Groot Nederland. Jaargang 9

[p. 580]

Het vreemd gebeuren
door G. Simons.

't Was al dagen lang heel warm geweest. De bewoners van de groote stad leden dag en nacht onder de drukkende hitte. De blaren-kronen der stadsche lanen ritselden - en 't was toch eerst Juni - als suisden herfstwinden door de sidderende lucht. De geasfalteerde straten waren zacht en lieten de sporen na der hoefijzers van de traag dravende paarden.

Mensch en dier waren al moede bij 't opstaan. Want dan reeds gloeide de zon uit een fiets blauwen hemel over de grijze straten en schaduwlooze pleinen. En 't werd heeter in huis en binnenhof.

*_**

Dien ochtend kwam de juffrouw met de thee in mijn ontbijtkamer. Ik zat na een ijskoude douche in een badmantel op het balkon en tuurde naar de besproeiing der stille straat, me ver-beeldend, dat het iets koeler werd. Dan keek ik in de kamer naar het gedoe der oude vrouw, als eiken morgen, en dacht 'n moment na over haar uiterlijk. Heur haren waren zilvrig wit, 't gelaat was gelig van huidkleur, toch wel regelmatig, geloof ik, want nimmer dacht ik aan iets leelijks en zij maakte ook nooit een ongunstige impressie op mij.

'n Enkele maal had ik wel eens in haar oogen gekeken en dan scheen 't mij zoo, alsof daar vreemd verdriet in schuilde - melancholie misschien, om leed dat niet weg te denken was. Ik dacht ook thans weer 'n oogenblik over gelaat en oogen na en luisterde vaag naar haar ‘goeden ochtend wensch’ en de zucht die ze slaakte ‘dat 't weer zoo snikkend heet zou worden’.

[p. 581]

Ik bekommerde mij nog niet om de hitte wijl ik me nog frisch voelde en de warmte m'n geest en lichaam nog niet verloomde. Zelfs dacht ik niet aan de straat en het werk, dat anders mijn hersens al dadelijk bezighield.

De thee stond gereed en ook de toast met de eieren en het kristallen potje met marmelade. De juffrouw drentelde nog een moment, tot we beiden de electriesche schel hoorden.

- Dat zal de post zijn', zei de juffrouw en ging. Even daarna kwam zij terug met brieven en kranten. - Als 't u blieft, zei ze - - - en ging toen heen, moeielijk, alsof ze iets vergeten of nog verwacht had. Maar 'k ben stilzwijgend van aard en houd niet van kleine aardige praatjes.

* _* *

Na het ontbijt ging ik in mijn slaapkamer en begon me te scheren. Ik hoorde iemand op het balkon schuifelen en veronderstellend, dat het de juffrouw was die de bloemen besproeide, keek ik niet toe. Doch een geheel andere persoon moest buiten bezig zijn. Heel duidelijk zong zij twee of drie malen 'n beetje haperend:

‘L'amour est un oiseau rebelle
Que nul ne peut apprivoiser:
Et c'est bien en vain qu'on l'appelle
S'il lui convient de refuser.’

De stem was niet mooi, maar er klonk stille droefgeestigheid uit op. Ik voelde dit als een weemoedig sentimenteele gedachte. Er welden tranen in mijn oogen op, die ik toch weerhouden kon. Turend naar het balkon, zag ik een meisje staan, en meende dat dit de dochter moest zijn van de oude juffrouw. Terwijl ik nu 't scheermes aanzette, zag ik de oogen der oude juffrouw in den spiegel voor me: ze waren diep amber-bruin, met een grooten zwarten pupil. Ze keken onbestemd, immens droef en naar ik meende met een glimp van krankzinnigheid.

Het meisje op het balkon plaste met water, haar voeten schuifelden over den grond - de stem neuriede nog:

‘L'amour est enfant de Bohème’....

[p. 582]

Opnieuw wekte die droefgeestige stem dezelfde sensatie van onnaspeurlijk verdriet en grijze weemoed.... toen hoorde ik een kreet die me op deed schokken. Een val, 'n bloempot viel aan scherven.... en de bijna weenende stem van het meisje.

