Groot Nederland. Jaargang 8

[p. 556]

Bedpatient
Door J. Philip van Goethem.

Wekenlang had hij al in bed gelegen.

Vandaag had hij weer zoo'n zware dag, zoo'n dag van tobbenmet-zichzelf, die onvermijdelijk, met kortere of langere tusschenpoozen terugkwam.

O hij vocht wel, vocht wel dat het weg zou blijven, want hij wilde niet die alles verterende somberheid; - maar toch kwam die altijd wéêr en dan voelde hij zich langzaam wegglijden in zijn melancholie; werd het hem ten slotte bijna een wellust, wanneer hij maar eenmaal zeker wist dat hij niet meer terug kon.

Vandaag dacht hij aan vroeger.

Toen hij nog mee kon doen, toen hij nog voelde kracht in zijn lichaam te hebben. Jawel! Dat dacht ie nu soms ook. Als hij in z'n bed lag, ja dan was ie nog een heele piet, dan had ie wel zin in dit en in dat, maar hij wist veel te goed wat hij kon en wat hij niet kon en dat hij maar stilletjes moest blijven liggen, om ja waarom?

Geloofde n' ie 't eigenlijk zelf nog wel?

Béter worden?

Als hij eens goed nadacht; o zoo precies naproefde en zuivereerlijk navoelde, wat ie er in z'n diepste wezen van dacht: wat geloofde hij dan?

Dat het misging, ja, ja zeker! Dat het misging.

En toch, duurde dit geloof langer dan een enkel oogenblik in hem? Had hij éen oogenblik de vaste overtuiging dat het werkelijk verkeerd zou gaan?

Hij kòn het nu eenmaal niet. Hij wìst dat ie uur aan uur, dag aan dag zichzelf de mooiste dingen wijsmaakte. Wìjsmaakte: hij wist het en toch, een vast geloof aan onherroepelijk misgaan kon

[p. 557]

hij niet vasthouden. Maar wel kon die eeuwig-donkre melancholie hem uren bijblijven, wanneer hij niet over zijn dood maar over zijn leven dacht.

Zijn leven; god betert wat was het?

Dagen en dagen in bed; van 't bed in de stoel en van de stoel in bed. Niets doen, niets zijn, noch voor zichzelf, noch voor een ander, altijd maar liggen, liggen, liggen, tot ie er af en toe gek van dreigde te worden. Dan zou hij wel willen gooien en smijten met wat ie maar grijpen kon, zou hij willen trappen en z'n bed uitvliegen, naar buiten, de straat op, het leven in!

O dat verdoembre, dat tergend-langzame; o die zóo stil en heimelijk gluiperige ziekte, dat eeuwige vechten ertegen, zóo lang, zóo volhardend.... En dan lag ie zich maar op te winden, moèst ie zich opwinden. Hij verdomde het langer, hij ging weg, hij wou niet langer in een sanatorium. Thuis kon ie ook wel kapotgaan als 't toch moest. En wat had ie hier? Niemand hield van em. Niemand begreep em. Er was geen warme genegenheid om hem heen, waar ie zooveel behoefte aan had.

Een enkele keer zag hij eens een goeie vriend, die van een heel eind ver met de trein overkwam. Dan was 't een klein poosje of hij weer begon te leven en werd het onder 't praten soms net alsof hij er ook nog bij behoorde, bij 't kleine wereldje van hun belangrijkheidjes, waar ie zich gauw weer inleefde.

Maar nu was hij hier, voelde zich ellendig eenzaam en ging de lui liggen benijden om hun veel gelukkiger leven. Dacht hij aan zijn vrienden die in Amsterdam samen bij elkaar zaten, samen weer eens gezellig een avond geen bliksem uitvoerden. Maar dan deden ze toch eigenlijk ook niets, wierp hij zichzelf op, ook niets net als hij? Neen werken niet, althans tijdenlang niet veel, maar ze léefden toch, deden het leven mee zooals het was, hun lichamen léefden toch, en hij, hij lag maar plat op zijn bed, zijn mooie, jonge tijd wèg te leven.

Langzamerhand, tusschen zijn denken door, begon hij in een doezeligen droom te geraken.

Hij zag zich terug bij zijn vrienden. Er was fuif.

Bovenop een tafel stond hij wartaal uit te slaan, omdat ie aangeschoten was, heerlijke wartaal, waar hij nu in z'n halven droomtoestand zelf nog vaag van meegenoot.

