote stad. En verderop was daar het wijde, open veld onder de aanduisterende schemering.

Maar langzaam begon nu een ander leven schuchter te bewegen over deze doodsche onbewogenheid. Enkele lichtjes kwamen pinken over het zwarte watervlak en hoog aan masten hingen er al hier en daar te schijnen als gloeiende pitjes in de wijde onbekendheid van den nacht. Achter den breeden stationskoepel begon een goudrozige schijn uit de stad omhoog te gloren langs de donkere lucht. In de vreemde, bonkige duisternis rechts gingen kleine lichtjes schitteren als glinsterende oogen in een zwart lichaam. En over het wijde open veld glommen tallooze roode lichten langs den onzekeren horizont. Maar beneden op het zwarte water bleven de logge rompen van schepen als donkere, geheimzinnige gedaanten.

Het werd nu zacht-aan donkerder. Talrijker lichtjes begonnen te spikkelen over het water, en boven de stoombooten aan gindsche kade ging een helderder schijn lichten. De straatlantaarns werden er als een gloeiende lijn door de duisternis. En een tram schoot voorbij als een hel-lichtende verschijning.

Toen begon links van den stationskoepel langzaam-aan de lucht te verhelderen. Het werd lichter en lichter, totdat het donkere blauw gansch overzilverd scheen van een zachten glans. Uit de kim steeg een lichte nevel omhoog, die in wazige slierten zich breeder spreidde langs den horizon, tot het was, of een geheimzinnig-lichtende zee ginds glansde boven het verre land. Al hooger zilverde de lucht en al lichter gloeiden de nevels aan. Aan de kim kleurde nu een zilverig roze in breeden schijn, waaronder een helblank licht scheen op te glanzen, als spoot het omhoog uit een onzichtbare fontein in één wijden, effen stralenboog. Tot, wonderlijk van blanken zilverschijn, statig daaruit de maan omhoog rees. Ze steeg langzaam, langzaam, en hing daar als een lichtende schijf in den wazigen nevel, die al inniger kleuren ging.

Voor ons, om ons, overal begon het nu zacht te glinsteren. Zilveren golfjes rimpelden even over het water en verdwenen. Om onze hoofden aarzelde een bleek licht. Tot plotseling het effen watervlak voor ons wijd overglansd lag van blanke zilverpracht.

Nu werd het als een vreemd-glanzige sproke. Sprakeloos hadden we toegezien naar de wondere verheldering van den nacht. En

[p. 107]

gebogen over de leuning van de aanlegplaats der stoomponten, bleven we roerloos staren naar de zilverblanke wonderheid, die onze oogen zagen. Wij waren niet meer aan den IJkant. Maar we droomden in een geheimzinnig land, waar roerloos de dingen stonden in ongekende, onbegrepen pracht.

Boven ons en rondom was de blauw-zilverige hemel, waaraan ginds de maan te schijnen hing boven goud-kleurige nevels. Aan den glanzend-blanken stroom stond een hoog gebouw met vreemde kanteelen en spitse torentjes. Het was vreemd omdroomd van het witte maanlicht en erachter gloeide de kleurige nevelzee. Hoog zilverden ruitjes als de glanzende tinnen van een oud kasteel. Was het niet een vreemd ridderslot uit verre eeuwen, waaruit straks het zilveren geluid van klaroenen zou schateren, als een stoet van zilverige ridders en schoone jonkvrouwen in glanzige gewaden zou neerdalen in den pralenden nacht?

Schemerig-blank lagen de schepen gerijd in stille wachting boven het zilver-glanzende water. Langs hun slanke masten ragde het fijne touwwerk als vreemd kant. Statig zouden de ridders komen en de slanke jonkvrouwen en stijgen in de blanke schepen van den glinsterenden stroom.

Wij wachtten zwijgend....

Maar ginds over het midden van den stroom kwam een klein bootje aanglijden. Het was wonderlijk omschenen van maneglans en onwezenlijk gloeide aan den lagen romp een rood licht. Onhoorbaar daalden de riemen in het water, dat er rimpelend te glinsteren begon. Als ze opgeheven werden, vielen van haar lichte scheden gloeiende zilverdruppels neer. En de wijde rimpelkringen werden als lichtende plooien in het glanzige kleed.

Het bootje naderde geluidloos, ankerde dan ginds aan den walkant. Als het stil was, rees een man omhoog in het witte licht. Zijn gezicht leek wonderlijk-bleek boven den donkeren baard en om zijne bezige handen blonk een vreemde schijn. Langzaam liet hij een groot kruisnet in het water zinken en bleef nu roerloos staan toekijken, even het breede lijf gebogen, wijl om hem het witte licht weifelde en rondom de nacht geluidloos te glinsteren lag, en ginds het fantastisch ridderslot blonk in de kleurige wazigheid van maandoorgloeide nevels.

Zwijgend bleven we gebogen naar het lichte water. Om ons

[p. 108]

stond in blanke helderheid de vreemd-stille nacht, waardoor nauw hoorbaar het zachte gerucht van den overkant kwam, als een zucht van de nabijë stad. In sprakelooze verwondering bleven onze oogen wijd open over het wondere land met zijn droom-omwaasd slot en zijn verre zee van kleurig-lichtende nevelen.

Maar, als in schrik gingen onze oogen plotseling naar het bootje dichtbij.

‘Zie’, fluisterde zij met gesmoorde stem.

Hoog, rechtop in het stille licht stond een vreemd-gebaarde, wonder-blanke gedaante. Voor zich uit aan glanzige steel strekte zij een geheimzinnig net van glinsterende draden, waarvan vloeiend zilver geluidloos afdroop. Tusschen de wonder-prachtige draden schenen vreemde stukjes zilver spartelend te leven.

Nu boog de gedaante zich voorover naar het wondere net. Om de handen, die zij langzaam naar voren strekte, was een blinkende schijn. Als zij ze uitstak in het net, begonnen de glinsterende draden zilverig te trillen en in het effen-glanzende water daalde een sprankelende zilverregen neer....

Plotseling scheurde een gierend fluiten, als werd een zijden kleed vaneen gereten, de roerlooze nacht in stukken. En verschrikt oprijzend, stonden we weer aan het maan-overschenen IJ, waarlangs ginds een doorzichtige, blauw-zilverig-doorschenen sluier van stoom slierde. Gebogen stond hier een oude visscherman, omschenen van het witte licht, te staren naar het kalme, blanke water. De maan hing hoog aan de wazig-blauwe lucht en tintelde een kouden glans over de breede stations-overkapping. Beneden, boven het land gloeide nog wit-gouden de nevelzee. En ginds aan den effen stroom stond de vreemde, oude burcht met haar uitstekende kanteelen en torentjes, maan-omglansd.

Toen we wegstapten naar de stoompont dreef een donkere, wanstaltige wolk dreigend den verzilverden hemel in en wierp een spookachtige schaduw over het glinsterend water.