- Hoe vreeselijk jammer.... nu is de mooie hortensia gebroken'. Ik hoorde hoe zij de scherven bijeen scharrelde en heen ging, steeds zuchtend: ‘hoe jammer toch’.

* _* *

Ik bleef dien ochtend in dezelfde onverklaarbare verdrietige stemming. Het werk lukte mij niet. Ik schreef dit ook ten deele wel toe aan de hitte die als een stoomdamp tusschen de huizen hing.

Om twaalf uur kwam ik thuis en at met lange tanden het koude luncheon. De juffrouw zei:

- Grete heeft de mooie hortensia gebroken. 't Is heel jammer - 't was zoo'n fijne bloem.

- Hoe kwam 't juffrouw? vroeg ik zonder belangstelling.

- Zij is nog altijd zoo zenuwachtig, meneer. Ze is nu drie weken uit het sanatorium.... de dokters zeggen, dat zij genezen is, maar ze doet tusschen beide nog zoo vreemd....

De juffrouw zei dit, alsof ze over iemand sprak die haar weinig aanging. 'n Ver verwante of zoo. Haar oogen tuurden naar een onbestemd punt in de ruimte maar haar gelaat bleef zichtbaar onbewogen.

- Vreemd, zei ik en geeuwde lusteloos.

Ik keek, toen zij weg was, door een spleet der jaloezieën op het geel-heete zonne-balkon en zag daar de geknakte hortensia liggen, al verwelkt.

* _* *

's Middags werkte ik heel hard, maar toch veranderde dit geestelijk tobben mijn stemming niet. 'n Onverklaarbaar verdriet, leek telkens mijn gedachten naar onbekende sferen te leiden.

Tegen zes uur stapte ik uit mijn kantoor de straat op. Ik kocht een avondblad en liep toen langzaam steeds lezend onder de boomen naar huis toe.

Ik keek, dicht bij mijn woning zijnde, even op en bemerkte toen

[p. 583]

op de hoeken van een kruispunt der straat troepjes menschen. Verwonderde mij daarover, want gewoonlijk was de straat stil en leeg, wijl er alleen als bij uitzondering een electrische tram door snorde. Ik zag menschen wier gebaren al van verre verklaarden, dat er een ongeluk gebeurd was, en ik vóór-voelde dit ook, waaraan of waarom zou ik niet kunnen zeggen.

Voor me, recht op den hoek der kruis-straat stond een auto zonder bestuurder. Links een grootere groep menschen. Ik wilde voorbij gaan, maar nieuwsgierigheid dwong me stil te staan en toe te kijken. Even voelde ik smart of pijn in 't onderlijf toen ik op het trottoir vlak voor den winkel, waar ik gewoonlijk mijn sigaretten kocht, een groote plas bloed en water zag liggen. Daar de troep menschen aan de overzijde der straat zeer angstige en pijnlijke gezichten trokken, vermoedde ik, dat daar het slachtoffer nog moest zijn. Vrouwen en jongens deden beduusd, alsof zij ternauwernood aan dit gevaar ontsnapt waren. Zij trokken de schouders hoog en spraken met handen. 't Gemurmel was gedempt - sommigen schudden 't hoofd - anderen keken verbaasd toe of rekten de nekken zoo, dat de koppen elkaar bijna raakten of moedeloos naar den gevallene keken. Tusschen die saamkluitende menigte dóor, bemerkte ik een lichaam, 'n bijna onherkenbaar gelaat met gezwollen blauwe oogen en straaltjes rood-bruin bloed langs wangen en hoofdharen.

Iemand zei hardop:

- Hij is al dood.'

Er kwam een auto aansnorren. De dringende menschen gingen iets verder uit elkaar. 'n Viertal mannen tilden den bewustelooze op, en droegen hem onhandig in het rijtuig. Een groote struische vrouw, begon zeer dapper mee te helpen. Zij pakte het slachtoffer onder de oksels. Zijn hoofd viel toen als ware 't los, achterover, en terwijl de vrouw zich voorover boog, streelde zij toevallig met haar dikke rozige wang het van bloed sijpelende gelaat van den verongelukte.

