Groot Nederland. Jaargang 5

[p. 444]

Uit: ‘Fijne fragmenten’
door Jacob Israël de Haan.

De drie populieren.

Voor Cor Hugenholtz.

Mijn tuin, binnen in den bouw eener groote stad, is daardoor Deperkt van omvang. Zooveel te zorgzamer kweek ik hem nu.

Twee jaren geleden heb ik een kostbaar geschenk voor mijnen tuin ontvangen, en wel drie populiertjes. Die waren in fijnen, drogen zandgrond te Apeldoorn gegroeid, maar hier in vasteren natten stadsgrond tieren zij ook maar niet weelderig. De drie staan in eene preciese rechte lijn geplant, en de middelste reikt met zijne toptakjes juist tegen de ruiten van mijne slaapkamer.

Die boom rijst recht van den bodem tot den sidderenden top. O, hij is lang leeg van loof geweest in dezen voortdurenden winter, die telkens week en daarna telkens bar-sarrend terugkwam. Maar nu is de lente gekomen met eene vaste warmte en gestadigen schijn, die van geen wijken meer weten wil. Ik heb de lente, het licht, het licht, het licht, het licht, zóó lief. Door die liefde vind ik alles mooier. De drie populieren hebben alle drie hun blaadjes losgelaten in dit veilige weer. Ze zijn hartvormig met toegespitsten top. Dat kan men van ieder loof zien, wanneer de zon achter de populieren schijnt. Zonneschijn is van goud, maar kostbaarder, en die maakt groene blaadjes zeer fijn verguld.

Er is weinig wind op deze lentedagen, maar met weinig beweging waaien de populierenblaadjes toch wel. Maar het geluid van wind over de losgesteelde loovertjes gelijkt op eenen dun-ruischenden regen. Soms tikken de takjes tegen de ruiten, dat ik opkijk en ontroer.

[p. 445]

De Zon.

Voor: Dick van Aalst.

De zon, de zon, de zon, de zon; en nu hebben wij het hooge, het blinkende en het blauwe van den opgetogen hemel weder-verkregen na de laagheid der minderwaardige winterdagen. De lente is sterk genoeg, en de zon heb ik zoo huiverend lief. Het gevoel, waarmede ik aan de zon denk is precies hetzelfde gevoel als waarmede ik denk aan conflicten, waarin ik mijn recht-matigen wil heb weten te handhaven.

In woord en in geschrifte heeft men mij op menigen tijd vernederd. Dat gevoelde ìk als eene verlamming van mijn lijf, in meeste mate van mijne oogen. Met precies dat gelijke, lamledige voelen van vernedering denk ik aan den winter.

O, de zon, die kan ik gedurende sommige nachten in het binnenste mijner oogen zien, alsof de nare nacht een hooge opgetogen en hemelsche dag was geworden.

Eens reisde ik met den winter in den na-nacht over eene Hollandsche heide. Toen kreeg ik plotseling de barre angst, dat de zon niet weder opkomen zou. Ik wist, dat die angst onverstandig was, onmogelijk van waarheid, maar het doods-angstige voelen bleef. Dat stikte mijn keel, alsof die vol zat met oude asch. Ook sperde het mijne oogen wreed open, en het wrong het vleesch van mijnen rug en mijne handen. Niet is het geweken voor de zon kwam met licht in mijne oogen. Nu weet ik, hoezeer ik de zon liefheb.

[p. 446]

In den bloeienden boomgaard.

Voor: Georges Eekhout.

De dorre tuin vóór het huis, waar ik tijdelijk woon, is in weinige dagen een bloeiende boomgaard geworden. Dat heeft de lente zoo gedaan. Het zijn zeven zwaardragende kastanjeboomen, welke dien tuin zoo prachtig maken. Zij staan ieder zóó wijd van de zes anderen af, dat geen den ander in grootheid hindert.

Wat zijn ze breed, en wat zijn ze hoog, met hun volgewassen loof. De bladeren zijn dun en dus doorzichtig; dat maakt de donkergroene boomen lichtgroen en goudgroen.

Kastanjeboomen zijn zeer gelijkmatig van bouw. De kleine takken groeien uit de grootere op dezelfde kruiswijs bij tegenoverstand, waarmee de groote uit den hoogen stam groeien, en de laagste, zwaarste takken dalen tot dicht bij den grond.

Maar vastwel zijn het mooist de bloemen. Die groeien bij toren-toppige bossen tegelijk, zóó, dat iedere bos één bloem gelijkt. De stand dier bloemenbossen is wederom zeer wel regelmatig. De kleur is wit met, mits dichtebij gezien, lichtaangeloopen rood.

De nachten zijn in dezen lentetijd zoo wit en zoo licht, alsof de hemel heel den nacht voor ons openblijft. Dan is de bloeiende boomgaard zoo stil, dat er wel een wonder gebeuren kan. Gelijk witte fijn geformeerde lampen branden de bossen van de kastanje-bloemen. Wanneer de wind begint te waaien, buigen de zwaar-dragende boomen niet, maar zij trillen. De takken buigen en de bloemen buigen.