Zoo soezelde hij nog een tijdlang door en 't eene beeld na 't

[p. 558]

andre uit het verleden kwam weer voor zijn geest terug. Eerst toen de zuster binnenkwam werd weer zijn peinzing afgebroken. Hij opende zijn door den doezel dichtgevallen oogen en de alsplotseling hèl-vernieuwde herinnering nu ie ontwaakte, dat hij in z'n bed lag in een sanatorium, deed hem onprettig aan. Want die droomerijen terug naar zijn gezonde dagen, dit in gedachten weer-opnieuw-doorleven van vroegre vreugde en oude lotgevallen, dit immer zich-herhalende maar hem nooit-vermoeiende zoete terugdwalen langs die oude welbekende wegen, het was zijn teerst genoegen hier. Dit half-bewuste droomleven vermocht hem wèg te brengen uit het sanatorium, wèg uit zijn bed en ver weg van zijn ziek-zijn en hij kon zich hóoren spreken, zich voèlen loopen, hollen, krachtig zijn, hij kon voelen hoe de oude kracht weer door zijn lichaam vloeide. En wel was er altijd weer die bittere, bittere verwondering bij 't wakker worden, zooals ook daareven, wanneer hij zijn moede lijf mager plat in het bed voelde liggen, wanneer zijn handen zoo klam elkaar betastten of dwaalden langs zijn al te warme hoofd: maar de eenige vreugde van zijn droomen was hem toch nimmer minder, en immer liet hij zich opnieuw en graag verlokken.

Sterker dan anders had hij nu dit wreede weerkeeren naar de werkelijkheid gevoeld, omdat de zuster met de thermometer binnenkwam. De thermometer, die hij haatte, haatte omdat hij haar zoo bitter noodeloos was gaan voelen, haatte om het àl maar weer te hoog wijzen, al maar weer op datzelfde plekje en dan wéer eens wat hooger en wéer dagen en dagen hetzelfde, tot hij het eindelijk zelf niet meer mocht zien. Nu kwam de zuster hem de meter aanleggen, zooals ze dat noemde, en als hij die dan tien minuten in zijn mond had gehad, nam zij hem er ook weer uit en schreef zijn temperatuur op de lijst die nu in de doctorskamer hing. Soms wachtte ze wel eens tien minuten, maar ze ging ook wel eens tusschendoor naar anderen. Na een paar minuten, wanneer hij wel wist dat het kwik van zijn thermometer, die hij kènde, toch niet meer op zou loopen, trok hij dan even het glazen buisje van tusschen zijn lippen en zag met vreemd-ijzige kalmte, soms opnieuw een kleine stijging. En dagen later kon hij het dan uit liggen snikken.

Vandaag voelde hij méer dan ooit een verbittering tegen het opnemen van die temperatuur, die immers toch altijd te hoog

[p. 559]

was, toch nooit zakte: wat moest hìj nog tien minuten met dat ding in zijn mond zitten!.... En heel die opstandige stemming van zooeven vóor zijn droomerij, kwam met vernieuwde kracht en heftiger in hem terug.

De thermometer kon hem dol maken nu. Hij wou niet tempen vandaag, 't gaf immers toch niet, hij wist zoo ook wel dat 't veel te hoog was. Maar de zuster wist hem zachtjes te overreden, want ze zou een boos gezicht van de dokter krijgen, zei ze, wanneer ze zijn lijst niet had ingevuld. Dat wilde hij dan niet, omdat hij wel hield van die zuster.

Maar onder het opnemen, toen zij weer weg was, was hij weer dol geworden van opstandigheid, laaide al de bitterheid van zijn toestand weer in hem op. O god waarom, waarom toch! Wat had hij gedaan dat hij zóo moest blijven liggen. Al zijn weerstand was kapot nu. Elk verdriet, elk gemis lokte hij nu naar zich toe, moèst hij lokken. Hij kòn niet meer, kon niets meer weren en hij nam en nam en stapelde, stapelde zijn leed hoog over zijn arme zelf, tot een geweldige golf van wee waar hij machteloos in moest verdrinken.

En met een laatste intense duivelsche vreugde om zijn smart te vermeerderen, keek hij naar zijn temperatuur, die hij wìst nog omhoog gedreven te hebben in zijn opwinding en slingerde zijn thermometer met een wilden zwaai de kamer in, dat het glas brak en het kwik in kleine dartel-beweeglijke balletjes uiteenspatte, uitrollend naar alle kanten.... Toen begon hij hartstochtelijk te schreien en riep hij, zijn heftig snikken smorend in zijn kussens: ‘moeder, moeder!.