Mijn nieuwsgierigheid was bevredigd, en nu weer voelde ik het verdriet en de melancholie aansluipen. De hitte drukte loodzwaar op mijn geest. Langzaam stapte ik naar mijn woning en kwam in mijn woonkamer, die ik plots zeer ongezellig en als onbewoond vond, waarover ik me vaag verwonderde.

* _* *

[p. 584]

Ik dronk mijn kop thee leeg met kleine teugjes. Bezon me, terwijl ik de avondbladen las, of ik wel zou rooken. Ik deed dat, wijl mijn impuls sterker was, dan 's dokters raad. Nu genoot ik van de Turksche tabak en overdacht mijmerend wat ik gezien had, zonder mij met de veronderstelling te vermoeien hoe dat ongeluk ginds gebeurd was.

Iemand klopte aan mijn deur en ik riep, binnen', zonder om te kijken, want ik was geheel en al in aandacht voor mijn bijna bewustelooze nadenken en 't voorbeelden der herinnering, het opkrinkelen der sigaretten-rook en meer vage futiele dingen.

De persoon die door mijn kamer schreed, scheen te weifelen. Ik had ten minste dit onverklaarbare gevoel. Ik keek niet op. Mijn vermoeden zei: dat het de juffrouw was, en dat zij op dit ongewone uur in mijn kamer komend, iets bijzonders te vertellen had.

Door mijn stille stugheid misleid, bleef zij ver van mij staan. Ik hoorde aan 't geluid der stem dat zij schuchter was en niet goed wist hoe te beginnen.

- Grete is heel vreemd geweest, zei ze.

Ik keek niet op, maar 't was, of ik de oogen met dien krankzinnigen glans er in toch voor me zag. Ik voelde weer als dien morgen tranen opwellen die ik slechts met moeite weerhouden kon.

- Hoe dan, juffrouw? vroeg ik.

- Zij was zoo opgewonden, antwoordde ze met haar gevoellooze stem of ze over eene vreemde sprak, die haar toch ook wel aanging - doch slechts uit de verte.

De juffrouw vervolgde na een pooze terwijl ze iets nader kwam: - Ik vroeg haar, terwijl we aan tafel zaten, om toch stil en rustig te zijn. Toen stond zij ineens op, pakte een fiesch beet en smeet die naar m'n hoofd.... gelukkig bukte ik.... en de flesch vloog naast me in scherven.... Ze is nog niet in orde, meneer, - zei ze ernstig, eentonig, - al zeggen de doktoren, dat zij nu geheel beter is.

- Vreemd, zei ik, even zuchtend, ‘en toen?’ want aan den toon van haar spreken hoorde ik, dat zij nog iets meer over die daad te vertellen had.

- Zij was heel boos - wilde van geen excuus iets weten - zij stond van tafel op, liep naar haar kamer, pakte wat kleeren in een koffertje en is de deur uitgeloopen.

[p. 585]

- Is zij nog niet terug? vroeg ik.

Nee, zei de juffrouw, zuchtte zwakjes, hield de handen gevouwen op haar schoot, keek starend in de ruimte, zweeg en ging weg, heel langzaam.

* _* *

Dien zwoel heeten avond zat ik op het balkon en las onder het lamplicht een vertelsel dat mij maar matig interesseerde. Ik tuurde dikwijls naar den zwart blauwen hemel, die als een weg bezaaid met schitterend gesteente, boven de hooge blakende huizen, stond. Achter de ritselende boomkronen tooverden lantarens groenachtige schijnsels. Voortdurend moest ik zuchten als of ik zeer moede was. Mijn lichaam lag bijna beweegloos in een rieten stoel en toch leek het bloed naar mijn hersens te jagen. Ik hoorde af en toe een rijtuig voorbij rollen. Soms klonken de slijpende voetstappen van wandelaars - en 'k geloof ze spraken ook eenigszins luide en een lachte. Ik voelde mijn nerveusheid als een prikkeling in m'n bloed. Stond op, ontkleedde me en een bad-mantel inschietend, liep ik langzaam met 'n kaars in de hand, naar de badkamer. Ik liet het ijskoude water der douche over mijn lauw-warme huid spuiten.

Een beetje verfrischt nu opende ik de deur en stapte toen, het kaarslicht schuttend met de hand, de lange sombere corridor weer in, die de tuinkamers met de aan de straat liggende ver-trekken verbond. Ik liep voorzichtig met het klein weinigje licht, door het voor mijn sperrende oogen onmeetlijk groeiende nachtzwart. Er was een vage angst in me voor een vaag vermoed gevaar. En nu hoorde ik achter me het geslof van voetstappen. Ik stond stil en voelde mijn hart kloppen. Ik keek schichtig om en zag diep in den langen gang een gestalte die aldoor nader kwam. Het was de juffrouw met het zilverig grijze haar. Zij hield een kaars in de hand, ze droeg een wit nachtpakje op een zwart zijden rok. Heur sloffen slierden even kletsend onder den voetzool.

- Zoo laat nog? zei ze.

- Ja, juffrouw - 't is zoo drukkend warm.

- Ik dacht, fluisterde ze, dat er een ongeluk gebeurd was.

- Waarom? vroeg ik en voelde 't zweet uit al mijn poriën breken. Er schudde ergends een deur en 't geluid deed mij schrikken

[p. 586]

en sidderen. Ik voelde een onzegbare angst voor die schijnbaar onverschillige stem en haar oogen met dien krankzinnigen glans.

- Waarom? herhaalde ik.

Zij gaf eerst geen antwoord, maar ik zag een vreeselijk vreemden trek op haar gelaat. - Mijn dochter'.... zei ze.

- Is zij dan nòg niet terug? vroeg ik.

Zij schudde 't oude hoofd ontkennend en zei toonloos:

- Dat heeft ze wel meer gedaan.

Wij stonden zwijgend met het beetje licht in het nachtzwart. 'n Benauwde zucht drong uit mijn beklemde borst.

Ik dorst niets meer zeggen, geen raad geven - en toen voorzichtig, alsof ik angst had door mijn bewegen een zacht sluimerend gevaar te wekken dat in 't nachtzwart schuilde, schuw achter me kijkend, of de vernietigde vrouw mij niet volgde om wat meer troost, gleed ik naar mijn kamer. Terwijl ik in de mat verlichte vertrekken weer tot rust kwam, hoorde ik den sleependen slofgang der oude vrouw langzaam doch rusteloos door het nabije vertrek sluipen.... en dit eentonige gerucht wekte weer de al bijna sluimerende zenuwschrijnende angst-gedachte.

Ik luisterde met inspanning naar de geruchten van het zwarte huis; mijn hart klopte heftig. Ik hoorde toen, dat er een stoel verschoven werd en meende dat iemand ging zitten. Ik zag in mijn verbeelding de grijze vrouw bij de kaars zitten in het nabije vertrek. Door 't geopende raam hoorde ik iemand zacht lachen.

Toen bleef alles stil.... ik ging, als bij een stervende wacht houdend, op een stoel zitten, luisterend, en als in afwachting van een ongeluk dat komen noest. Waarom? ik verklaarde mij dit niet. En toch zoo strak aandachtig luisterde ik naar het onbekende vermoedelijke gebeuren dat ik niet eens maal hoorde: de deur van mijn woonkamer opengaan, en niet het licht bemerkte, dat binnen kwam. Eerst, toen de sleepende stap vlak bij was, sidderde en rilde ik over het gansche lijf.

- Waar zou zij nu zijn? vroeg de oude vrouw, en zij keek mij aan met die schichtig glinsterende oogen.

De electrische schel rinkelde in de stilte.

- Grete? vroeg de vrouw toonloos.

- Ze is dood - murmelde ik en 'n snik steende in me op.

- Zou ze dood zijn? weende de oude stem - en langzaam,

[p. 587]

voetje voor voetje, volgde zij het licht der kaarsen ging weifelend naar de deur, bevend voor 't onnaspeurlijk gebeuren.

De parket vloer kraakte. Ik schrok te záam - - de buitendeur ging open - - er klonken verwarde stemmen met geschuifel van grove schoenen - -

- Zij is dood - zei een stem.